عراق در « مسیر توسعه»

طی سالهای اخیر و به خصوص پس از سقوط داعش و عادی ‌تر شدن شرایط در عراق ، شاهد این هستیم که این کشور تغییراتی را در رویکرد های اقتصادی خود به ویژه در زمینه ترانزیت در دستور کار خود قرار داده است . [1]

بر همین اساس روز شنبه عراق برای بهره مندی از موقعیت ژئواستراتژیک خود کنفرانسی با حضور نخست وزیر عراق و وزرای حمل و نقل 10 کشور منطقه در بغداد برگزار کرد و از طرح بلند پروازانه ای پرده برداشت که با توسعه زیر ساخت‌ های جاده ‌ای و ریلی ، می‌تواند این کشور را به کانون حمل و نقل منطقه ‌ای تبدیل کند و زمینه ارتباط اروپا را با کشور های حوزه خلیج فارس و دیگر کشور های خاورمیانه فراهم سازد . این پروژه ‌ی هفده میلیارد دلاری که نام آن « مسیر توسعه » است هنوز مراحل اولیه خود را طی می کند و در صورت تکمیل نهایی ، می‌تواند ۱۲۰۰ کیلومتر از مرز شمالی با ترکیه تا خلیج فارس در جنوب عراق را به یکدیگر متصل کند . دولت عراق با رو نمایی از این پروژه اعلام کرده است مایل نیست که این مسیر تنها مسیری ترانزیتی باشد بلکه میخواهد به مسیر حیاتی اقتصاد مبدل شود . [2]

بهره برداری از پروژه مسیر توسعه می تواند مسافت میان کشورهای خاورمیانه و حوزه خلیج فارس به پهنه دریای مدیترانه و اروپا را تقلیل جدی دهد و به یکی از مسیرها و کریدور های اصلی منطقه برای ارسال بار و کالا و همچنین حمل و نقل مسافر تبدیل شود . [3]

آنطور که باسم العوادی ، سخنگوی کابینه عراق در تکمیل توضیحات این پروژه اظهار داشته جاده توسعه طرحی استراتژیک است ، این طرح مسیری داخلی که دو شهر را به هم متصل می کند نیست بلکه مسیری در عراق است که اجزای منطقه را به هم متصل و کالاهای تمامی کشورها را منتقل می کند و هدف اصلی آن اتصال اروپا به کشورهای همسایه جنوب عراق است به این صورت که حمل و نقل انواع مختلف کالا از اروپا به ترکیه و عراق  سپس به همسایگان جنوبی این کشور انجام خواهد شد و کالاهای کشورهای عربی همسایه جنوبی عراق نیز از طریق عراق به ترکیه و اروپا منتقل می شود .

همچنین جزییات دیگری از این پروژه منتشر شده است از جمله آنکه خط استراتژیک راه آهن به میانگین هزار و 175 کیلومتر و جاده زمینی نیز حدود هزار و 190 کیلومتر احداث خواهد شد و این دو راه در جنوب کشور عراق مسیرهای متفاوتی خواهند داشت اما در شمال استان کربلا به یکدیگر می رسند و تا منطقه فیشخابور هم مسیر هستند .[4]

اما چه بر آوردی از مزایای راه اندازی این پروژه صورت گرفته است ؟ یک منبع رسمی در وزارت حمل و نقل عراق تأکید کرده است که پروژه راهبردی مسیر توسعه علاوه بر ایجاد هزاران فرصت شغلی ، سود سالانه ۴ میلیارد دلاری را برای عراق به ارمغان می آورد و یکی از مزایای آن پیوند تجارت بین شرق و غرب جهان است . [5]

علاوه بر آن این جاده یک شریان اقتصادی است که اطراف آن شهرهای مسکونی و شهرک های صنعتی بزرگ ساخته خواهد شد  و از آنجا که نیازمند تأسیسات گسترده خدماتی و گردشگری اعم از هتل و رستوران و پارکینگ خودرو است می تواند فرصت های ویژه ای را برای عراق فراهم کند . [6]

همچنین تهران نیز می تواند از مزایای پروژه « راه توسعه » منتفع شود خصوصا که ایران از اواسط سال گذشته به دنبال راه ‌اندازی کریدور خلیج فارس-دریای سیاه برای اتصال هند به ارمنستان و گرجستان نیز بوده است . از آنجا که ایران همیشه پلی امن میان ترکیه و قطر و به عنوان شریک راهبردی دو کشور بود در شرایط سخت تحریم کشورهای عربی علیه دوحه ، با ایجاد کریدور ترکیه-ایران-قطر توانست بسیاری از نیازهای قطر به ویژه در بخش مواد غذایی را تأمین کند .

دو سال پیش نیز مسیر امارات-ایران-ترکیه برای انتقال محموله و کاهش هزینه و زمان به ‌صورت پایلوت اجرایی شد که تمام این مسیرها احتمالاً تحت تأثیر مسیر راه توسعه قرار خواهند گرفت از طرف دیگر صادرات نفت ایران از بندر بصره به ترکیه می‌تواند در این چارچوب باشد و احتمالا همکاری تهران-بغداد-آنکارا را در این حوزه تقویت کند . [7]

مرضیه شریفی

[1] https://jahanesanat.ir/

[2] https://parsi.euronews.com/2023/05/27

[3] https://www.irna.ir/news/85123482/

[4] https://mdeast.news/2023/05/27

[5] https://sana.sy/fa/?p=381239

[6] https://mdeast.news/2023/05/27

[7] https://www.farsnews.ir/news/14020111000455