جنگ نرم سعودی در کشورهای جبهه مقاومت

در گزارش سازمان های بین المللی از توسعه نقش کشور عربستان سعودی در فعالیت های دیپلماسی فرهنگی یاد شده است. این امر نشان دهنده تغییر رویکرد حکام سعودی برای ترویج باورها و عقاید خود در منطقه غرب آسیا حکایت دارد. برگزاری دومین  جشنواره  فرهنگی به نام میان دو فرهنگی1 که با هزینه گزافی در ریاض برگزار خواهد شد از مظاهر توسعه دیپلماسی فرهنگی عربستان سعودی است. این جشنواره که در سال اول به بررسی اشتراکات فرهنگی با کشور یمن برنامه ریزی شده بود در دومین رویداد خود به اشتراکات فرهنگی با کشور عراق تمرکز دارد. تغییر پارادایم سیاست خارجی عربستان سعودی از مواجهه نظامی به دیپلماسی فرهنگی میتواند ابعاد بسیار مهمی داشته باشد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت ؛
بی اثر بودن مواجهه سخت در منطقه غرب آسیا،  در 10 سال گذشته حکام سعودی با هزینه کرد فوق سنگینی که برای اهداف خود در منطقه غرب آسیا انجام داده اند تقریبا هیچ دستآوردی حاصل نکرده اند ، حال با تغییر رویکرد به دیپلماسی فرهنگی درصدد امتحان شانس خود در تغییر افکار مردم کشورهای حوزه غرب آسیا و جبهه مقاومت هستند. کشورهای یمن و عراق باتوجه به مشکلات عمیق اقتصادی خود میتوانند مقاصد جذابی برای  دیپلماسی فرهنگی باشند2. رویکرد جنگ نرم که از سال ها قبل توسط کشورهای غربی برای تغییر محاسبات ذهنی مخالفان حضور و نفوذ آنها طراحی شده بود بار دیگر توسط عربستان سعودی تست خواهد شد. مردم منطقه غرب آسیا باتوجه به فراگیری شبکه های اجتماعی و همچنین بافت جوان خود در معرض خطر تغییر باورها هستند.
رقابت با ترکیه، یکی از کشورهایی که در 20 سال گذشته همواره با تاکید بر اقدامات نرم و فرهنگی، اندیشه های خود را به دیگر کشورها صادر می کرد، ترکیه بوده است3. این کشور با تاسیس شبکه های تلویزیونی متعدد اقدام به تهیه فیلم و سریال با مظامین برتری نژاد ترک  داشته است. فعالیت فرهنگی کشور ترکیه  زنگ خطر مهمی برای اندیشه های وهابی کشور عربستان می باشد. توسعه دیپلماسی فرهنگی عربستان میتواند یک واکنش به طراحی فرهنگی کشور ترکیه باشد. اندیشه های اخوانی از دیرباز رقیب جدی اندیشه های وهابی حکام سعودی بوده است. عربستان در حال مشاهده رغبت  مردم مسلمان منطقه غرب آسیا به ترکیه است  و از این رو میخواهد در این رقابت تنگاتنگ عرصه را به کشور ترکیه نبازد. تقویت اندیشه‌های توسعه فرهنگی در کشور عربستان نیز ناشی از این رقابت دو کشور است.
اندیشه ایجاد اتحادیه کشورهای عربی به مثابه اتحادیه اروپا،  یکی از رویاهای بن سلمان شاهزاده سعودی، ایجاد نوعی از حکمرانی اتحادیه اروپا در منطقه غرب آسیا می باشد. این اندیشه به یک سری زیرساخت های اقتصادی و فرهنگی نیاز دارد که برای ایجاد آن در ابتدا باید ذهنیت آن ساخته شود. مردم کشورهای منطقه غرب آسیا بعد از سال ها جنگ و کشتار تشنه اندیشه های جدید و صلح آمیز هستند اما اینکه در وضعیت فعلی منطقه،  بتوان بدون تعیین تکلیف پرونده های باز، به دنبال ایده های رمانتیک رفت بحثی است که باید به آن توجه کرد. منطقه غرب آسیا بدون حل وفصل بحران فلسطین، روایط اعراب و رژیم صهیونیستی ، تنش ایران و رژیم صهیونیستی نمی‌تواند به دنبال دورنمایی از آینده خود باشد. ایده های صلح آمیز و رمانتیک مانند آرمان های جامعه‌ی ملل میتوانند آتش زیرخاکستر جنگ های جهانی باشند زیرا در آن منافع کشورهای مختلف جهان دیده نشده بود و در نتیجه کشورهای کمتر برخوردار بر نظم جامعه‌‌ی ملل شوریدند.
در مجموع باید گفت، ایده عربستان سعودی مبنی بر توسعه اندیشه های فرهنگی خود میتواند برای مردم کشورهای منطقه غرب آسیا به خصوص جبهه مقاومت خطرناک باشد. مردم کشور عراق که در تیررس اصلی این طرح نفوذ  جنگ نرم هستند. باتوجه به نسل جوان و علاقه مند به شبکه های مجازی در عراق، شرایط نفوذ نرم در این کشور بسیار محیا می باشد. عربستان با ایجاد زمینه فکری نفوذ به ملت‌های منطقه در صدد برتری جویی است و میخواهد سیادت خود در منطقه را افزایش دهد. در روزگاری که ترک ها طرح های خطرناک نفوذ به کشورهای مسلمان و عرب را در سر دارند، حکام سعودی با مشاوره کشور های غربی در تلاش برای ایجاد سدی محکم در مقابل طرح های اخوانی گری و ترک گرایی هستند. باید دید در نبرد اندیشه های سه گانه در منطقه غرب آسیا کدامیک به پیروزی خواهند رسید، طرح مقاومت، طرح ترک گرایی (اخوانی گری) طرح سعودی‌ها ( عرب گرایی). 

نویسنده : امیرعلی یگانه

 https://www.arabnews.com/node/2584203/saudi-arabia 
https://www.saudigazette.com.sa/article/642967 
    https://www.researchgate.net/publication/331172101_Persuading_through_Culture_Values_and_Ideas_The_Case_of_Turkey's_Cultural_Diplomacy