توسعه نفوذ خاموش ژاپن در آسیای میانه
توسعه نفوذ خاموش ژاپن در آسیای میانه
ژاپن یکی از قدرت های اصلی اقتصادی جهان و سومین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید داخلی است . از آنجا که مسائل اقتصادي در شكل گيري راهبرد هاي روابط خارجي اين كشور نقشي مهم داشته اند ، این کشور طي دهه هاي گذشته نقشي مهم در عرصه سرمايه گذاري خارجي بويژه در كشورهاي در حال توسعه ايفا كرده است با این حال در سیاست منطقه ای ژاپن هم منافع شخصی ( عمدتا اقتصادی ) و هم پیروی از سناریو های مشترک تحمیل شده توسط واشنگتن با هم ترکیب شده است . [1]
با فروپاشي اتحاد جماهیر شوروي ، كشورهاي جديد در آسياي مركزي ظهور کردند و عرصه هاي جديد براي شركت هاي خارجي ايجاد شد . تغيير در ساختار نظام بين الملل و نيز ويژگي هاي سياسي – اقتصادي اين كشورها ، موجب شده كه دولت مردان ژاپني در سال هاي اخير در سياست گذاري خارجي خود بازنگري كرده و مبناي جديدی براي تامين منافع خود و حتی شرکایشان در اين منطقه ايجاد كنند . [2]
با توجه به آنکه ژاپن یک قدرت اقتصادی است در وهله اول به نظر می رسد تلاش توکیو برای افزایش نفوذ در کشورهای آسیای میانه تنها در جهت کسب منافع اقتصادی است اما آنچه مسلم است طی دهه های اخیر توکیو آرام آرام توجه بیشتری به منطقه آسیای میانه نشان داده است و با توسل به ابزارهایی تلاش کرده است تا نفوذ خود را در منطقه بالا ببرد . تحرکات ژاپن نشان می دهد این کشور به سوی تقویت موقعیت نظامی- امنیتی خود و رقابت در منطقه آسیا مرکزی در چارچوب بزرگ تر در قالب سیستم بین الملل و نظم بین المللی قرار دارد و توکیو بر آن است تا در رقابت و کسب منافع بیشتر در آسیای مرکزی بازنده نباشد . [3]
در بعد دیگر حضور بیرونی ژاپن در آسیای مرکزی و بستر سازی برای گسترش روابط همه جانبه با کشورهای این منطقه در جهت منافع آمریکا ارزیابی میگردد . چندی پیش یک رسانه آمریکایی در مطلبی به رویکرد مناسبی که دولت این کشور باید برای بهره گیری از تقویت قدرت نظامی ژاپن به نفع اهداف خود ، میتواند در پیش بگیرد ، پرداخت . نشریه آمریکایی نشنال اینترست در ابتدای مطلب خود با اشاره به اینکه دولت ژاپن در اواخر سال گذشته میلادی اعلام کرد که راهبرد دفاعی فعال تری را نسبت به گذشته پیگیری خواهد کرد ، آن را رخدادی دانست که سرآغاز عصر جدیدی از اتحاد میان آمریکا و ژاپن شده است . [4]
از نگاه پنتاگون سرمایه‌گذاری های چین در حوزه نظامی توانایی نظامی چین قابلیت های این کشور را از آسیا فراتر می برد . لذا در نگاه به خاور دور محاصره هر چه بیشتر چین و ائتلاف سازی مد نظر است و ژاپن با قدرت اقتصادی بزرگ گزینه خوبی برای مهار چین است . در واقع ژاپن مانند بسیاری از کشور های غربی دیگر ، پیرو سیاست های آمریکا است و در استراتژی آمریکا در نگاه به خاور دور و رویکرد ائتلاف سازی در واقع ژاپن گزینه خوبی برای مهار چین می باشد . بنابراین تقویت نسبی حضور ژاپن در شمال غرب چین میتواند به نفع آمریکا هم باشد . [5]
در همین خصوص چندی پیش « گلوبال تایمز » چین ، در حاشیه نشست سران نهاد های دیپلماتیک آسیای مرکزی و ژاپن با انتشار مطلبی مدعی شد توکیو قصد دارد به آسیای مرکزی تسلیحات عرضه کند . « لیو جیانگ جانگ » ، معاون مؤسسه روابط بین‌الملل معاصر در دانشگاه « تسنیگ هوا » ، در مصاحبه ای با این رسانه یکی از دلایل حرکت ژاپن به سمت آسیای مرکزی ، جایی که مشارکت آن در گذشته نسبتاً ضعیف بوده است ، با قصد توکیو برای تبدیل کردن این منطقه به خریدار جدید تسلیحات صادراتی خود ، مرتبط دانست .
همچنین قرار است علاوه بر عرضه تسلیحات ، ژاپن متمرکز به تعامل با ارکان نظامی کشورهای آسیای مرکزی ، از طریق آموزش پرسنل نظامی است . گلوبال تایمز خاطرنشان کرد نشست با کشورهای آسیای مرکزی نشان دهنده نیاز ژاپن به افزایش نفوذ و به ویژه حضور نظامی خود در مناطق اقیانوس آرام و اقیانوس هند و فراتر از آن در تلاش برای مهار کردن چین و روسیه است . این رسانه چینی با تاکید نوشت که اخیرا ژاپن 3 سند از جمله استراتژی امنیت ملی ، دستورالعمل برنامه دفاع و برنامه میان مدت دفاعی را تصویب کرده که در آن از چین به عنوان چالش راهبردی نام برده شده است . [6]
[1] https://www.tabnak.ir/fa/tags/1/296
[2] https://www.sid.ir/paper/110542
[3] https://peace-ipsc.org/fa/
[4] https://www.mehrnews.com/news/5697525
[5] https://www.khabaronline.ir/news/478964/
[6] https://www.farsnews.ir/news/14011006000061/
