پیوند صنعت نظامی و کشاورزی در اسرائیل؛ عدم امنیت غذایی

اسرائیل یکی از بالاترین مصارف سبزیجات و میوه را در جهان دارد. طبق آمار منتشر شده در وبسایت «وای‌نت» در اسرائیل به طور متوسط ​​سالانه 193 کیلوگرم سبزیجات برای هر نفر مصرف می‌شود در حالی که این رقم در اروپا 118 کیلوگرم و در ایالات متحده آمریکا 123 کیلوگرم است. همچنین در مورد میوه، متوسط ​​مصرف سرانه در اسرائیل نسبت به سایر نقاط جهان نسبتاً بالا است و 190 کیلوگرم در مقایسه با 103 کیلوگرم در اروپا و 111 کیلوگرم در آمریکا است.

براین اساس روند تولید میوه و سبزیجات تأثیر مستقیمی در سلامت افراد دارد و اگر در این فرایند از آفت‌کش‌های خطرناک استفاده شود، سموم بیشتری هم وارد بدن مصرف‌کننده خواهد شد.

بااین حال بررسی‌ سازمان‌ها و نهادهای مختلف در اسرائیل نشان می‌دهد، وزارت کشاورزی که متولی اصلی نظارت بر استفاده از آفت‌کش‌ها است، کارش را به طور دقیق انجام نمی‌دهد.

در گزارش سال 2017 سازمان «اتحادیه اسرائیل برای دفاع از محیط زیست»، یافته‌های نگران‌کننده‌ای در رابطه با الگوهای بازرسی میزان استفاده آفت‌کش‌ها در مواد غذایی منتشر شد. بر اساس این گزارش، مشخص شد مردم اسرائیل در معرض حجم زیادی از آفت‌کش‌هایی قرار دارند که بشدت سلامتی مردم را با خطر مواجه می‌کند. طبق داده‌های ارائه شده، نرخ ناهنجاری آفت‌کش‌ها در مواد غذایی در اسرائیل چهار برابر بیشتر از جهان است.[1]

به رغم وجود چنین گزارش‌هایی که انتظار می‌رفت موجب نظارت بیشتر بر روند تولید میوه و سبزیجات شود، دو سال بعد یعنی در سال 2019، وبسایت «وای‌نت» افشا کرد وزارت کشاورزی اسرائیل استفاده مجدد از پنج آفت کش خطرناک را تایید کرده است.[2]

در سال 2020 نیز همین وبسایت خبری در گزارشی اعلام کرد اکثر «آفت‌کش‌های‌تایید شده» برای استفاده در اسرائیل یعنی در حدود 60 درصد آنها نظارت نمی‌شوند در حالی که این وظیفه وزارت کشاورزی است. این به معنی امکان استفاده بیشتر از حد مجاز در روند رشد میوه و سبزیجات است. در این گزارش به چند آفت‌کش خطرناک نیز اشاره شد از جمله سیهگزاتین که برای رشد جنین و کودکان سمی است، پاراکوات که دارای بالاترین سطح سمیت است و باعث مرگ ناشی از تنفس و افزایش خطر پارکینسون می‌شود. دی کلروپروپان که به عنوان یک سرطان‌زای احتمالی در انسان طبقه‌بندی می‌شود. این آفت‌کشها همگی برای استفاده در اسرائیل تأیید شده‌اند. نویسنده گزارش تأکید دارد «ما هیچ راهی برای ارزیابی میزان سمی که در معرض آن‌ها هستیم نداریم؛ زیرا وزارت کشاورزی نظارت لازم را انجام نمی‌دهد.»

در همین رابطه سازمان «اتحادیه اسرائیل برای دفاع از محیط زیست» تصریح کرد این سازمان وضعیت کشاورزی در اسرائیل را کاملاً غیرقانونی و دارای عواقب زیان‌بار برای طبیعت و سلامتی انسان‌ها ارزیابی می‌کند.[3]

در ادامه این روند، در ابتدای ماه مه سال جاری (2023) بازرس ایالتی نیز گزارشی درباره وضعیت نگران‌کننده استفاده از آفت‌کش‌ها در اسرائیل ارائه داد.

بسیاری از کشورهای جهان در سال‌های اخیر مواجهه شهروندان خود با آفت‌کش‌ها در میوه‌ها و سبزیجات را کاهش داده‌اند. اسرائیل نیز 20 سال پیش تصمیم مشابهی گرفت، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این اقدامات همگام با روند جهانی نیست: تعداد آفت‌کش‌های فعالی که برای استفاده در اسرائیل تأیید شده و برای استفاده در کشورهای OECD تأیید نشده است، 113 مورد است. در یک بررسی میدانی، در یک چهارم تا نیمی از نمونه‌های میوه و سبزیجات، بقایای آفت‌کش‌ها یافت شد.

در حالی که استفاده از برخی از آفت‌کشها سالهاست در کشورهای آمریکا و اروپا ممنوع شده‌اند، هنوز این نوع مواد شیمیایی مستقیماً در بشقاب‌های اسرائیلی‌ها دیده می‌شوند. نرخ غیرعادی باقیمانده‌های آفت‌کش‌ها در میوه‌ها و سبزیجات در اروپا 3.9 درصد است، اما این رقم در اسرائیل به میزان 7.5 درصد است.[4]

این مسائل سبب کاهش امنیت غذایی در سرزمین‌های اشغالی شده است. سرشماری مرکز امنیت غذایی رژیم صهیونیستی بیانگر آن است که از هر 5 کودک ساکن در سرزمین اشغالی یک نفر از نبود امنیت غذایی رنج می برد. این تعداد در میان خانواده‌های عرب تبار ساکن در فلسطین اشغالی به طرز مشهودی بیشتر است.

در حالی که رژیم صهیونیستی همواره با اتکا به آمارسازی خود را در میان کشورهای برتر سازمان «همکاری و توسعه اقتصادی» معرفی می نماید، انتشار گزارش مرکز «امنیت غذایی» این رژیم حاکی از آن است که حداقل 500 هزار خانوار ساکن در سرزمین اشغالی از نبود امنیت غذایی در رنج هستند.[5]

علاوه بر این کشاورزان نیز از شرایط موجود ناراضی هستند. در واقع برخی گروه‌های معترض در جامعه اسرائیل را کشاورزان تشکیل می‌دهند. در این میان یکی از دلایل اعتراض آنها عدم جدیت برخورد با مختلفان این حوزه است. گزارش بازرس ایالتی نشان می‌دهد برخورد با جرایم کشاورزی دلگرم کننده نیست.

در سال‌های 2017-2021، حدود 79 درصد از پرونده های تحقیقاتی باز شده برای جرایم کشاورزی به دلیل «دشواری در دستگیری عاملان» مختومه اعلام شدند. یعنی سیستم قضائی اسرائیل در دستگیری مجرم مشکل دارند. براین اساس تنها 18 درصد از پرونده‌ها منجر به کیفرخواست شده اند. نتیجه این وضعیت «احساس بی‌توجهی دولت به کشاورزان» است که اکنون در بین آنها دیده می‌شود.[6]

با وجود این مشکلات در داخل اسرائیل،کشاورزی از جمله حوزه‌های مورد علاقه صهیونیست‌هاست که به تازگی با برگزاری نمایشگاه‌های مختلف در تلاش هستند فعالان این حوزه در کشور‌های منطقه را نیز شناسایی کنند. اصولا، در اسرائیل پیوند بین تجارت کشاورزی و صنعت نظامی (An Israeli agro-military complex ) بسیار عمیق است. کشاورزی این کشور محصول دهه‌ها اشغال خشونت‌آمیز و نظامی سرزمین‌های فلسطینی و ظلم ارتش آن به مردم مظلوم فلسطین است. در نهایت باید گفت شرکت‌های تجاری کشاورزی اسرائیل در این پس زمینه تاریخی شکل گرفته‌اند و همچنان از آن سود می‌برند و  ارتش اسرائیل منبع مهمی از نیروی انسانی و فناوری برای شرکت‌های کشاورزی اسرائیل محسوب می شود. بنابراین امنیت غذایی ساکنان سرزمین‌های اشغالی کمترین اهمیت را برای این رژیم دارد.

 حکیمه زعیم باشی

[1]. https://www.israel.agrisupportonline.com/news/csv/csvread.pl?show=6539&mytemplate=tp2

[2] . https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-5453953,00.html

[3]. https://www.ynet.co.il/environment-science/article/rk388IAtw

[4] . https://www.calcalist.co.il/local_news/article/byw6oktqn

5. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/10/27/2838562/

[6] . https://news.walla.co.il/item/3575557