چابهار مرکز گسترش تجارت ایران و هند

محمدصالح قربانی

ایران و هند قرارداد ۱۰ ساله‌ای را برای تجهیز و بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی چابهار امضا کردند. این قرارداد منافع سرشاری برای دو کشور دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

طبق این قرارداد، هند به منظور تجهیز و توسعه بندر چابهار، به میزان ۱۲۰ میلیون دلار در تامین تجهیزات راهبردی بندر و همچنین بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در زیر ساخت‌های حمل و نقلی چابهار سرمایه گذاری خواهد کرد.

این بندر برای هند اهمیت استراتژیک زیادی دارد. این بندر نه تنها به هند امکان دسترسی به افغانستان و مناطق دیگری از آسیا و قفقاز را می‌بخشد، بلکه به عنوان نقطه اتصال به اروپا نیز مورد توجه است.

بندر چابهار به هند برای دور زدن بندر کراچی پاکستان، یک مسیر مهم به افغانستان و فراتر از آن ارائه می‌دهد. هدف اصلی هند از طریق سرمایه گذاری در چابهار، تقویت ارتباطات منطقه ای و مسیرهای تجاری، به ویژه با کشورهای محصور در خشکی مانند افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی است، در نتیجه هند می‌خواهد وابستگی به مسیرهای تجاری موجود را کاهش داده و با طرح کمربند و جاده چین مقابله کند.[1]

توسعه بندر چابهار برای توسعه تجارت بین‌المللی ایران نیز حیاتی است. این بندر پتانسیل بالایی به عنوان مرکز ترانزیت و تجارت بین المللی دارد. همکاری ایران با هند در توسعه بندر چابهار به عنوان یک هاب ترانزیتی تحت کریدور شمال-جنوب نشان‌دهنده علاقه ایران به استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای ارتقای ارتباط و مسیرهای تجاری، به‌ویژه با کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان است.

چابهار به عنوان مرکز ترانزیتی مهمی برای تجارت با افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی عمل می‌کند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی را برای ایران افزایش می‌دهد. این بندر همچنین می‌تواند نفوذ استراتژیک ایران را در منطقه اقیانوس هند تقویت کرده و موقعیت ژئوپلیتیکی آن را بهبود بخشد.

علاوه بر این، تقویت زیرساخت‌ها و عملیات عمرانی در بندر چابهار می‌تواند به ایران کمک کند تا در روابط پیچیده‌اش با چین و هند تعاملات موفقیت‌آمیزتری را تحقق بخشد. هر دو کشور در رقابت برای تأثیرگذاری در منطقه هستند. بنابراین قابلیت ایران برای بهره‌برداری از موقعیت استراتژیک بندر می‌تواند به عنوان یک ابزار دیپلماتیک عمل کند و به تحقق رویکردهای متوازن و دقیقتر در روابط خارجی کمک کند.[2]

قرارداد چابهار برای ایران، معامله دو سر برد است که فرصت داشتن تجارت منطقه ای و به دست آوردن بازارهای پرسود را برای منابع طبیعی این کشور فراهم می کند. این پروژه همچنین موجب جذب سرمایه از کشورهای دیگر به ایران و ارتقا دهنده نقش ایران در منطقه به عنوان یک بازیگر کلیدی است. به علاوه، بندر چابهار موجب ایجاد شغل بیشتر برای جوانان ایرانی می شود. تلاش مشترک دو کشور در عملیاتی کردن اهداف موافقت نامه بین المللی حمل و نقل در کریدورشمال - جنوب، موافقت نامه ترانزیتی سه جانبه ایران، هند و افغانستان با محوریت بندر چابهار و توسعه همکاری های ترانزیتی و حمل و نقل چندوجهی بین ایران و هند در منطقه آسیای مرکزی در چارچوب اهداف همکاری های راهبردی هند و آسیای میانه از دیگر منافع این قرارداد در منطقه است که کمک شایانی به تقویت و تسهیل همکاری های ترانزیتی هند و افغانستان از طریق ایران، توسعه محورشرق و سواحل مکران، توسعه همکاری های منطقه ای ایران، هند و روسیه برای سرمایه گذاری های مشترک در تکمیل زیربناهای منطقه ای حمل و نقل و ترانزیت می کند.[3]

یک روز پس از امضا این قرارداد، آمریکا اعلام کرد هر کشوری که به معامله تجاری با ایران فکر می کند باید از خطرات احتمالی آن آگاه باشد. اما دولت هند روی این قرارداد پافشاری کرده و گفته است این توافق به نفع منطقه خواهد بود. اس جایشانکار وزیر امور خارجه هند، در واکنش به هشدار آمریکا گفت: من فکر می کنم مساله برقراری ارتباط، متقاعد کردن و فهماندن مردم است که این در واقع به نفع همه است. من فکر نمی کنم که باید دید تنگ نظرانه ای نسبت به این قرارداد داشت. ما معتقدیم که توسعه این بندر به نفع کل منطقه خواهد بود.[4]

امضا این قرارداد و صحبت های وزیرخارجه هند نشان دهنده این است که دهلی نو برخلاف گذشته منافع خود را بر تبعیت از اجرای تحریم های ایالات متحده ترجیح می دهد و به دنبال سرمایه گذاری بلند مدت در چابهار است.

آمریکا و رژیم صهیونیستی با روش ها و برنامه ریزی های مختلف سعی در انزوا و به حاشیه بردن ظرفیت های اقتصادی و تجاری ایران داشته اند که تاکنون موفق نبوده و یکی پس از دیگری شکست خورده اند. به عنوان مثال؛ تا سال گذشته ایران سه بار از هندی‌ها برای انعقاد همین قرارداد دعوت کرده بود که دو بار از آن‌ها به‌دلایلی نامعلوم (احتمالا کارشکنی بیگانگان) از سوی هندی‌ها رد شد و در نهایت این هفته این قرارداد ۱۰ ساله، بین دو کشور منعقد شد.

اما علی رغم تمام این دسیسه چینی ها، توسعه بندر چابهار و ایفای نقش ویژه ایران در حوزه ترانزیت، این کشور را به یکی از اصلی ترین بازیگران تجارت بین الملل در منطقه تبدیل می کند و ایران بیش از پیش نقش خود در نظم جدید منطقه ای را تحکیم می کند.

[1] https://www.india-briefing.com/news/india-signs-pact-with-iran-to-operate-chabahar-port-32647.html/

[2] https://www.bbc.com/persian/articles/c51nn39p028o

[3] https://www.isna.ir/news/1403022719700/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C

[4] https://www.asriran.com/fa/news/966750/%D9%87%D9%86%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%86%DA%AF-%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%DA%86%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF