دیپلماسی منطقه‌ای برای بازتعریف جایگاه ایران
در کنار آن ایران و امارات نیز می توانند در حوزه های امنیتی که با یکدیگر در چالش هستند به گفتگو بنشینند و بر اساس منافع مشترک این اختلافات و چالش‌ها را به حداقل برسانند. یمن و سودان از جمله مناطقی هستند که در منافع ایران و امارات تعارض وجود دارد.
سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به امارات متحده، پس از سفر وی به چین نشان از فعالیت گسترده دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی برای باز تعریف جایگاه ایران در منطقه و هماهنگی با شرکای بین المللی و منطقه‌ای است.
در حالی که سرعت تحولات در منطقه بسیار بالا است و کشورهای منطقه به دنبال هماهنگی خود با شرایط جدید و تعریف منافع خود هستند تا بتوانند بیشترین نفع را ببرند. در چنین شرایطی، سفر عراقچی به امارات را می‌توان تلاشی از سوی دو کشور برای کاهش تنش‌ها و یافتن راه‌حل برای اختلافات ارزیابی کرد. این سفر نشان‌دهنده تمایل هر دو طرف به یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک برای مسائل مورد اختلاف و جلوگیری از تشدید بیشتر تنش‌ها بود. یکی از اهداف احتمالی این سفر، بررسی امکان همکاری‌های منطقه‌ای میان ایران و امارات در راستای مهار نفوذ و نقش منطقه‌ای ترکیه بوده است. با توجه به رقابت‌های شدید میان امارات و ترکیه در مناطق مختلف، نزدیکی ایران و امارات می‌تواند به عنوان عاملی برای ایجاد موازنه قدرت در منطقه و مهار نفوذ ترکیه تلقی شود. در واقع اکنون ایران و امارات می‌توانند منافع مشترک منطقه‌ای بیشتری را برای خود تعریف کنند و بر اساس آن به گسترش سطح همکاری‌ها برسند.
در سوریه، ترکیه و امارات به دنیال افزایش نفوذ خود هستند، اما اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. ترکیه، با تأکید بر نقش تاریخی خود در خاورمیانه و سیاست‌های مبتنی بر اسلام‌گرایی، به‌دنبال تثبیت حضور نظامی و سیاسی خود در شمال سوریه است. از سوی دیگر، امارات با حمایت از گروه‌های مخالف و تلاش برای تقویت نیروهای ملی‌گرای سوری، سعی دارد نفوذ ترکیه را محدود کند.
در کنار آن ایران و امارات نیز می توانند در حوزه های امنیتی که با یکدیگر در چالش هستند به گفتگو بنشینند و بر اساس منافع مشترک این اختلافات و چالش‌ها را به حداقل برسانند. یمن و سودان از جمله مناطقی هستند که در منافع ایران و امارات تعارض وجود دارد. اما در عین حال در سودان امارات با ترکیه نیز در چالش به سر می‌برد و شاید ایران بتواند از این اختلاف نظر به نفع منافع خود بهره ببرد. و یا این‌که با دیپلماسی فعال خود بتواند نقش راهبردی و مهی در این درگیری‌ها ایفا کند و به عنوان یک میانجی بین ترکیه و امارات درسودان عمل کند. این اتفاق می‌تواند منجر به ارتقای جایگاه ایران در حل منازعات منطقه‌ای شود. البته که ایران برای رسیدن به این نقطه باید هم با ترکیه و هم امارات نقاط مشترک راهبردی را شناسایی و بر اساس آنها پیش برود.
علاوه بر آن باید اشاره کرد که این سفر برای گفتگو درباره‌ی آینده سوریه و یمن نیز بوده است. جایی که ایران باید بر اساس منافع ملی خود پیش برود و با تکیه بر توان داخلی و ظرفیت سیاسی موجود منافع حداکثری خود را تامین کند. برای نیل به این هدف ایران دو شریک بزرگ به نام‌های چین و روسیه دارد که روابط حسنه‌ای با دولت امارات دارند و از قدرت نفوذ کافی در آن کشور برخوردارند. این سفر که در ادامه سفر چین وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران بوده است، می تواند در این چارچوب نیز بررسی شود که ایران به دنبال حمایت چین از منافع منطقه‌ای خود است و در تلاش است که با کمک شرکا و متحدین خود به رقبای منطقه‌ای فشار وارد کند تا از مواضع خود عقب نشینی کنند.
همچنین باید اشاره کرد که اکنون ایران برای پیش‌برد اهداف و برنامه‌های خود در منطقه نیازمند بازتعریف اهداف، روندها و رویکردهای خود است. در واقع جمهوری اسلامی ایران در تلاش است که قدرت بازدارندگی خود را افزایش دهد تا از شکل گیری نبردهای مستقیم جلوگیری کند. این امر مستلزم گسترش همکاری با کشورهای منطقه و تعریف منافع مشترک با آنها است. در کنار آن رقابت منطقه‌ای جدیدی که شکل گرفته برای ایران این فرصت را ایجاد می‌کند که با درگیری ایجاد شده بین قدرت‌های دیگر منطقه و هزینه های آنها در مناطق تحت نفوذ و درگیری، بتواند از این تنش‌ها برای خود امتیازات لازم را بگیرد. برای مثال در سودان می‌تواند با گفتگو با طرفین اماراتی و ترکیه‌ای یک کارت بازی خوب برای خود تعریف کند و با گرفتن امتیازهایی از هر دوطرف به اهداف خود برسد.
در مجموع سفر عراقچی به امارات، می‌تواند نشان‌دهنده تلاش ایران برای تقویت روابط خود با کشورهای حاشیه خلیج فارس و استفاده از فرصت‌های مشترک برای مهار نفوذ ترکیه باشد. ترکیه با سیاست‌های تهاجمی خود در خاورمیانه، نگرانی‌های مشترکی برای ایران و امارات ایجاد کرده است. این دو کشور می‌توانند از ظرفیت‌های دیپلماتیک و اقتصادی خود برای ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای بهره بگیرند. نزدیکی ایران و امارات می‌تواند به مدیریت بهتر بحران‌های منطقه‌ای، تقویت همکاری‌های اقتصادی و کاهش تنش‌ها در مناطق درگیری کمک کند. این همکاری همچنین فرصتی برای ایران خواهد بود تا با بهبود روابط خود با کشورهای عربی، نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد.
امین مهدوی
