پوتین بر‌می‌خیزد!
پس از آغاز جنگ اوکراین، رئیس جمهور پوتین، تحت فشار رسانه‌ها و مقامات غربی قرار داشت و تقریبا سفرهای خارجی بسیار محدودی داشت. اما اکنون به نظر می‌رسد که او اعتماد به نفس کافی را برای بازگشت دوباره به صحنه بین‌الملل به دست آورده است و سفرهای او بیشتر و مهم تر شده‌اند. در همین راستا او یک سفر دو روزه به آذربایجان داشت که از جهات مختلف سفر مهمی بود و نتایج آن اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر آینده‌ي منطقه و نظام بین الملل خواهد داشت.
پس از آغاز جنگ اوکراین، رئیس جمهور پوتین، تحت فشار رسانه‌ها و مقامات غربی قرار داشت و تقریبا سفرهای خارجی بسیار محدودی داشت. اما اکنون به نظر می‌رسد که او اعتماد به نفس کافی را برای بازگشت دوباره به صحنه بین‌الملل به دست آورده است و سفرهای او بیشتر و مهم تر شده‌اند. در همین راستا او یک سفر دو روزه به آذربایجان داشت که از جهات مختلف سفر مهمی بود و نتایج آن اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر آینده‌ي منطقه و نظام بین الملل خواهد داشت.
سفر مهم به قفقاز جنوبی!
سفر پوتین به آذربایجان در زمانی صورت می‌گیرد که ارمنستان روابط خود را با روسیه محدود کرده است و روسیه را مقصر شکست جنگ در قره‌باغ می‌داند. در کنار آن روسیه و آذربایجان قرارداد همکاری راهبردی با یکدیگر در سال۲۰۲۲ به امضا رسانده بودند که در زمان جنگ اوکراین به تعویق افتاد و سفر علی‌اف به روسیه و اکنون سفر پوتین به آذربایجان در راستای احیا و گسترش این توافق نیز هست[1].
دستور کار این سفر مسائل منطقه ای و جهانی بود که روسیه به دنبال مشخص کردن جایگاه خود در نزد آذربایجان است. جمهوری آذربایجان در زمان جنگ اوکراین کمک‌های بشر دوستانه به این کشور انجام داده است و خود را در کنار اوکراین نشان داده است. این موضوع هرچند به معنای چالش با روسیه برای آنها نیست اما اگر آذربایجان به سمت تامین سلاح و حمایت‌های بیشتر سیاسی از اوکراین برود ممکن است روابط دو کشور به چالش کشیده شود. برای همین روسیه به دنبال جلوگیری از این اتفاق است و پوتین به خوبی می‌داند که باید حوزه‌ی نفوذ در قفقاز جنوبی را حفظ کند.
سفر پوتین علاوه بر اینکه در راستای منافع اقتصادی و سیاسی روسیه در آذربایجان است، یادآوری به رقبای این کشور است که این منطقه حوزه‌ي نفوذ سیاسی و سنتی روسیه است. این موضوع به صورت شفاف توسط روسیه مطرح شده است و حتی به ارمنستان نیز هشدار داد که اگر سطح روابط با غرب بیش از حد گسترش یابد به سرنوشتی مانند اوکراین دچار خواهد شد. بنابراین پوتین در زمانی به آذربایجان سفر کرد که روسیه به دنبال احیای جایگاه خود درساختار نظام بین‌الملل است.
در کنار این موارد این سفر برای روسیه از جهات دیگری نیز حائز اهمیت است. از جمله اینکه قرارداد گازی روسیه و اروپا در پایان سال۲۰۲۴ منقضی می‌شود و اوکراین تمایلی به تمدید آن ندارد. به جای روسیه اروپا به دنبال یک جایگزین ارزان مانند آذربایجان است. قرارداد تامین گاز از طریق آذربایجان به اروپا از سال۲۰۲۷ تقریبا قطعی است و در کنار آن کشورهای اروپایی مانند اسلوونی تمایل به خرید گاز آذربایجان زودتر از۲۰۲۷ دارند. پوتین به دنبال این است که بتواند طرف آذربایجانی را قانع کند تا بخشی از گاز صادرات گاز روسیه به این کشور انجام شود[2]. در واقع روسیه به دنبال فروش گاز خود از طرق مختلف است و آذربایجان پتانسیل مناسبی برای این کار خواهد داشت. بنابراین برای روسیه این اتفاق مهم و ارزشمند است که بتواند همچنان خود را به عنوان یک تامین کننده‌ي مهم انرژی در دنیا حفظ کند. در کنار آن اگر روسیه بتواند گاز خود را به آذربایجان بفروشد می‌تواند عملا اثرات تحریم اروپا را به حداقل برساند و از چالش‌های اقتصادی در امان بماند.
هم‌چنین باید اشاره کرد که آذربایجان میزبان اجلاس جهانی آب وهوایی(کاپ ۲۹) است [3]که برای کشورهای نفتی بسیار مهم است که مصوبات آن علیه آنها نباشد. روسیه نیز به این موضوع دقت کافی دارد و به دنبال این است که بتواند به صورت غیر مستقیم در این موضوع نیز اعمال نفوذ کند تا منافع بلند مدت خود را در معرض تهدید نبیند.
بنابراین این سفر برای روسیه حائز اهمیت فراوانی بود و اگر روسیه بتواند به اهداف خود در این سفر برسد، می‌تواند بار دیگر احاطه‌ی خود را بر قفقاز جنوبی زنده کند و هزینه‌های رقابت برای دیگران را افزایش دهد. به ویژه اینکه پوتین اعلام کرده است که نتایج این سفر را با پاشینیان نخست وزیر ارمنستان مطرح خواهد کرد و روسیه به دنبال حل کامل مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان است. اگر روسیه بتواند بدبینی ارمنستان را از بین ببرد و باردیگر به عنوان ضامن امنیتی در این منطقه فعالیت کند، می‌تواند امیدوار باشد که با کشورهایی مانند فرانسه در چانه‌زنی موفقی قرار بگیرد و روابط خود را با آنها بهبود ببخشد.
هم‌چنین زمان‌بندی این سفر به صورتی بود که پوتین به دنبال احیای جایگاه روسیه است، حتی زمانی که اوکراین به خاک به این کشور حمله کرده است اما خللی در رویکرد مسکو ایجاد نشده است و مسکو ترسی از این مسئله ندارد، در واقع ارسال نوعی پیام قدرت از روسیه به رقبا است که برای روسیه این اتفاق چندان چالشی نیست و مسکو رویکرد احیای جایگاه و خیزش مجدد خود را با قدرت ادامه می‌دهد.
[1] aa.com.tr
[2] scmp.com
[3] kyivindependent.com
