و اینک ارمنستان

امیرعلی یگانه

در روزهای اخیر شهر ایروان شاهد تظاهرات ضد دولتی بزرگی بود که در اعتراض به سیاست های جاری دولت این کشور خیابان های شهر ایروان را غرق کرده بودند1. معترضین خواستار استعفای دولت پاشینیان بودند، این اعتراضات در راستای توافقات جدید دولت ارمنستان مبنی بر واگذاری بعضی روستاهای مرزی این کشور به آذربایجان می باشد. این منطقه واگذارشده، برای ارمنستان که سرزمینی محصور در خشکی است، از نظر راهبردی اهمیت دارد، چراکه بخش‌هایی از یک بزرگراه مهم به گرجستان را در بر گرفته است. سیاست های دولت غربگرای ارمنستان در ماه های گذشته اعتراضات زیادی را در پی داشته است.  بررسی ابعاد تحولات اخیر ارمنستان برای همسایگان این کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و نسبت این تحولات با آینده منطقه قفقاز نیز اهمیت آنرا دو چندان می کند؛

سیاست های غرب نسبت به ارمنستان ، یکی از مواردی که برای ایالات متحده و کشورهای اروپایی از اهمیت بالایی برخوردار است نفوذ در مناطق مسیحی نشین کشورهای جهان می باشد با این بهانه قدرت های فرامنطقه ای به راحتی میتوانند نسبت به نفوذ در کشورهای هدف برنامه ریزی های مختلفی انجام دهند، ارمنستان نیز از جمله کشورهایی است که اغلب جمعیت آن مسیحی نشین است. این مسئله باعث شده در سالیان گذشته ارتباطات دیپلماتیک ارمنستان با کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه گستردگی زیادی داشته باشد. باید اشاره کرد که سیاست  کشورهای اروپایی در منطقه قفقاز حضور چراغ خاموش این دولت ها برای کنترل روسیه در مرزهای جنوبی خود می باشد. به ویژه  که در دو سال اخیر  روسیه درگیر جنگ با اوکراین می باشد و کنترل مناسبی نسبت به کشورهای خارج نزدیک خود ندارد، این کم توجهی کشور روسیه باعث شده دولت ارمنستان تمایل بیشتری به ارتباط با کشورهای غربی داشته باشد2. تداوم سیاست های غربی دولت ارمنستان میتواند چراغ قرمز را برای دولت روسیه روشن نماید.

جنگ قره باغ، جنگ های اخیر دو کشور آذربایجان و ارمنستان با توجه به برتری های نسبی دولت باکو3 ترس شکست سنگین برای دولت پاشینیان را پررنگ تر کرده است. حل این مسئله برای ارمنستان تبدیل به دغدغه اصلی این کشور شده است، گروهی از دولتمردان این کشور به این نتیجه رسیده اند که با توجه به ضعف این کشور و عدم حمایت خارجی از ارمنستان بهتر است نسبت به توافق با دولت آذربایجان پیشقدم شویم و خواسته‌های این کشور را برای رسیدن به یک توافق صلح بلند مدت اجابت کنیم، این مسئله نیز باعث شده است که مردم ارمنستان نسبت به دولت پاشینیان بد گمان شوند و مشروعیت داخلی  اقدامات دولت ارمنستان به پایین ترین حد در سال های گذشته رسیده است. متغییر جنگ قره باغ یکی از مهم ترین مسائلی است که دولت پاشینیان در پی حل آن می باشد.

کودتا، کشور روسیه و بعضی از همسایگان ارمنستان در ماه های اخیر به شدت در قبال سیاست های منفعلانه ارمنستان معترض هستند، کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی از قدیم به عنوان حوزه خارج نزدیک روسیه مطرح بوده اند و نظارت و کنترل مسکو بر این کشور حتی بعد از فروپاشی شوروی و مستقل شدن این کشور ادامه دار بوده است. در سالیان گذشته با توجه به درگیری کشور روسیه با اوکراین، منطقه قفقاز از دید مسکو مغفول مانده است اما جنگ های قره باغ و حضور جدی کشورهای غربی در این منطقه بار دیگر چراغ هشدار قرمز برای روسیه را روشن کرده است، برای روسیه حضور کشورهای غربی در منطقه قفقاز خط قرمز می باشد حتی همسایگان ارمنستان نیز موافق حضور کشورهای غربی در این منطقه نمی باشند، با توجه به مسائل ذکر شده  احتمال بروز دخالت های خارجی برای تغییر دولت ارمنستان وجود دارد4.

در مجموع باید گفت، سیاست دولت های غربی در منطقه قفقاز ایجاد درگیری در این منطقه می باشد. دولت های غربی عزمی برای حل شدن مشکلات منطقه قفقاز ندارند. برای این کشورها درگیر شدن روسیه و ایران در آتش تفرقه مسائل قفقاز ایده‌آل می‌باشد و در نهایت میتوانند با این طراحی  ذهن تصمیم سازان روسیه و ایران را بجای برنامه ریزی برای مسائل بین المللی صرفا معطوف به منطقه پیرامونی خود کنند.  درگیری ایران و روسیه در مسائل قفقاز برای کشور چین نیز خبری بد است زیرا شعله ور شدن جنگ و اختلافات در قفقاز میتواند بدنه تندروهای اسلامی ( وهابی ، داعشی )  در مناطق مسلمان نشین چین را نیز فعال کند. 

1. https://carnegieeurope.eu/russia-eurasia/politika/2024/06/armenia-protests-pashinyan?lang=en

2. https://www.eurasiareview.com/29042024-france-armenia-military-cooperation-a-double-edged-sword-in-the-caucasus-oped/

3. https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/caucasus/nagorno-karabakh-conflict/266-averting-new-war-between-armenia-and-azerbaijan

4. https://turan.az/en/politics/is-russia-preparing-a-coup-in-armenia-769183