هوش مصنوعی چالشی برای دموکراسی اروپا؟

امین مهدوی

هوش مصنوعی (AI) راه طولانی را از سال 1968 پیموده است، زمانی که داستان های علمی تخیلی«2001: A Space Odyssey» شخصیت شرور رایانه HAL 9000 را تصور کرد که گفت: «متاسفم دیو، می ترسم نتوانم این کار را انجام دهم». ربات چت امروزی ChatGPT مفاهیم پیچیده را توضیح می دهد و ایده های جذابی را تولید می کند. هوش مصنوعی جوامع و اقتصادهای ما را متحول می کند. هوش مصنوعی قدرت تشخیص پزشکی دقیقی دارد . ژن درمانی؛ کشف واکسن؛ طراحی دارو؛ و غربالگری سرطان از جمله توانمندی های آن است. همچنین در حال متحول کردن مدیریت محصول است. زباله های پلاستیکی را کاهش می دهد. سرعت رشد فناوری را افزایش می دهد و میتواند تبدیل به یک موتور پیشران برای توسعه جوامع بشری شود[1].

نمایندگان پارلمان اروپا در حال بررسی الحاقاتی به پیش نویس لیست برنامه های کاربردی ممنوعه یا پرخطر قانون اولیه هوش مصنوعی (AI) هستند. هدف اصلی قانون هوش مصنوعی این است که برنامه نویسانی را که روی برنامه های کاربردی پرخطر کار می کنند ملزم به مستندسازی، آزمایش و انجام سایر اقدامات ایمنی کند. پارلمان اروپا در تلاش است تا کاربردهای بیشتری نسبت به پیشنهاد اولیه خود در زمینه مدیریت هوش مصنوعی ارائه دهد، از جمله دسته‌بندی‌های گسترده‌ای مانند سیستم‌هایی که «احتمالاً بر فرآیندهای دموکراتیک مانند انتخابات تأثیر می‌گذارند» یا «هوش مصنوعی با هدف عمومی» که می‌توانند در برنامه‌های مختلف مانند ChatGPT ،OpenAI ادغام شوند[2].

این تلاش قانونی اروپا در راستای حفاظت از دموکراسی اتخاذ شده است. هرچند برخی از کارشناسان معتقدند که این اقدامات می تواند مانع از رشد فناوری هوش مصنوعی در اروپا شود و این اتحادیه در رقابت با رقبای خود عقب بماند. در کنار آن باید به نگرانی شرکت های فناوری ایالات متحده اشاره کرد که معتقدند این قوانین برای فعالیت در اروپا دست و پا گیر هستند و می تواند زمینه ساز فاصله گرفتن اروپا و ایالات متحده در این زمینه شود. اگر این اتفاق بیوفتد به معنای یک شکاف بزرگ فناوری در تعاملات فرا آتلانتیکی است و می تواند مزیت نسبی غرب در برتری تکنولوژي را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد[3].

در همین حال که اروپا به دنبال ایجاد قوانین حفاظتی است، ایالات متحده نیز در تلاش است که بتواند خلا قانونی موجود را پرکند. در این پرتو، واشنگتن و بروکسل از فرصتی برای همکاری با یکدیگر برخوردار هستند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا می توانند در تدوین استانداردهای فنی و سایر جزئیات اجرایی ملموس که زیربنای هر دو رویکرد نظارتی آنها باشد، شریک شوند. اتحادیه اروپا که در برخی از این بحث ها از آمریکا جلوتر است، باید این همکاری را دعوت و تشویق کند. در مقابل، قانونگذاران ایالات متحده و آژانس های فدرال باید رویکرد اتحادیه اروپا را در حین اجرای الزامات خود مورد توجه قرار دهند. در غیر اینصورت این موضوع می تواند به اختلافات طرفین دامن بزند و در آینده همکاری آنها نقش منفی ایفا کند.

در همین چارچوب  تحلیل گران معتقدند که ما باید سیستم های هوش مصنوعی را ایمن، مسئولانه و اخلاقی بسازیم و از آنها استفاده کنیم. همچنین، به دفعات مختلف، با فاصله زمانی کوتاه‌ بین اکتشافات و پیشرفت ها به راستی آزمایی و آزمایش قوانین محدود کننده بپردازیم. با این رویکرد میتوان تا حد زیادی بر مسئله عدم سو استفاده از هوش مصنوعی نظارت داشت و در کنار آن مانع پیشرفت آن نیز نشد.

 این روزها شاهد نمونه‌هایی از پیشرفت‌های هوش مصنوعی در زمینه‌هایی هستیم که برای سلامت و رفاه ما حیاتی است. کاستی های هوش مصنوعی نباید ما را از پیگیری فرصت ها و پیشرفت هایی که هوش مصنوعی دارد باز دارد. رویکرد ما به حکمرانی هوش مصنوعی باید بر رقابت‌پذیری، بهره‌گیری از هندسه جدید نوآوری تمرکز کند، و باید ریسک‌های استراتژیک رقابت جهانی فناوری را در هسته خود قرار دهد[4].

دموکراسی ها باید منابع و اراده دیپلماتیک را برای ساختن دسته جمعی برنامه های دیجیتال، نرم افزارها و پلتفرم هایی که از حکومت، تجارت و زندگی روزمره پشتیبانی می کنند، استفاده کند و آن را به کار گیرند. به طور مشخص، این نیاز به سرمایه گذاری با حمایت دولت در پروژه های اکوسیستم دیجیتال جهانی دارد. این به معنای همسویی برای حفظ استانداردها بر اساس معیارهای فنی و نه سیاسی است. از این روش میتوان علاوه بر برتری در فناوری از آن در جهت حمایت از مردم در کشورهای دیگر نیز استفاده کرد.

بنظر میرسد اروپا چالش و اهمیت هوش مصنوعی را به خوبی دریافته است و در تلاش است که با یک رویکرد محتاطانه، ضمن تلاش برای ارتقای این فناوری و ماندن در عرصه رقابت با دیگران، خطرات آن را نیز ببیند و با وضع قوانین مختلف بتواند تا حد زیادی آسیب های این فناوری رو به رشد را کاهش دهد. این فناوری مانند یک شمشیر دو لبه است و میتواند در عین حال که بسیار مفید باشد تبدیل به یک تهدید بزرگ برای اروپا و به ویژه ساختار دموکراسی آن شود. اروپا به خوبی از این شرایط آگاه است و شاید رویکرد با احتیاط آن ریشه در همین ترس داشته باشد که هوش مصنوعی میتواند هویت اروپایی را تحت تاثیر قرار دهد و حتی آن را عوض کند.

[1] forbes.com

[2] eur-lex.europa.eu

[3] cepa.org

[4] cepa.org