هندوستان بازیگر جدید نظام بین الملل؟
نخست وزیر هندوستان آقای مودی همین چند هفته‌ي پیش بود که در آمریکا مهمان آقای بایدن بود و اعلام داشت که روابط هند و آمریکا راهبردی و صمیمانه است. شاید کم‌تر کسی فکر می‌کرد تنها چند هفته پس از آن دیدار آقای مودی به این سوی دنیا بیاید و بگوید روابطی راهبردی و صمیمانه با آقای پوتین دارد.
نخست وزیر هندوستان آقای مودی همین چند هفته‌ي پیش بود که در آمریکا مهمان آقای بایدن بود و اعلام داشت که روابط هند و آمریکا راهبردی و صمیمانه است. شاید کم‌تر کسی فکر می‌کرد تنها چند هفته پس از آن دیدار آقای مودی به این سوی دنیا بیاید و بگوید روابطی راهبردی و صمیمانه با آقای پوتین دارد.
نخست وزیر هند در یک سفر دو روزه به روسیه سفر کرد که با استقبال گرم آقای پوتین همراه بود. در این سفر دو روزه دو رهبر درباره‌ی مسائل مختلف دوجانبه و جهانی با یکدیگر به گفتگو نشستند و هر دو از این گفتگوها اعلام رضایت کردند[1].
این سفر هم‌چنین نشان داد که تلاش غرب برای منزوی کردن آقای پوتین و روسیه بی نتیجه است و رهبر روسیه هم‌چنان به عنوان رهبر یک کشور بزرگ شناخته می‌شود و مورد احترام کشورهای جهان مانند هند است[2]. استقبال آقای پوتین از نخست وزیر هند نیز بسیار گرم بود که می توان آن را طعنه‌ای به رهبران غربی دانست.
هند به دنبال چیست؟
رهبران هند به دنبال ایفای یک نقش مهم در نظام بین الملل هستند. آنها به دنبال این هستند که بتوانند هند را به یک بازیگر کلیدی تبدیل کنند، آنها برای این موضوع نیازمند شکل دهی روابط گسترده با کشورهای مختلف جهان هستند. روسیه در این بین نقش مهمی را برای هند ایفا می کند. هند وابستگی لجستیک در صنایع نظامی و محصولات نفتی به روسیه دارد. در کنار آن در صنعت فضا نیز هند روی کمک‌های روسیه حساب ویژه ای باز کرده است و امیدوار است که صنعت فضایی خود را با کمک روسیه ارتقا دهد.
علاوه بر آن هند از نزدیکی بیش از حد چین و روسیه واهمه دارد و به دنبال موازنه‌‌بخشی به روابط این دو کشور است. در واقع هند به خوبی می داند که اگر با روسیه سطح روابط خود را گسترش ندهد، این موضوع می تواند به نفع چین تمام شود و چین تبدیل به مهم‌ترین و بزرگترین شریک روسیه شود. در این صورت هند با چالش‌های بسیاری به ویژه در زمینه امنیت مواجه خواهد شد که می تواند امنیت این کشور هسته‌ای را به چالش بکشاند. هم چنین هند روی نقش روسیه به عنوان میانجی در اختلافات مرزی با چین می تواند حساب باز کند.
هند همینطور پس از جنگ اوکراین، نفت را با تخفیف از روسیه خریداری می‌کند، که برای آنها سود هنگفتی دارد و میزان واردات این کشور از روسیه در سال جدید با افزایش همراه بوده است. هند به خوبی توانسته است که از فرصت جنگ اوکراین بهره‌برداری کند و منافع اقتصادی خود را تامین کند. در کنار آن سفر آقای مودی به روسیه می تواند حامل یک پیام قدرتمند برای ایالات متحده باشد که شاید هند با آمریکا و ژاپن و استرالیا در یک معاهده نظامی علیه چین حضور دارد اما این به این معنا نیست که آنها در خدمت تمام اهداف غرب باشند و در پیگیری منافع ملی خود استقلال عمل دارند.
این سفر آقای مودی که در ایام جنگ اوکراین برای اولین بار انجام شد، با مخالفت و نگرانی ایالات متحده همراه بود و سخنگوی کاخ سفید در یک مصاحبه خبری گفت که آنها نگرانی خود را از تعمیق روابط روسیه و هند به دولت هند کاملا شفاف ابلاغ کرده اند. هم چنین آقای زلنسکی نیز از این سفر و عدم محکومیت اقدامات روسیه در اوکراین اظهار ناامیدی کرد[3].
اما رهبر هند بدون توجه به این مسائل مسیر خود را پیش گرفته است و پس از مسکو به وین اتریش خواهد رفت، آن هم بعد تقریبا۹۰ سال، که نشان از تغییر رویکرد سیاست خارجی هند دارد[4]. در واقع هند به دنبال ایفای نقش پررنگ‌تری در نظام بین الملل است و در پی آن است که بتواند خود را به عنوان یک مهره‌ي ارزشمند در ساختار رو به تغییر نظم جهانی نشان دهد. آنها به خوبی از ظرفیت‌‌های خود آگاهی دارند و در تلاش هستند تا بتوانند به یک نقش مستقل در ترتیبات بین المللی برسند.
این تغییر رویکرد هند می تواند هم برای آنها و هم برای دولت‌های غربی گران تمام شود، زیرا غرب هند را یک متحد راهبردی مهم که می تواند در مقابل چین قرار بگیرد، در نظر گرفته است. اگر غرب این احساس را بکند که هند نمی‌تواند متحدی قابل اعتماد باشد، بی‌شک رویه‌ي آنها در قبال این کشور تغییر خواهد کرد. هرچند به نظر می رسد که هند نیز به خوبی از این مسئله آگاه است و از خطوط قرمز غرب عبور نخواهد کرد و اقدامات این چنینی بیشتر در راستای منافع ملی است که به منافع راهبردی غرب آسیبی نمی‌رساند.
[1] aljazeera.com
[2] washingtonpost.com
[3] nytimes.com
[4] thediplomat.com
