همگرایی تهران-آنکارا و تاثیر آن بر حل مسئله فلسطین

مرضیه شریفی

غرب آسیا ، سرزمینی پر از تلاطم و تعارض است که دو قدرت منطقه یعنی ایران و ترکیه هر دو در پی تأثیر گذاری بر تحولات آن هستند. یکی از عرصه های مهم ایفای نقش ایران و ترکیه در منطقه ی خاورمیانه مسئله فلسطین است چرا که فلسطین طی چندین دهه مهم ترین موضوع جهان و منطقه خاورمیانه بوده است. همچنین فلسطین از اهمیت سوق الجیشی و استراتژیک برخوردار است چرا که این کشور موطن تمام ادیان بزرگ بوده و در منطقه تماس کشور های اسلامی با آسیا و آفریقا واقع شده است.

جایگاه مسئله فلسطین در سیاست خارجی ترکیه و ایران

مسئله فلسطین برای آنکارا و تهران مهم بوده و این دو پایتخت آن را یک مسئله‌ ریشه ‌ای می ‌بینند و معتقدند که تا این مسئله حل نشود ، در خاورمیانه صلح و ثبات واقعی اتفاق نخواهد افتاد چرا که هر مسئله ‌ای در خاورمیانه به شکلی با مسئله فلسطین در ارتباط است با این حال نگرش ترکیه و ایران برای حل مسئله فلسطین با یکدیگر تفاوت دارد.

از سال 2002 تاکنون که قدرت در ترکیه تحت تسلط اردوغان و یارانش قرار گرفته است ، مسئله حمایت از فلسطین در عین حفظ روابط عمیق با اسرائیل برای سران حزب عدالت و توسعه چالش ‌بر انگیز بوده است. اردوغان در حالی که داعیه‌ نقش ‌آفرینی مؤثر در جهان اسلام را دارد و به خوبی می‌ داند که برای ملت‌ های مسلمان « مسئله فلسطین » تا چه حد حیاتی و حساسیت ‌بر انگیز است همزمان تلاش کرده است روابط آنکارا - تل‌ آویو را با حداقل آسیب مدیریت کند که در بعضی اوقات با شکست مواجه شده است. [1]

این در حالی است که ایران کاملا در جبهه مخالف اسراییل قرار دارد و از تشکیل کشور مستقل فلسطین با برگزاری رفراندوم و نابودی اسرائیل سخن می‌گوید [2]

افزایش تعاملات ایران و ترکیه در جهت حل مسئله فلسطین

بعد از عملیات موفقیت آمیز طوفان الاقصی و شکست مفتضحانه رژیم صهیونیستی ، اسراییل برای سر پوش نهادن به شکست خود و به بهانه مقابله با حماس مرتکب جنایتی هولناک علیه باریکه غزه شد. در چنین شرایطی رئیس جمهوری ترکیه که روابط نزدیکی هم با اسراییل دارد با پرهیز از " تروریست " خواندن حماس از آن به عنوان " گروه مجاهدین آزادی بخش " یاد کرد. اردوغان همچنین تلاش کرد تا گام هایی برای آتش ‌بس در غزه و آزادی اسرای حماس بردارد به همین جهت تحلیل گران بر این باورند همان طور که پس از حمله اردوغان به « شیمون پرز » رئیس رژیم صهیونیستی در اجلاس داووس همگرایی مشترکی میان ایران و ترکیه در حل مسئله فلسطین صورت گرفت در حال حاضر هم روابط این دو کشور در راستای حل مسئله فلسطین افزایش یافته است. [3]

در همین خصوص پایگاه خبری – تحلیلی المانیتور در گزارشی درباره تاثیر رویکرد مشترک تهران و آنکارا در حمایت از حماس بر روابط میان این ۲ پایتخت ، تاکید کرد : اگر چه تلاش‌ های ترکیه برای برقراری آتش ‌بس در غزه و آزادی اسرا تا کنون موثر واقع نشده اما به نزدیک ‌تر شدن روابط این کشور با ایران منجر شده است. [4]

افزایش مناسبات سیاسی ایران و ترکیه در جهت حل بحران غزه

از زمان وقوع جنگ در نوار غزه شاهد افزایش تعاملات سیاسی ایران و ترکیه بودیم علاوه بر گفت و گو های تلفنی که تا کنون میان مقامات دو کشور صورت گرفته است روسای جمهور ایران و ترکیه به انجام مذاکرات تفصیلی در خصوص موضوع فلسطین در حاشیه اجلاس اکو در ازبکستان پرداختند و بر لزوم اتخاذ تصمیمات عملی و اثربخش در اجلاس سران کشور های اسلامی در ریاض تاکید کردند و خواستار پایان فوری بمباران غزه و رفع محاصره این منطقه شدند. [5]

همچنین رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در بازگشت از شهر ریاض که محل برگزاری اجلاس سران سازمان همکاری های اسلامی بود ، به خبرنگاران اعلام کرد که ابراهیم رئیسی رییس جمهور ایران روز 28 نوامبر در قالب سفری رسمی به ترکیه سفر خواهد کرد که با توجه به حوادث اخیر فلسطین ، به نظر می رسد بار دیگر بحث ، تبادل نظر و ارائه راه کار های عملی در جهت حل بحران غزه در دستور کار دو کشور قرار خواهد گرفت. [6]

[1] https://www.alef.ir/news/4020727049

[2] https://www.aa.com.tr/fa/3026961/

[3] http://irdiplomacy.ir/fa/news/2022997

[4] https://www.khabaronline.ir/news/1835771

[5] https://www.mehrnews.com/news/5934648/

[6] https://spnfa.ir/20231112/