همکاری ایران و ترکیه در دوران پسااسد
به دنبال تحولات سوریه و حمایت ترکیه از تحریرالشام؛ گروهی که رهبر آن « احمد الشرع » به عنوان رییس‌جمهوری دولت انتقالی برگزیده شد، اکنون آنکارا دست بالا را در این کشور دارد به همین جهت ترکیه به دنبال ایفای نقش مهمی در تعیین آینده سیاسی سوریه است.
سقوط دولت سوریه در 8 دسامبر و تسلط گروه تروریستی هیئت تحریرالشام بر این کشور موجب شد تا نقش و نفوذ ترکیه بر تحولات سوریه تقویت شود و درنتیجه این موضوع موقعیت منحصر به فردی برای دولت اردوغان برای تأثیرگذاری بر آینده سوریه ایجاد شد حال آن که پیش از این، کشور ایران بود که به عنوان بازیگری فعال در بازسازی سوریه پس از جنگ با تروریست‌های تکفیری نقش آفرینی می کرد. وجود چنین شرایطی این سوال را مطرح می سازد که در دوران پسا اسد نقش و جایگاه ایران در سایه نقش آفرینی فعال ترکیه در سوریه چگونه خواهد بود و همگرایی دو کشور در رابطه با سوریه به چه صورت است؟
به دنبال تحولات سوریه و حمایت ترکیه از تحریرالشام؛ گروهی که رهبر آن « احمد الشرع » به عنوان رییس‌جمهوری دولت انتقالی برگزیده شد، اکنون آنکارا دست بالا را در این کشور دارد به همین جهت ترکیه به دنبال ایفای نقش مهمی در تعیین آینده سیاسی سوریه است. تحقق این امر نیازمند مذاکره با سایر بازیگران منطقه ای و بین المللی و یافتن راه حلی برای بحران سوریه است. این نقش‌آفرینی اهرم مهمی برای چانه زنی منطقه ای و همچنین سهولت پیگیری اولویت ها و سیاست های این کشور در راستای منافع ترکیه ایجاد می‌کند و از آنجا که تهران و آنکارا در حوزه های مختلف ژئوپلیتیکی و سیاسی هم صدا بوده و هستند این موضوع دلیلی بر آن است تا دو کشور به دنبال همگرایی بیشتر در رابطه با مسئله سوریه باشند.
در این خصوص چندی پیش هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه ، با اشاره به تحولات اخیر در سوریه ، این تغییرات را فرصتی برای تقویت روابط دوجانبه میان ترکیه و ایران دانست و با تأکید بر کاهش اختلافات موضعی میان ایران و ترکیه درباره سوریه ، اظهار داشت که با توجه به تغییر شرایط در سوریه ، این کشور از یک موضوع اختلافی میان دو کشور به فرصتی برای همکاری تبدیل شده است و اکنون که این اختلافات کاهش یافته ، شرایط برای تقویت روابط دوجانبه میان ترکیه و ایران مهیاست.
اما ایران و ترکیه در چه حوزه هایی می توانند با یکدیگر همکاری داشته باشند ؟
موضوع سوریه برای ایران و ترکیه چنان با اهمیت است که اخیرا ابراهیم کالین، وزیر اطلاعات ترکیه با مقام های اطلاعاتی و امنیتی ایران یعنی اسماعیل خطیب ، وزیر اطلاعات و علی‌اکبر احمدیان ، دبیر شورای عالی امنیت ملی، دیدار داشته است. با توجه به این دیدار می توان گفت که ترکیه به دنبال ثبات در سوریه است تا بتواند منافع خود را تامین کند و همزمان مساله کرد ها را مدیریت و با آن مقابله کند. از سوی دیگر، ایران نیز اعلام کرده که خواهان ثبات و به رسمیت شناختن حقوق اقلیت ها در سوریه است و نمی‌خواهد شاهد آشفته شدن اوضاع در این کشور باشد، به ویژه اینکه کشورهای دیگری نیز در امور سوریه دخالت می‌کنند و به دنبال تامین منافع خود و تصرف سرزمین‌های سوریه هستند. همچنین هم صدایی دو بازیگر در برابر سیاست های ادعایی اسراییل نیز قابل تأمل است؛ سیاست هایی که خطر ظهور رادیکالیسم در منطقه را برای دو کشور ایران و ترکیه برجسته کرده است.
موضوع مهم دیگر حفظ احترام اماکن مقدس است که به صورت جدی ایران به دنبال آن است تا با همکاری ترکیه این مسئله را حل و فصل نماید، دیگرمسئله مهم برای ایران ارتباط با لبنان از طریق سوریه است البته منظور از این ارتباط، لزوما همکاری نظامی یا تامین سلاح نیست. ایران سال‌‌ها ست که با لبنان در ارتباط است و شیعیان همیشه در آنجا حضور داشته اند به همین علت ایران تمایل دارد این ارتباط را حفظ کند و به نظر می رسد که ترک ها می توانند در احیای این روابط و تقویت آن کمک کنند.
در مجموع، به نظر می رسد ایران و ترکیه به دنبال آن هستند که ساز وکارهای همکاری مشترک در موضوع سوریه ایجاد کنند و این نه تنها به منافع دو کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در ایجاد ثبات و امنیت منطقه نیز مؤثر باشد. در واقع آنکارا و تهران به عنوان دو قدرت منطقه ای، با دیپلماسی فعال و همکاری سازنده ، می‌توانند نقشی کلیدی در کمک به ارتقای صلح و توسعه منطقه‌ای ایفا کنند.
نویسنده : مرضیه شریفی
