لیتیوم، جنگ بعدی اروپا؟
اتحادیه اروپا در راستای طرح های راهبردی خود مبنی بر استقلال در نیازهای راهبردی، به دنبال استقلال در تولید مواد اولیه و معدنی کاربردی است. لیتیوم یکی از این مواد مهم در عصر حاضر است. ماده ای معدنی که در تولید باتری‌های خودروهای الکترونیکی نقش کلیدی دارد. به همین منظور اتحادیه اروپا در تلاش است که بتواند این ماده‌ي معدنی را در خاک اروپا تهیه کند تا از وابستگی خود به دیگر نقاط جهان بکاهد.
اتحادیه اروپا در راستای طرح های راهبردی خود مبنی بر استقلال در نیازهای راهبردی، به دنبال استقلال در تولید مواد اولیه و معدنی کاربردی است. لیتیوم یکی از این مواد مهم در عصر حاضر است. ماده ای معدنی که در تولید باتری‌های خودروهای الکترونیکی نقش کلیدی دارد. به همین منظور اتحادیه اروپا در تلاش است که بتواند این ماده‌ي معدنی را در خاک اروپا تهیه کند تا از وابستگی خود به دیگر نقاط جهان بکاهد.
طرح اروپا چیست؟
اتحادیه اروپا به دنبال شناسایی معادن لیتیوم در این قاره است و پس از شناسایی آنها به دنبال بهره برداری است. در همین راستا اتحادیه اروپا در پرتغال به سرمایه گذاری پرداخت و این کشور به یکی از تولید کنندگان لیتیوم در اروپا تبدیل شد. در ادامه‌ی طرح‌های جاه طلبانه‌ی اروپا این اتحادیه با صربستان نیز به یک توافق مهم برای بهره‌برداری از معادن لیتیوم این کشور رسید. در این توافق که رهبران اروپا و صربستان آن را یک اتفاق تاریخی و مهم می‌دانستند. قرار شد که پس از ۲۰ سال از شناسایی معدن لیتیوم در صربستان توسط شرکت ریو تینتو، مجوز استخراج لیتیوم به این شرکت بازگشت داده شود[1].
در واقع اهمیت استخراج و خودکفایی در تولید لیتیوم برای اروپا آن‌قدر ارزشمند و مهم است که برنامه‌های بلند مدت سرمایه گذاری برای آن دارد. این مسئله علل مختلف اقتصادی و سیاسی دارد. اروپا بعد از افزایش تعرفه بر خودروهای الکترونیکی وارداتی از چین و همینطور افزایش قیمت جهانی لیتیوم، برای باقی ماندن در عرصه‌ی رقابت در تولید باتری‌های الکترونیکی و همینطور صنعت خودروهای برقی نیازمند کاهش هزینه‌های تولید خود است[2]. بنابراین آنها به دنبال ماده‌ی ارزشمند لیتیوم در خاک اروپا هستند تا بتوانند هزینه‌های تولید را کاهش دهند و از سوی دیگر قدرت چانه زنی بیشتری را در مقابل چین و دیگر رقبای خود بدست آورند. اگر اروپا بتواند به یک صادرکننده لیتیوم تبدیل شود، قاعده‌ی بازی در سطح جهان برای آنها تغییر قابل توجهی می کند و می توانند با قدرت بیشتری در زمینه های اقتصاد لبه فناوری با رقبا به گفتگو بنشینند.
علاوه بر این که استخراج لیتیوم منافع سیاسی و امنیت اقتصادی دارد، اروپا به دنبال طرح‌های کاهش مصرف کربن در قاره سبز است و این مهم ارتباط مستقیمی با کاهش خودروهای دیزلی و بنزینی و افزایش خودروهای برقی دارد. در واقع اروپا به دنبال چند هدف متنوع و مهم از طرح استخراج لیتیوم در کشورهای اروپایی است که اگر بتواند به موفقیت برسد، چالش‌های بزرگی را پشت سر خواهد گذاشت.
مسئله‌ي صربستان
قریب دو دهه چالش برای استخراج لیتیوم در صربستان نشان از حساسیت‌های فراوان درباره‌ي استخراج آن در این کشور دارد.نگرانی‌های مردم صربستان چند دلیل عمده دارد که مهم‌ترین آن نگرانی‌های زیست محیطی است. مردم نگران هستند که شروع استخراج لیتیوم در این کشور با از بین رفتن کشاورزی و طبیعت همراه خواهد شد. در واقع باور مردم این است که تجربه‌ی پرتغال و کشورهایی که در آنها لیتیوم استخراج شده است، با آلودگی زیست محیطی و آسیب به محیط زیست همراه بوده و این ترس برای مردم وجود دارد که آنها نیز به بلای دیگر کشورها دچار شوند. بر اساس همین نگرانی‌ها، اعتراضات گسترده‌ای در صربستان شکل گرفته است که از دولت این کشور می‌خواهد قرارداد استخراج لیتیوم را ملغی کند[3]. علی رغم اینکه آقای ووچیچ رئیس جمهور صربستان به مردم اطمینان خاطر داده است که دولت حامی منافع مردم خواهد بود . او بیان داشت که اجازه‌ی از بین رفتن محیط زیست را نمی‌دهد. همینطور او حفظ حقوق استخراج به نفع مردم صربستان را تضمین کرد اما به نظر مردم چندان به این موضوع خوش بین نیستند و اعتراضات ادامه دارد[4].
در کنار آن رئیس جمهور صربستان می گوید این اعتراضات توسط گروهای خاص که علیه او هستند سازمان‌دهی شده است و به دنبال کودتا علیه او هستند، او این را مستند به اخبار دریافتی از سرویس‌های امنیتی روسیه کرده است که به او اطلاع داده اند. اگر این موضوع صحت داشته باشد و ثابت شود، اتحادیه را با چالش بزرگی روبه‌رو می‌کند و می‌تواند آینده‌ي روابط اعضا را به طور کامل تاریک و متشنج کند.
ترس اروپا!
این اعتراضات باعث شده است که سران اروپایی با نگرانی آن را دنبال کنند. آنها نگران دو مسئله مهم هستند یکی اینکه این اعتراضات به دیگر کشورهای دارای لیتیوم کشیده شود و ثبات اجتماعی سیاسی در این کشورها به خطر بیوفتد که می‌تواند زمینه ساز اتفاقات تلخ بزرگی باشد. دیگر اینکه اعتراضات مردمی و گروهای سبز سبب ساز توقف طرح‌های توسعه و استخراج لیتیوم در قاره اروپا شود که ضررهای زیادی برای اروپا خواهد داشت. درکنار آن اگر ادعای رئیس جمهور صربستان درباره‌ي کودتا درست باشد، فصل جدیدی از چالش در روابط بین کشورهای اروپایی باز خواهد شد که بیان‌گر این مسئله است که دیگر موضوع توسعه و رشد اروپای واحد مد نظر نیست و اولویت، همراهی سیاسی دولت‌ها است و اگر دولتی همراه با سیاست‌های کلان اروپایی نباشد ممکن است در دام قراردادهای اقتصادی با ظاهر سودمند اما در باطن دولت‌انداز روبه‌رو شوند.
[1] euronews.com
[2] bbc.com
[3] aljazeera.com
[4] bbc.com
