سوریه؛ از جنگ داخلی تا همسایگان تنش آفرین

حوادث سوریه و سقوط نظام بشار اسد به اندازه‌ای سریع صورت گرفت که هیچکس تصور آن را نمی‌کرد. این موضوع گرچه درآن زمان فرصت تفکر بیشتر را از مخاطبان و افکار عمومی گرفت، اما امروز تروریست‌ها باید فکر کنند که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و تحولات سوریه چه تأثیری در اوضاع جهان عرب و موازنه‌های قدرت در منطقه خواهد داشت. حاکمیت سوریه در حال حاضر با چالش‌های عمده‌ای مواجه است که مهمترین آنها شکل نظام سیاسی است که باید باعث ایجاد ثبات در سور یه شود. ماهیت رهبران این کشور عربی که تأثیر فوق‌العاده‌ای در مرحله آینده خواهد داشت نیز مهم ارزیابی می‌شود.
احتمال بروز جنگ داخلی
جریان‌های مسلح که علیه دولت بشار اسد سلاح در دست گرفتند و در نهایت باعث سقوط وی شدند، زیاد هستند و نقطه مشترک آنها مخالفت با دولت بشار اسد بود، اما الان که دولت اسد سقوط کرده، احتمالاً تناقض‌های ایدئولوژیک و سیاسی و تفاوت‌های بین این گروه‌ها به تدریج برجسه‌تر می‌شود و بعید است آنها به رویکرد مشترکی برای نحوه مدیریت دولت و امور حاکمیت دست پیدا کنند یا بتوانند سوریه جدید را از چالش‌هایی که در ابعاد داخلی و بین‌المللی با آن مواجه است، نجات دهند.
اگر نگاهی به تحولات گذشته طی دو دهه اخیر در جهان عرب بیندازیم، می‌بینیم در بسیاری از کشورها، نیروهای مخالف، موفق به از بین بردن حاکمیت‌های مستبد شده‌اند، اما نتوانستند حاکمیت جایگزین با دموکراسی بیشتر و قابلیت استمرار بالاتر ایجاد کنند. از آنجا که جریان‌های برانداز در سوریه عمدتاً شبه نظامیان مسلح مورد حمایت طرف‌های خارجی هستند، بعید به نظر می‌رسد که جریان‌های سیاسی اصیل یا ملی‌گرا برای کشور باشند. از سوی دیگر بعید نیست که برای حل و فصل مناقشه‌های سیاسی یا ایدئولوژیک به وجود آمده بین خود سلاح در دست بگیرند. این در حالی است که ممکن است منافع طرف‌های خارجی حمایت کننده از این گروه‌ها نیز با یکدیگر دچار تنش و تفاق شود که این روند می‌تواند مقدمه‌ای برای جنگ داخلی در سوریه باشد که این کشور را به سمت تجزیه پیش می‌برد. جامعه سوریه جامعه‌ای با جریان‌های متنوع مردمی و فرقه‌ای است و اگر گروه‌های مسلح بخواهند توازن را میان جریان‌های اصلی ایجاد کرده و دولت مبتنی بر این توازن روی کار بیاورند تا حاکمیتی شبیه به لبنان یا عراق ایجاد کنند، ممکن است فاجعه بزرگتری رقم بخورد و اهداف و آمال رژیم صهیونیستی در تجزیه جهان عرب بر اساس مبانی فرقه‌ای محقق شده و زمینه را برای سلطه رژیم صهیونیستی بر منطقه فراهم آورد.
چالش روسیه
حاکمیت تروریست‌ها در سوریه در مناسبات خارجی خود نیز با مشکل مواجه خواهد بود. این موضوع در نحوه تعامل با کشورهای همسایه از جمله ترکیه و رژیم صهیونیستی قابل ملاحظه است. سوریه از سیزده سال پیش تاکنون درگیر تنش‌های فرامنطقه‌ای بوده که جریان‌های بین‌المللی زیادی در آن نقش داشته‌اند، با این وجود روسیه همچنان پایگاه های هوایی و دریایی خود را در سوریه حفظ کرده و معلوم نیست بخواهد به صورت داوطلبانه این پایگاه‌ها را رها کند یا اینکه اصرار به ادامه حضور در آ‌نها داشته باشد یا اینکه خروج خود از این پایگاه‌ها را منوط به خروج آمریکا از پایگاه‌ها و مناطق اشغال شده به ویژه مناطق نفت خیز سوریه قرار دهد.
چالش ترکیه
گرچه ترکیه در حال حاضر جای پای خود را در سوریه باز کرده و از پیروزی تروریست‌های مورد حمایت خود یعنی هیئت تحریرالشام، بسیار خوشحال است؛ اما ایجاد هرگونه حاکمیت ملی گرا در سوریه، این کشور را با چالش مواجه خواهد کرد و دولت مذکور از دو منظر با ترکیه وارد تقابل خواهد شد. نکته اول طمع ورزی تاریخی ترکیه در بخشی از اراضی سور یه است و مورد دوم به کردها مربوط میشود. طمع ورزی ترک ها در اراضی سوریه به حدی است که برخی از مسئولان ارشد ترکیه، شهر حلب را یکی از شهرهای ترکیه قلمداد کرده اند و معتقدند باید آن را بازپس بگیرند. در طرف دوم نیز ترکیه نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) را یک جریان تروریستی قلمداد میکند آن‌ها ادامه‌ و استمرار حزب کارگران ترکیه هستند که یک حزب تجزیه طلب به شمار می‌رود. کردها در منطقه‌ای که نیروهای قسد حضور دارند، خواستار تشکیل یک دولت کرد متحد هستند و ترکیه هم طرفدار کردهاست.
چالش رژیم صهیونیستی
طمع ورزی‌های رژیم صهیونیستی در سوریه می‌تواند آزمون جدی برای حاکمیت جدید این کشور باشد و ماهیت واقعی رویکردهای دینی و تمدنی آنها را روشن کند. اشغالگری و طمع ورزی‌های صهیونیست‌ها در سوریه کاملاً موثق است و نیاز به هیچ سند و مدرکی ندارد، حال باید دید دولت جدید سوریه با این مشکل چگونه تعامل خواهد کرد؟
رژیم صهیونیستی در حال حاضر از هرج و مرج به وجود آمده در سوریه سوءاستفاده کرده و ارتفاعات راهبردی جبل الشیخ را به اشغال خود در آورده است. آنها همچنین منطقه حائل و خلع سلاح شده مرزی را نیز به اشغال خود درآورده اند و از پایان توافق توقف درگیری‌ها که در سال 1974 به صورت یک جانبه امضا شده، خبر داده‌اند. اشغال شهر قنیطره و تعدادی دیگر از روستاهای مرزی سوریه باعث شده صهیونیست ها در مسافت 40 کیلومتری دمشق قرار بگیرند. ارتش رژیم صهیونیستی به این مقدار نیز بسنده نکرده و صدها حمله هوایی به مناطق مختلف سوریه انجام داده تا توانمندی‌های نظامی دولت سوریه در عرصه‌های زمینی و هوایی و دریایی را از بین ببرد و با وجود تمامی این تجاوزها نکته عجیب این است که این اقدامات به هیچ وجه ولو به صورت لفظی توسط تروریست‌های حاکم بر سوریه محکوم نشده است.

حکیمه زعیم باشی