روابط ترکیه و ایران ؛ همزمان با تهید نظامی ایالات متحده علیه ایران

مقدمه، در هفته های اخیر و باتوجه به تهدید نظامی آشکار ایالات متحده و رژیم صهیونیستی علیه کشور ایران ، سیاستمداران ایرانی در پی تقویت همگرایی با کشورهای قدرتمند منطقه غرب آسیا برآمدند. کشور ترکیه از دیرباز روابط نزدیکی با ایران داشته است و در روزهای گذشته نیز دو کشور در سطح وزرای خارجه بارها بایکدیگر در تماس بودند¹ و مشروت های لازم در مورد پرونده های مهم منطقه و بین المللی در دستور کار دو وزیر گنجانده شده است. روابط دو کشور ترکیه و ایران علی الرغم فراز و فرودهایی که در سال های اخیر تجربه کرده است همواره مورد توجه ویژه دو کشور بوده است. پرونده های امنیتی ، سیاسی و اقتصادی بیشترین موضوعات مورد علاقه دو طرف می باشد. نتایج افزایش روابط دو کشور ایران و ترکیه در ابعاد مختلفی قابل بررسی می باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت ؛

 تعاملات امنیتی ، سیاسی و اقتصادی تهران و آنکارا ، تقویت روابط سیاسی کشورهای ایران وترکیه در جهت تامین منافع یکدیگر میتواند بسیاری از نگرانی های مشترک دو کشور را کاهش دهد. تعرض کشور ثالث از خاک ترکیه به ایران یکی از نگرانی های ایران می باشد . باتوجه به پایگاه های ارتش ایالات متحده در خاک ترکیه ، افزایش همگرایی با ترکیه میتواند خطرات نظامی احتمالی از جانب پایگاه ایالات متحده در غرب ایران را به حداقل برساند. تهدیدات رژیم صهونیستی نیز بیشتر در حوزه امنیتی متمرکز است و همکاری نهاد های امنیتی ایران و ترکیه میتواند تهدیدات رژیم را خنثی نماید. ترکیه نیز باتوجه به اشراف اطلاعاتی ایران در زمینه اقلیت های کرد در منطقه ، میتواند از تجارب ایران در مدیریت این موضوع بهره گیرد.

در بعد اقتصاد نیز  تعاملات دو کشور میتواند انتفاع  مناسبی برای طرفین داشته باشد. ترکیه در سال های گذشته تورم های سطح بالایی را تجربه کرده است که گسترش تعامل اقتصادی دو طرف میتواند راهگشا باشد. استفاده از موقعیت ژئوپلوتیک که از مزایای دو کشور می باشد با برنامه ریزی درست بخصوص در باب کریدورها میتواند ارزش افزوده بالایی برای دو کشور داشته باشد. 

  مقابله با نفوذ ایالات متحده و حضور نظامی آن در منطقه غرب آسیا ؛ کارشناسان غربی معتقدند تقویت همکاری و همگرایی ایران و ترکیه میتواند  امورات منطقه غرب آسیا را به نفع صلح و ثبات هدایت نماید. دو کشور از گذشته منافع مشترکی در منطقه غرب آسیا برای خود تعریف کرده اند و نظم مورد نظر دو کشور با طراحی کشورهای غربی متفاوت است و مبتنی بر خواسته ها و منافع کشورهای  غرب آسیا مشخص میشود. حضور نظامی کشورهای غربی در منطقه میتواند بر خلاف منافع دو کشور ایران و ترکیه باشد و حتی استقلال کشورهای منطقه نیز در بعدی زیر سوال خواهد رفت. ترکیه در موضوع کشورهای آسیا مرکزی وقفقاز برای خود برنامه هایی دارد² و ایران نیز در منطقه غرب آسیا اهداف اصولی دارد، حضور نظامی ایالات متحده مانع اهداف یاد شده ترکیه و ایران در سطح منطقه غرب آسیا و آسیای مرکزی وقفقاز میشود.

ایجاد یک نظم امنیتی بومی توسط بازیگران قدرتمند منطقه، ایالات متحده به عنوان کشوری که بعد از جنگ جهانی دوم خود را ابر قدرت جهانی میپندارد، در تلاش است مناطق استراتژیک جهان را به کنترل خود دربیاورد و این هدف را با هدایت کشورهای نزدیک به خود برای رسیدن به مقصود مورد نظر غرب انجام میدهد. دکترین خاص ایالات متحده  عدم وحدت کشورهای جهان می باشد. در منطقه غرب آسیا نیز با تحریک ترک گرایی و نژاد پرستی برای کشورهای ترک زبان ، عرب گرایی برای کشورهای عربی، در پی ایجاد نظم نوین مورد نظر غربی می باشد. تقویت همگرایی ترکیه و ایران میتواند  طراحی کشورهای غربی در منطقه خاورمیانه را نقش بر آب کند.

 با توجه به روند تحولات بین المللی و انزوای رژیم صهیونیستی در منطقه میتوان امیدوار بود با تقویت همکاری کشورهای منطقه از جمله ایران ، ترکیه و عربستان محوری مستقل و ضد سلطه کشورهای غربی در منطقه بوجود بیاید البته باید اشاره کرد این مساله دارای فاکتورهای دیگری نیز می باشد. دنیا در حال گذار به وضعیت چند قطب گرایی می باشد. تقویت نقش کشورهای قدرتمند در مناطق کلیدی جهان نیز یکی از نتایج این دوران گذار میباشد. همکاری و همگرایی ترکیه و ایران میتواند معادلات منطقه غرب آسیا را مبتنی بر نظم امنیتی بومی  طراحی نماید و مشکلات احتمالی عراق و سوریه  حتی منطقه قفقاز را نیز میتوان با مدیریت کشورهای  ایران و ترکیه( عربستان) حل وفصل شود³.

در مجموع باید گفت، همکاری و همراهی کشور های ترکیه و ایران میتواند مقابل نفوذ ایالات متحده در منطقه غرب آسیا سد ایجاد نماید. دوران گذاری که روابط بین الملل در حال طی کردن است دارای المان هایی است که قدرت گرفتن کشورهای منطقه ای جزو آن می باشد. همکاری دو کشور میتواند بسیاری از مشکلات منطقه ای غرب آسیا از جمله جنایت های رژیم در فلسطین اشغالی، طرح های تشدید اختلافات قومی_ قبیلگی ، یکجانبه گرایی  کشورهای غربی را با سد محکم کشورهای بومی منطقه  مواجهه نماید.

 امیرعلی یگانه  

1.     https://www.1lurer.am/en/2025/04/15/Iran-Turkey-Foreign-Ministers-discuss-nuclear-talks-on-phone/1296816

2.    https://www.specialeurasia.com/2025/02/12/turkey-abkhazia-caucasus/

3.      https://caspianpost.com/opinion/mwada-could-iran-s-new-project-change-the-middle-east