خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق؛ توافق السودانی با واشنگتن!

حکیمه زعیم باشی

السودانی زمانی که نیروهای آمریکایی عراق را اشغال و رژیم صدام حسین را سرنگون کردند، یک مهندس کشاورزی بود که برای دولت در استان میسان (جنوب) کار می‌کرد. ازآنجا که او یک کارمند عالی‌رتبه و فرزند یک خانواده شیعی مخالف است، به‌عنوان هماهنگ‌کننده بین اداره شهر و حاکم آمریکایی در بغداد برای انجام امور تجاری منصوب شد.

در سال‌های بعد، السودانی به مناصب دولتی بالاتر ارتقا یافت. واضح بود که این مرد برای زندگی در میان نهادهای دولتی مهارت داشت و می‌توانست در برابر فراز و نشیب‌ آن‌ها مقاومت کند وی در دولت‌های بعدی به یک ستون ثابت تبدیل شد. وزیر حقوق بشر، تجارت، کار و صنعت در سه دولت بود.

در سال ۲۰۱۹، حزب نهضت الفراتین را تأسیس کرد و می خواست وارد باشگاه بزرگان شیعی شود. دو سال بعد نیز در یک معامله دشوار به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد.

در اکتبر ۲۰۲۲، السودانی با کاغذی در دست وارد خانه هادی العامری شد که در آن تعهداتی را که از حامیان دولت در «چارچوب هماهنگی» درخواست کرده بود، یادداشت کرد. سیاستمداران می‌گویند که پس از دو سال حکومت، او اکنون حدود ۵۰ نماینده را کنترل می‌کند که «عملاً» از «چارچوب هماهنگی» جدا شده‌اند و اشاره ضمنی می‌کند که «هر نماینده سابقی یک شریک بالقوه» در بلوک جدید السودانی در پارلمان بعدی است.

السودانی می‌داند که شیعیان در انتخابات آتی با پویایی جدیدی مواجه خواهند شد که در آن فرمول «چارچوب هماهنگی» ممکن است به انشعاب یا انتقال به مراکز ثقل جدید ختم شود. بخشی از برنامه السودانی قرارگرفتن در رأس یکی از آنهاست.

اگرچه حفظ متحدان در عراق تضمین نشده است، اما السودانی برای حفظ آنها تلاش خواهد کرد، درحالی‌که برای جلب نامزدهای سخت‌گیر شیعه، به‌ویژه محافظه‌کاران و ارتش تلاش می‌کند. السودانی خود را  شریکی قابل‌اعتماد برای بازیگران اصلی منطقه از جمله ایران معرفی می‌کند.[1] اما اقدامات و رفتارهای اخیرش خلاف این مسئله را ثابت می کند.

اخیراً السودانی و اسعد العیدانی به توافق نهایی برای تشکیل یک حزب یا ائتلاف سیاسی رسیده اند. تشکیل این حزب عملاً تهدیدی بزرگ برای موجودیت ـچارچوب هماهنگی شیعیان» است. از نظر رویکرد سیاسی داخلی و خارجی این حزب نیز بنظر می‌رسد که السودانی  بیش تر از مقاومت و جمهوری اسلامی ایران فاصله خواهد گرفت.

زمستان سال گذشته نیروهای مقاومت اسلامی عراق بر اساس مذاکراتی که با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق داشتند، پذیرفتند تا در ازای تعهد بغداد به تخلیه نظامیان آمریکایی از خاک عراق حملات خود به پایگاه‌های آمریکایی را در این کشور متوقف کنند. پذیرش آتش بس از سوی گروه‌های مقاومت حاضر در عراق به یک پیش شرط برای سفر سودانی به آمریکا تبدیل شده بود.

نخست‌وزیر عراق در سفر اخیر خود به واشنگتن و در دیدار با جو بایدن به رغم آنکه رسانه‌های عراقی سخنان السودانی در برابر رئیس جمهور آمریکا را تاریخی وصف کردند، موضوع خروج نیروهای آمریکایی را با بایدن مطرح نکرد. این در حالی است که پیش از سفر نخست وزیر عراق به واشنگتن، کمیته‌ای متشکل از مقامات عالی‌رتبه نظامی و امنیتی توسط دولت سودانی تشکیل شد که ماموریت اصلی آن مذاکره بر سر موضوع خروج نیروهای نظامی آمریکا از خاک عراق بود.[2]

طی روزهای اخیر باز هم مسئله خروج نیروهای آمریکایی از عراق در رسانه‌ها مطرح شده است.  برخی منابع از توافق میان بغداد و واشنگتن خبر داده‌اند که بر اساس آن صدها نیروی نظامی آمریکایی در سال اول  این توافق از عراق خارج خواهند شد. به نوشته خبرگزاری رویترز، به گفته چندین منبع آگاه، ایالات متحده و عراق در مورد طرح‌هایی برای خروج نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده از عراق به تفاهم رسیده‌اند. چندین منبع گفتند که این قرارداد ممکن است در ماه جاری اعلام شود.

به گفته این منابع، این طرح، به طور اصولی مورد توافق قرار گرفته است، اما مستلزم تصویب نهایی از سوی هر دو پایتخت است، که بر اساس آن صدها نیروی ائتلاف تا سپتامبر 2025 خاک عراق ترک خواهند کرد و بقیه نیروها حداکثر تا پایان سال 2026 در عراق خواهند ماند.

گفته شده که این توافق پس از بیش از شش ماه گفت‌وگو بین بغداد و واشنگتن که توسط نخست‌وزیر محمد شیعه السودانی در ژانویه و در بحبوحه حملات گروه‌های مسلح عراقی  به نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه‌های عراق آغاز شد، صورت گرفته است.

این توافق، احتمالاً زمانی اعلام شود، که بتواند یک پیروزی سیاسی برای السودانی باشد، زیرا او به دنبال آن است که  موقعیت خودش را حفظ کند و عراق را به عنوان متحد واشنگتن از یک سو و از سوی دیگر بعنوان متحد تهران متعادل کند.

برای ایالات متحده نیز این توافق چارچوب زمانی دو ساله‌ای «اتاق تنفسی» را فراهم می‌کند، که امکان موازنه احتمالی را در صورت تغییر وضعیت منطقه‌ای فراهم می‌کند.[3] در نهایت بنظر می‌رسد حتی اگر مسئله توافق برای خروج نیروهای آمریکایی صرفاً یک توافق اعلامی باشد و طرف‌ها به دنیال اهداف سیاسی از اعلام آن باشند. این عقب‌نشینی نشان دهنده تغییر قابل توجهی در موضع نظامی واشنگتن در منطقه خواهد بود.

1.       https://persian.aawsat.com

2.       https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/05/08/3130243

3.       https://www.shahrekhabar.com/news/17256399000889