حذف دلار از مبادلات تجاری چین و عربستان

مرضیه شریفی

با پایان جنگ جهانی دوم « دلار » به عنوان یک ارز رایج بین ‌المللی شناخته شد و در بسیاری از مناسبات تجاری، به ارز مسلط بین ‌المللی و ابزار هژمونی‌ ساز برای آمریکا در نظام بین ‌الملل مبدل گشت خصوصا آنکه آمریکایی ‌ها توانستند با بهره‌ گیری از سازمان‌ ها و نهاد های بین ‌المللی ، تسلط خود را از طریق دلار به سایر کشور های دنیا سیطره بخشند تا به این طریق به عنوان یک ابر قدرت شناخته شوند. [1]

دلار ابزاری برای تحریم و کنترل کشور ها

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پدید آمدن کشورها و قدرت ‌های نو ظهور، ایالات متحده به شکل دیوانه ‌واری از دلار به عنوان یک ارز رایج بین ‌المللی در جهت اهداف خاص خود استفاده کرد. آمریکایی‌ها از پول خود به عنوان ابزاری برای فشار سیاسی بر سایر کشور‌ ها استفاده کردند و به وسیله تحریم دلار سعی بر آن داشتند تا رفتار کشورها را بر اساس خواست و اراده خویش تنظیم کنند که این امر باعث شکل ‌گیری یک جنبش جهانی برای سرنگونی دلار شد و کشور ها کم کم تلاش کردند تا به این ابزار هژمونی ‌ساز آمریکا ضربه وارد کنند. [2]

دلار زدایی از روابط تجاری

پس از سوء استفاده‌ های مکرر دولت آمریکا از مرجعیت دلار در تبادلات تجاری جهان ، بسیاری از کشور ها طی سال‌ های اخیر به مبادلات تجاری از طریق ارز طرفینی روی آورده ‌اند و این موضوع در ماه‌ های اخیر شدت بیشتری گرفته و در حال فراگیر شدن است تا جایی که برخی کشور های متحد آمریکا نیز در برخی تبادلات خود ، دلار را کنار گذاشته و با ارز های خود تجارت می‌کنند. [3]

تبعات حذف دلار برای اقتصاد آمریکا و کشورهای غربی

یکی از مهمترین تبعات دلار زدایی احتمال افزایش تورم در آمریکا ، اثرگذاری آن بر اقتصاد کشورهای اروپایی و سقوط اقتصاد غرب است در همین خصوص چندی پیش وبگاه چاینا دِیلی گزارشی با موضوع « دلار زدایی » منتشر کرده و آورده است : در شرایطی که کشورها در حال بازار شکنی دلار هستند و از خرید اوراق خزانه‌ داری آمریکا خودداری می‌کنند، اثر دومینوی ایجاد شده باعث تورم شدید در آمریکا شده و ممکن است روزی به فروپاشی غرب منجر شود. [4]

توافق چین و عربستان سعودی برای مبادله پول‌ های ملی

با توجه به تبعات وابستگی به دلار در معاملات بین‌ المللی ، عربستان سعودی که از متحدین ایالات متحده به حساب می آید حذف دلار را از برخی مبادلات تجاری خود کلید زده است و اخیراً یک قرارداد سوآپ ارزی به ارزش 50 میلیارد یوان معادل شش میلیارد و 930 میلیون دلار یا به عبارتی 26 میلیارد ریال عربستان را با چین امضا کرده‌ است. [5]

بانک‌ های مرکزی چین وعربستان سعودی اعلام کردند که با توجه به ادامه بهبود روابط بین دو کشور ، با مبادله ارز های محلی به ارزش ۵۰ میلیارد یوان ( ۷ میلیارد دلار ) یا ۲۶ میلیارد ریال سعودی موافقت کرده اند.

شایان ذکر است که چین مدتی است تلاش می‌کند تا نقش یوان را در تجارت بین المللی تقویت کند و وابستگی کمتری به دلار داشته باشد و اطمینان از تامین انرژی یکی از دلایل مبادله ارز است.

بیش از دو ماه پیش نیز، بانک مرکزی چین BOC اولین شعبه خود را در ریاض ، برای گسترش استفاده از یوان در میان افزایش معاملات اقتصادی بین چین و عربستان سعودی افتتاح کرد ؛ بنابر این پس از اینکه بانک صنعتی و تجاری چین اولین شعبه خود را در سال ۲۰۱۵ در ریاض افتتاح کرد ، بانک مرکزی چین - یکی از چهار بانک بزرگ دولتی چین - دومین بانک چینی است که شعبه خود را در عربستان سعودی افتتاح می ‌کند. [6]

تاثیر اقدام عربستان و چین بر آینده ی دلار

امروزه پشتوانه دلار در دنیا نفت و فرآورده ‌های نفتی است وعربستان سردمدار مدیریت جریان و میزان تولید انرژی در دنیا است. بررسی تاریخ اقتصاد سیاسی بین ‌الملل نشان می دهد که هنگام ایجاد رژیم صهیونیستی، عربستان می‌خواست دیگر نفت خود را با « دلار» خرید و فروش نکند و کشورهای عربی را نیز به انجام این کار ترغیب می‌کرد. پس آمریکایی ‌ها به خواهش و دریوزگی در مقابل عربستان رسیدند. در حال حاضر هم تحولات بیانگر آن هستند که قدرت دلار در حال تضعیف شدن و سرعت افول آن یک سرعت مثال زدنی دارد که تا به حال در نظام ‌های بین ‌المللی شاهد آن نبودیم. موضوعی که می تواند ضربه بزرگی به هژمونی ایالات متحده وارد کند.

[1] https://kayhan.ir/fa/news/266241/

[2] http://irdiplomacy.ir/fa/news/2022106

[3] https://www.mehrnews.com/news/5905703

[4] https://www.irna.ir/news/85118543/

[5] https://kayhan.ir/fa/news/277724/

[6] https://www.tahlilbazaar.com/news/257109/