جایگاه چین و شرق در سیاست خارجی عربستان سعودی

دامنه همکاری های چین و عربستان در سال های اخیر گسترش یافته است تا جایی که از تجارت انرژی به سرمایه گذاری در زیرساخت ها ، ارتباطات ، فناوری پیشرفته ، صنعت ، حوزه های مالی ، حمل و نقل ، انرژی های تجدید پذیر و هسته ای و تولید تسلیحات منشعب شده است . همکاری با مکانیسم های هماهنگی دوجانبه و منطقه ای برای ایجاد هماهنگی بین طرح کمربند و جاده چین (BRI) و چشم انداز عربستان سعودی 2030 تقویت شده است که هدف آن کاهش اتکای عربستان سعودی به نفت و ارتقای اقتصادی است که می تواند ردپای بخش دولتی را کوچکتر کرده و توسعه بخش خصوصی را ارتقاء بخشد . از بعد سیاسی نیز روابط به طور پیوسته توسعه یافته است زیرا روابط بین ریاض و پکن از اهمیت حاشیه ای به یک "مشارکت استراتژیک جامع " تبدیل شده است . [1]

رویکرد جدید عربستان در سیاست خارجی

رویکرد جدید عربستان سعودی در امور خارجی برای چندین دهه حمایت قاطعانه از سیاست ایالات متحده بود و تمایلی به تغییرات چشمگیر نداشت اما در اوایل به قدرت رسیدن بن سلمان تغییر شکل داد او در جنگ داخلی یمن مداخله کرد ، سپس به همسایگان در محاصره قطر پیوست و نخست وزیر لبنان را وادار به استعفا کرد . همچنین جنگ در اوکراین فرصتی را برای سعودی ‌ها فراهم کرد تا منافع خود را در دنیایی که ایالات متحده ابر قدرت بلا منازع آن نیست ، ابراز کنند و می‌گویند که می‌توانند همزمان از اوکراین و همکاری با روسیه در اوپک پلاس حمایت کنند . [2]

چرخش به سمت شرق یا تنبیه واشنگتن

تعمیق روابط با چین افزایش همکاری با روسیه و از سرگیری روابط با ایران بیانگر تغییر در سیاست های عربستان سعودی در رابطه با شرق است با این حال هنوز برای ناظران روشن نیست که آیا چرخش های عربستان سعودی و به تبع آن احتمالا نزدیک ترین متحدان ریاض در جهان عرب به سوی چین و دیگر کشورهای شرقی و تنش زدایی با ایران ، صرفاً اقدامی تاکتیکی برای ارتقای وزن چانه زنی این کشورها در برابر غرب و ایالات متحده است و یا واقعاً از تغییر رویکردی استراتژیک حکایت دارد . فروکش کردن منازعات در سوریه و یمن و کاهش تنش ها در عراق باید تاثیر مستقیمی برای افزایش امادگی عربستان سعودی و متحدانش برای نوسازی روابط منطقه ای داشته باشد اما همینطور تشدید اختلافات واشنگتن و ریاض و ناتوانی و بی میلی آمریکا برای پاسخ به مطالبات عربستان ممکن است بخشی دیگر از محرک های بیرونی باشد که راه ریاض را به سوی تجدید مناسبات منطقه ای و تخصیص توجه بیشتر به چین هموار کرده است . حتی به رغم این اتفاق ، بعید است که عربستان سعودی با نظر به عمق روابط خود با آمریکا ، به آسانی قصد داشته باشد که از واشنگتن فاصله بگیرد . از این رو ، ریاض با هدف ابراز نارضایتی خود از واشنگتن ، گسترش روابط با پکن را در پیش گرفته و این به معنای چرخش به شرق نیست . گرچه به نظر می‌رسد که روابط عربستان با چین بسیار سریع ‌تر نسبت به ایالات متحده در حال رشد است ، اما روابط واقعی قابل مقایسه نیستند . روابط با چین در مقابل روابط با ایالات متحده ، از نظر پیچیدگی و صمیمیت ، کم‌ رنگ و کم‌ اهمیت است . تلاش برای متوازن کردن روابط با چین و آمریکا که اکنون به نظر می رسد هیچکدام از معادلات جهانی قابل حذف نیستند ، محتمل ترین مسیری است که ممکن است عربستان سعودی در جستجوی آن باشد . راهی که پیش از این هم ترکیه و حتی اسرائیل تعقیب کرده بودند . [3]

 فاطمه نجفی

[1] https://merics.org/en/saudi-arabias-once-marginal-relationship-china-has-grown-comprehensive-strategic-partnership

[2] https://www.wsj.com/articles/saudi-crown-prince-test-drives-nonaligned-foreign-policy-450ddefb?st=zlkiyyafy8c59yp&reflink=share_mobilewebshare

[3] https://mdeast.news/2022/12/21/