نیجریه در آستانه فروپاشی؟
مردم نیجریه سالهای زیادی است که در رنج و بحران های مختلف به سر می برند. این کشور علی رغم آنکه توانسته تا حد زیادی از کودتاهای سرزمین آفریقا جان سالم به در ببرد. این کشور همواره یک نقش موازانه دهنده و مهم در غرب آفریقا داشته است و به عنوان برادر بزرگ‌تر در این منطقه شناخته می شود. اما به نظر میرسد که دامنه بحران ها و تنش های داخلی می تواند برای نیجریه و مردم این کشور گران تمام شود.
مردم نیجریه سالهای زیادی است که در رنج و بحران های مختلف به سر می برند. این کشور علی رغم آنکه توانسته تا حد زیادی از کودتاهای سرزمین آفریقا جان سالم به در ببرد. این کشور همواره یک نقش موازانه دهنده و مهم در غرب آفریقا داشته است و به عنوان برادر بزرگ‌تر در این منطقه شناخته می شود. اما به نظر میرسد که دامنه بحران ها و تنش های داخلی می تواند برای نیجریه و مردم این کشور گران تمام شود.
بحران‌های مهم
کشور نیجریه در یک دهه گذشته با بحران های مختلفی روبه رو بوده است. از جنگ داخلی و تنش در مسائل زیست محیطی تا چالش های مختلف اقتصادی و درگیری های قومی که سایه‌ی آن هنوز بر این کشور است[1]. اما در این بین به نظر بحران امنیت که ناشی از گروه تروریستی بوکوحرام است و بحران مشروعیت دولت جدید بیش ازبقیه مهم هستند. بوکوحرام که به داعش آفریقا معروف است به دنبال تشکیل دولت اسلامی در غرب آفریقا است. هرچند این گروه در سالهای اخیر تضعیف شده است و به مانند قبل توان رزمی ندارد اما همچنان به عنوان یک مسئله مهم در امنیت ملی نیجریه مطرح است و در مناطق نزدیکی دریاچه چاد دست به اقدامات تخریبی و کشتار مردم می‌زند. ارتش نیجریه برای مقابله با این گروه تلاش زیادی کرده است اما هم چنان نتوانسته این معضل را به طور کامل حل کند.
در کنار این بحران یک مسئله بزرگ دیگر وجود دارد و آن دولت جدید نیجریه است. در نیجریه معمولا دولت ها به صورت دوره ای توسط مسلمانان و بعد مسیحیان اداره میشود در کنار آن رئیس جمهور معمولا معاون اول را از احزاب مخالف انتخاب می کند تا وحدت ملی در این کشور شکننده حفظ شود. اما این رویه در انتخابات سال۲۰۲۳ رعایت نشد و مجدد یک دولت مسلمان روی کار آمد و حتی رئیس جمهور تینوبو معاون اول خود را نیز از حزب خود انتخاب کرد. این اتفاق منجر به کسب ضعیف ترین رای در تشکیل دولت در نیجریه شد و او تنها با بیش از۳۰ درصد آرا به ریاست جمهوری رسید[2].
بازیگران جهانی در انتظار اقدامات دولت
دولت نیجریه در یک آزمون دشوار قرار دارد و علاوه بر اینکه باید در اقتصاد و سیاست داخلی اقدامات سازنده تری انجام دهد، باید در فکر نوع تعامل با قدرت های بزرگ نیز باشد. نقش قدرت های بزرگ در تامین منافع دولت ها در آفریقا بر هیچ یک از سیاست مداران این قاره پوشیده نیست. آنها می دانند برای پیش برد برنامه و اهداف خود باید با قدرتهای بزرگ مانند روسیه، چین و ایالات متحده تعاملات نزدیک و سازنده ای داشته باشند. در این بین دولت نیجریه به دنبال تامین حداکثری منافع خود در ارتباط با قدرت های بزرگ است، دولت این کشور به همکاری نزدیک با چین برای پیشبرد برنامه راه آهن خود نیاز دارد، همچنین چین می تواند یک شریک نظامی مطمئن و جایگزین برای نیجریه باشد. در واقع دولت نیجریه با درک اهمیت موقعیت خود به دنبال همکاری گسترده با قدرتهای بزرگ است و این همکاری نزدیک با چین می تواند برای آنها در زمینه همکاری با ایالات متحده مفید باشد.
در کنار چین که به عنوان یک سرمایه گذار اقتصادی مهم برای نیجریه است، ایالات متحده به دنبال نقش پررنگ تری در نیجریه است، شاید به همین دلیل است که این کشور کمک های نقدی بشردوستانه و برخی تجهیزات نظامی که از سال۲۰۱۶ قول آنرا به نیجریه داده بود را به دولت جدید این کشور تحویل داد. به نظر می رسد ایالات متحده به دنبال این است که علاوه بر همکاری نظامی با نیجریه بر اوضاع اقتصادی و پروژه‌های این کشور نیز مسلط شود، موضوعی که می تواند محل اختلاف دو دولت باشد و آمریکا در واقع به دنبال حذف نقش چین در این کشور است. زیرا حضور چین می تواند منافع بلند مدت آمریکا را در این منطقه تهدید کند[3]. بنابراین دور از ذهن نیست که ایالات متحده در صورت عدم توفیق در نفوذ گسترده در دولت نیجریه از ابزارهای حقوق بشری برای تحت فشار قرار دادن دولت این کشور استفاده کند. در کنار آن ایالات متحده می تواند در تامین امنیت توسط ارتش نیجریه کارشکنی های مختلفی انجام دهد. باید دید که آیا آمریکا و نیجریه می توانند به یک درک مشترک از مسائل دوجانبه برسند یا اینکه ایالات متحده رویکرد دیگری غیر از دیپلماسی را در پیش می گیرد.
در کنار این دو قدرت بزرگ اروپا نیز چشم انتظار اقدامات دولت نیجریه برای از بین بردن شکاف های قوی و درگیری های منطقه ای در این کشور است. همینطور موضوع جلوگیری از نشت نفت خام در دلتای نیجر از موضوعات مهم مورد بحث درباره دولت نیجریه است که چگونه می خواهد آن را مدیریت کند و اروپا منتظر حل این مسئله به عنوان یک اولویت مهم است. دولت این کشور طبق گفته رئیس جمهور به دنبال ارتقای محیط زیست و بهبود اوضاع اقتصادی و از بین بردن جنگ های داخلی است. مسئله ای که از حرف تا عمل آن را باید دید چگونه رقم میخورد. اگر دولت این کشور نتواند به بخش عمده ای از وعده های خود عمل کند احتمالا این کشور به یک جنگ داخلی کشیده شود که می تواند در بدترین حالت به فروپاشی دولت منجر شود.
[1] crisisgroup.org
[2] aljazeera.com
[3] nationalinterest.org
