بریکس و تشکیل اتحادی ضد تحریم؛ پیشنهاد عملی ایران برای مقابله با تحریم‌ها

نوید دانشور

    هم‌زمان باآنکه شاهد تبدیل‌شدن بریکس به یکی از پایه‌های نظم نوین جهانی هستیم، از مهم‌ترین دستاوردهای دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران و تداوم آن در دولت نوپای چهاردهم منوط نکردن ظرفیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک کشور به غرب و اتخاذ موضع اشتراک فعالانه و سازنده ایران همچون عضویت در ائتلاف‌ها و گروه‌های بین‌المللی جدید بمانند بریکس و شانگهای با پیشتازی یا رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که عضویت کامل ایران در ائتلافی مانند بریکس، نمونه‌ای از عملکرد موفق ایران در چندجانبه گرایی بوده و دربردارنده مزیت‌های متقابل، به‌ویژه اقتصادی و سیاسی برای ایران، اعضا و دوستان بریکس می‌باشد.

در ابتدا باید متذکر شد موقعیت جغرافیایی ایران، جمعیت و منابع سرشار کشور، می‌تواند در تمامی حوزه‌ها برای بریکس و اعضاء اصلی و دوستان آن مزیت قابل‌ توجهی باشد. در سمت دیگر، عضویت ایران در بریکس در وهله اول می‌تواند به ایجاد و توسعه یک شبکه ارتباطی گسترده‌تر و بزرگ‌تر برای ایران و در ادامه به بی‌اثر نمودن تحریم‌ها منجر شده و نهایتاً سازوکارهای جدیدی در اقتصاد بین‌الملل به مانند تأسیس «بانک کشورهای بریکس» که تحت عنوان «بانک توسعه نوین» فعال گردیده  و به سلطه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در اقتصاد و سیاست جهانی، پایان خواهد داد؛ ایجاد کند که می‌تواند برای اعضاء چه در حوزه‌های سیاسی و چه در حوزه اقتصادی مفید واقع شود.

پیش‌بینی‌ها و برآوردها نشان می‌دهد که بریکس با جذب اعضاء جدید و گسترش متوازن آن، در کنار برخی ائتلاف‌های دیگر، نیروی پیشران برای تغییر مناسبات بین‌المللی بوده و مسیر گذار از نظم تک‌قطبی حاکم به نظم نوین جهانی را در سطح بین‌المللی تسریع خواهد کرد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تا سال 2050، اعضاء بریکس مجموعاً بیش از 40 درصد تولید اقتصادی جهان را تشکیل خواهند داد.[1] بنابراین بریکس با توسعه و گسترش سریع خود در مقابل ائتلافی به‌مانند 7 G (که حتی همین حالا هم از حیث سهمی که در اقتصاد بین‌المللی دارد)، پیشی گرفته[2] و قطعاً به یکی از بازیگران اصلی و ساختار ساز در آینده نظام بین‌الملل تبدیل می‌شود که با پیوستن قدرت‌هایی مانند جمهوری اسلامی ایران در نهایت موجب تزلزل هر چه بیشتر هیمنه‌ی غرب گردیده و با ایجاد یک فضای عادلانه‌ی اقتصادی و سیاسی بین کشور‌ها زمینه توسعه چندجانبه و شکوفایی اقتصادی روزافزون و پایدار اعضاء را فراهم خواهد نمود.

در همین خصوص و طی هفته گذشته در نشست مقام‌های امنیتی کشورهای عضو بریکس در سن‌پترزبورگ روسیه، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و نماینده‌ مقام معظم رهبری علی‌اکبر احمدیان، با پیشنهاد «تشکیل باشگاه کشورهای ضد تحریم و سازوکارهای عملی هماهنگ برای مقابله با تحریم» خواستار راه‌اندازی سازوکارهای امنیتی مختص بریکس با عنوان «کمیسیون امنیت بریکس» باهدف همکاری مشترک در حوزه‌های صلح و امنیت بین‌الملل، برای تأمین صلح و امنیت در جهان شده است.[3]

با توجه به ریشه‌های تشکیل بریکس و مفهوم اصلی آن در شکل‌گیری نظم نوین جهانی با هدف اصلاح ساختار اقتصادی ناعادلانه موجود و به چالش کشیدن نظم جهانی تحت سلطه ایالات‌متحده و متحدان غربی آن[4]، این ابتکار جهانی، علاوه بر نقش اقتصادی بارزی که ایفا خواهد کرد، از منظر سیاسی نیز تبدیل به یک تقابل همه‌جانبه با غرب گردیده و با حضور کشورهای قدرتمند در این گروه یک هسته قوی در برابر اردوگاه غرب تشکیل خواهد شد که با پیشنهاد به‌موقع ایران می‌تواند در کنار اهداف اقتصادی و سیاسی بلندمدت، با اجرای سازوکارهای عملی و هماهنگ برای مقابله با تحریم‌های ناعادلانه و یک‌جانبه غرب علیه سایر کشورها با سوء استفاده از دلار به عنوان یک سلاح، تضمین‌کننده صلح  و ثبات و تأمین امنیت پایدار در جهان گردد.

در پایان لازم به ذکر است هرچند یکی از مهم‌ترین اهداف اقتصادی بریکس، انفصال از دلار به‌عنوان ارز معیار تجارت بین‌المللی و دلار زدایی از مبادلات تجاری با بهره‌گیری از ارزهای ملی[5] و نهایتاً اثرگذاری هرچه بیشتر قدرت‌های نوظهور اقتصادی در جهان بوده است اما در سایه پیشنهاد ایران جهت بهره‌گیری از این فرصت برای بی‌اثر نمودن تحریم‌های ظالمانه و یک‌جانبه غرب علیه دولت‌ها و ملت‌های مستقل در سراسر جهان می‌توان امیدوار به پایان بی‌ثباتی ناشی از اعمال غرب در جهان و امنیتی پایدار برای همه کشورها باشیم که ضامن منافع مشترک همه‌ی کشورها باشد نه یک یا چند کشور خاص.

[1] https://eastasiaforum.org/2024/04/12/china-continues-to-dominate-an-expanded-brics/

[2] https://www.eghtesadonline.com/008QDV

[3] https://www.presstv.ir/Detail/2024/09/12/733138/Iran-Supreme-National-Security-Council-Ali-Akbar-Ahmadian-anti-sanctions-alliance-BRICS-

[4] https://www.reuters.com/world/what-is-brics-who-are-its-members-2023-08-21/

[5] https://www.aljazeera.com/opinions/2023/8/22/brics-that-expand-too-fast-can-fall-apart