بریتانیا رفیق قافله!

امین مهدوی

دولت بریتانیا سالها است که رویکرد خود را ساختار نظام بین الملل تغییر داده است و به دنبال بازگشت به نقش سنتی موازنه بخش خود است. اتخاذ این رویکرد جدید که پس از حمله آمریکا به عراق شروع شده بود، در دوران برگزیت به اوج خود رسید و با خروج این کشور از اتحادیه اروپا رویکرد پادشاهی متحده بیش از پیش نمایان‌ شد.

بریتانیا به دنبال چیست؟

دولت بریتانیا همواره به دنبال ایفای نقش یک رهبر تاثیر گذار در عرصه نظام بین الملل است. از این رو هم زمان با درک روند تغییر در نظام بین الملل و کم شدن اقتدار هژمون ایالات متحده، این کشور به بازتعریف نقش خود در زمینه های مختلف سیاسی و اقتصادی پرداخته است.

دولت این کشور در تلاش برای بازگشت به نقش رهبری خود در اروپا است، این اتفاق به ویژه با توجه به نبود یک رهبری واحد و مقتدر در اتحادیه اروپا فرصتی کم نظیر در اختیار بریتانیا قرار داده است که خود را به عنوان رهبر واقعی اروپا مطرح کند. این اتفاق  با توجه به خروج این کشور از اتحادیه اروپا می‌تواند فرصتی ارزشمند برای آن باشد که بدون تعلق خاطر و نیازهای مالی و اقتصادی ،که معمولا رهبران اتحادیه اروپا برای پیشبرد اهدافشان از آن‌ها استفاده می‌کنند، خود را به عنوان یک رهبر واقعی تعریف کند.

در کنار درک بریتانیا از تغییرات گسترده در نظام بین الملل باید به اهمیت تدوین سیاست های اجرایی این کشور توسط سیاست مداران قهار و کهنه کاری که در ساختار سیاسی این کشور حضور دارند نیز پرداخت. این افراد که معمولا از معتمدین دربار بریتانیا هستند با استفاده از تجربه ها و ابزارهای مختلفی که دارند به تدوین راهبرد سیاست خارجی در پادشاهی متحده می‌پردازند. در واقع دولت بریتانیا به عنوان یک مجری باید تصمیمات کلی و اصلی که از کانال مجلس به آنها منتقل می‌شود را پیگیری و اجرا کنند.

رفیق قافله!

اکنون بهتر می‌توان به نقش و انگیزه های اصلی بریتانیا در مشارکت حمله به یمن و جنبش انصارالله پرداخت.

دولت بریتانیا با ۴فروند جنگنده یورو فایتر که از پایگاه هوایی این کشور در قبرس برخاسته بودند به حمله هوایی به مواضع انصارالله در کنار آمریکا پرداخت تا نشان دهد که یک شریک راهبردی و قابل اعتماد برای رهبری ایالات متحده است و روی بریتانیا می توان حساب باز کرد[1]. در واقع دولت بریتانیا در راستای همان نقش موازانه دهنده در کنار رهبری آمریکا به همکاری نزدیک با آن کشور پرداخت تا یک پیام واضح را به کشورهای دنیا به ویژه اروپا ارسال کند که دولت بریتانیا می تواند در تصمیمات بزرگ و پر ریسک شرکت کند و حاضر به پرداخت بهای این ریسک‌های حساب شده است. در واقع اینطور می‌توان گفت که بریتانیا رفیق قافله است و می تواند در کارهای بزرگ همکار و همراه باشد.

بی‌شک این تمام ماجرا نیست و دولت بریتانیا علاوه بر اهداف بلند مدت در مشارکت در این حمله دلایل دیگری نیز داشته است. از جمله آنها را می ‌توان به اهمیت تجارت دریایی برای این کشور و درآمدهای حاصل از آن را بیان کرد که با اختلال در روند کشتی‌رانی در دریای سرخ می تواند به اقتصاد این کشور آسیب وارد کند. بنابراین بریتانیا دست به همکاری با ایالات متحده در راستای منافع اقتصادی خود زده است تا بتواند در مدیریت شرایط دشوار اقتصادی داخلی با چالش های کمتری روبه رو شود.

هم چنین به نظر می رسد دولت آقای سوناک برای انتخابات مجلس عوام نیاز به یک برگ برنده در سیاست خارجی خود دارد که تلاش می کند با اقداماتی از این دست دولت خود را حامی منافع مردم معرفی کند و با ایجاد سایه ترس از جنگ بتواند از این ترس برای بهبود شرایط حزب خود در انتخابات استفاده کند.

واکنش مجلس عوام

 پس از حمله به یمن نخست وزیر این کشور آن را اقدامی در راستای دفاع از خود و تامین امنیت دریایی دانست و ادامه داد که این یک اقدام مشروع و دفاعی بوده است که دولت بریتانیا انجام داده است. نخست وزیر ادامه داد که بزودی در مجلس عوام حضور خواهد یافت و برای نمایندگان درباره علل این اقدام بیشتر توضیح خواهد داد[2].

نکته مهم و شاید جالب درباره این اقدام دولت که بدون هماهنگی با مجلس عوام اتفاق افتاده این مطلب است که همه‌ی احزاب حاضر در مجلس عوام از این اقدام حمایت کرده اند و آن را یک امر ضروری دانسته اند. فقط تعدادی از نمایندگان لیبرال دموکرات به این امر اعتراض داشتند و نگران دور زدن مجلس توسط دولت در اتفاقات آتی بودند[3].

در کنار آن باید به این مسئله نیز اشاره کرد که رهبران احزاب بریتانیا بیان داشتند که اگر دولت به دنبال افزایش اقدامات خود است و به دنبال رویکرد تهاجمی است باید ابتدا مجلس را از ضرورت این اقدام مطلع نماید و سپس از طریق رای گیری دست به اقدامات بعدی بزند. شاید همین موضع گیری باعث شد که دولت بریتانیا از اقدامات پیش روی خود عقب نشینی کند و از ارسال ناو هواپیمابر به دریای سرخ پشیمان شود.

باید منتظر ماند و دید که آیا این اقدام می تواند اثر مثبتی برای منافع بریتانیا در منطقه داشته باشد یا برای این کشور گران تمام می‌شود؟ به ویژه آنکه بسیاری از مردم در جهان عرب با این حمله همسو نبودند و از سوی دیگر انصارالله اعلام کرده است که اهداف بریتانیایی برای آنها هدف مشروع نظامی خواهد بود. اتفاقات روزها و هفته های پیش رو در منطقه برای دولت بریتانیا و مردم خاورمیانه بسیار مهم و حیاتی خواهد بود و میتواند سرنوشت بسیاری را دچار تحول کند.

[1] aljazeera.com

[2] reuters.com

[3] .theguardian.com