جسارت فنلاندی یا بازی ژئوپلتیک غرب؟

امین مهدوی

رئیس جمهور فنلاند آقای استاب در صحبت‌‌هایی بر ضرورت تغییر در ساختار شورای امنیت سازمان ملل تاکید کرد و همینطور خواستار لغو حق وتوی روسیه در این شورا شد[1]. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که فنلاند به دنبال ایفای نقش پررنگ تری در مقابله با چالش‌های جنگ اوکراین است و با پیوستن به ناتو به نظر اعتماد به نفس بیشتری برای رفتارهای جاه‌طلبانه و تهاجمی دارد.

تغییر رویه‌ي فنلاند!

دولت فنلاند از زمان جنگ روسیه و اوکراین، رویه‌ی خود را به طور کامل تغییر داد. این کشور از بی طرفی خود خارج شد و به عضویت ناتو در آمد. اقدامات فنلاند با اعتراض روسیه و اقدامات متقابلی همراه بود. اما این اقدامات مانع فنلاند از پیگیری تغییرات نشده و این کشور هم‌چنان به مسیر خود ادامه می‌دهد.

این رویکرد فنلاند در کنار مواضع اتحادیه اروپا که هشدار آمادگی برای جنگ با روسیه را اعلام کرده است، به نظر به این معنی است که اروپا خود را برای یک نبرد حیاتی و مهم آماده می‌کند. فنلاند نیز که دیگر یک کشور بی طرف نیست و در مقابل روسیه قرار دارد، در تلاش است که نقش خود را به درستی ایفا کند. در واقع فنلاند به دنبال افزایش هزینه‌های سیاسی و لجستیک بر روسیه است تا این کشور را با چالش مواجه کند. البته فنلاند در کنار فشار سیاسی به دنبال این نیست که روسیه را تحت فشار ژئوپلتیک قرار دهد و این وظیفه به دیگر همکاران اروپایی آنها واگذار شده است.

علاوه بر این فنلاند با بستن مرزها با روسیه در تلاش است که از حضور مهاجران به خاک خود از طریق روسیه جلوگیری کند[2]. در واقع فنلاند با درک شرایط جدید نظام بین الملل به تعریف نقش خود به عنوان یک متحد غرب پرداخته است و در همین راستا به فعالیت می‌پردازد. البته باید به این نکته اشاره کرد که این کشور به خوبی می داند نباید تغییر رویکرد سیاست خارجی به وابستگی برسد. هرچند ایالات متحده از اینکه فنلاند را به عنوان یک متحد مهم داشته باشد بسیار خوشحال است زیرا می‌تواند در صورت نیاز آنچه که بر سر اوکراین آمد را درباره‌ي فنلاند نیز تکرار کند. فنلاند نیز با درک این موضوع و واقعیت در پی آن است که بتواند در عین حال که یک متحد برای غرب است به نقش مستقل خود نیز بپردازد و به طور کامل در اختیار اهداف آمریکا نباشد.

فنلاند جاه طلب!

 صحبت از تغییر ساختار در شورای امنیت سازمان ملل همواره از سوی کشورهای جنوب و کم تر برخوردار همواره مطرح شده است. طرح تغییر در ساختار شورای امنیت سازمان ملل توسط یک متحد ناتو نشان از این دارد که فنلاند برنامه‌های جاه طلبانه‌تری برای ایفای نقش در نظام بین الملل دارد. فنلاند طرح افزایش اعضای دائم سازمان ملل را به ۱۰ عضو مطرح کرده است، که در آن دو کشور آسیایی، دو کشور آفریقایی و یک کشور از آمریکای جنوبی حضور داشته باشند[3]. منطق فنلاند بر این اساس است که سازمان ملل باید محلی برای رفع مشکلات نظام بین الملل باشد و کشورهایی که از قواعد آن تخطی می‌کنند باید مواخذه شوند. در واقع منظور فنلاند به طور خاص روسیه است که باید از شورای امنیت اخراج شود، رئیس جمهور فنلاند درباره‌ی تهدید هسته‌ای روسیه آن را یک بازی خوانده است و تاکید کرده که باید با روسیه برخورد جدی شود تا این کشور دیگر برای اروپا تهدید نباشد.

در واقع فنلاند به دنبال یک رویکرد متوازن در سیاست خارجی خود است. این کشور ضمن حمایت از برنامه‌های ناتو در قبال روسیه و موافقت با افزایش فشار بر این کشور، به دنبال آن است که خود را در صحنه‌ی نظام بین الملل به عنوان یک بازیگر موثر مطرح کند. فنلاند می‌خواهد خود را یک قدرت مهم در دوران گذار نشان دهد تا شاید در آینده ي نظام بین الملل نقش مهم‌تری ایفا کند، برای همین است که نقش بی طرفی را کنار گذاشته است و ایده‌های جاه طلبانه و بزرگی را مطرح می‌کند.

 طرح تغییر ساختار شورای امنیت نیز در همین چارچوب قرار دارد. این طرح که کلیات آن توسط آمریکا نیز حمایت شده است، می‌تواند به عنوان یک سند مهم در تغییرات جدید ساختار نظام بین الملل باشد. آمریکا با حضور آفریقا به عنوان عضو دائم موافق است و این می‌تواند مقدمه‌ای بر تغییرات در سازمان ملل باشد. شایان ذکر است که هر تغییری در ساختار شورای امنیت نیازمند رای موافق ۵کشور دارای حق وتو و دو سوم اعضای مجمع عمومی است.

در این بین باید دید که موضع و عملکرد روسیه در قبال این بازی همه‌جانبه‌ی غرب چگونه است. آیا روسیه می تواند خود را از فشار نجات دهد و به یک رویه‌ی صلح برسد و مجدد مورد اعتماد غرب باشد یا اینکه جهان با سرعت بیشتری به سمت دوقطبی شرق و غرب حرکت خواهد کرد.

[1] euronews.com

[2] politico.eu

[3] euronews.com