اتیوپی؛ سرباز جدید بریکس

در هفته گذشته شاهد رویداد مهم برگزاری نشست بریکس در آفریقای جنوبی بودیم. درخواست بیش از 30 کشور برای عضویت در این سازمان اقتصادی فرامنطقه ای از دیگر رویدادهای مهم این نشست بود1. عضویت 6 کشور جدید در این سازمان به عنوان دستاورد جدید سازمان بریکس باعث تمرکز ناظران بین المللی بر این نشست شد. در کنار خبر عضویت 6 کشور در سازمان بریکس، عضویت اتیوپی به عنوان یکی از کشورهای افریقایی باعث تعجب بسیاری از کشورها شد. برای توضیح بیشتر ابتدا باید مختصاتی از کشور اتیوپی را شرح دهیم.

اتیوپی یکی از کشورهای مهم در شاخ آفریقا به شمار می آید2. شاخ آفریقا شامل کشورهای : اریتره، جیبوتی، سومالی و اتیوپی به دلیل ملاحظات ژئوپلتیکی و استراتژیکی اهمیت شایانی در نگاه قدرتهای منطقه‌ای و جهانی دارد. این منطقه حلقه پیوند بین آفریقا، شبه جزیره عربستان، اقیانوس هند و گسترش آن به پاکستان است.

این منطقه دالان جابجایی نیروهای نظامی از کانالهای اصلی تجارت بین‌المللی محسوب می‌شود. این جاذبه منجر به تشدید رقابت بین المللی و منطقه‌ای برای نفوذ در آن شده است. به بیان بهتر، تحولات ژئواستراتژیک در سطح منطقه و جهان باعث ارتقاء شاخ آفریقا به عنوان صحنه‌ای جدید جهت  تعریف توازن قوا میان محورهای شرق و غرب  شده است. همین امر زمینه ساز تقویت حضور و نفوذ در این منطقه گشته که اغلب از طریق مکانیسم‌های اقتصادی و نظامی رخ می‌دهد.

از دوسال قبل کشور اتیوپی به رهبری ابی احمد توانسته بود با رشد اقتصادی بالای خود در قاره افریقا مورد تحسین دیگر کشورها قرار گیرد3. بعد از این موفقیت شمال این کشور،منطقه تیگرای با ادعای استقال طلبی باعث شورش در این منطقه شد که نتیجه آن درگیری گسترده در این منطقه و دخالت همسایگان اتیوپی در این کشور شد. آمریکا نیز کمک های اقتصادی و ... خود  به اتیوپی را به حالت تعلیق درآورد.

در این برهه زمانی کشورهای روسیه و چین با دیدن شرایط مناسب برای نفوذ به این کشور اقدام  کردند. چین با قراردادهای مختلف اقتصادی که با اتویپی منعقد کرد، به ثبات دراین کشور کمک نمود4. روسیه نیز با فرستادن ارتش خصوصی خود(گروه واگنر) درگیری های منطقه تیگرای را آرام کرد.

کشور پرجمعیت اتیوپی حالا در اقدامی جاه طلبانه با حمایت چین به جمع کشورهای حاضر در سازمان بریکس وارد شد.

ظرفیت های سازمان بریکس میتواند به ثبات بیشتر اقتصادی در این کشور کمک شایان توجهی کند. نزدیک شدن به افریقای جنوبی بعد از پیوستن به بریکس برای اتیوپی بسیار هموار تر خواهد شد.

کشورهای سازمان بریکس با دعوت از کشور اتیوپی خواهان استفاده از ظرفیت های این کشور برای تقویت این سازمان نیز هستند. این کشور سرشار از محصولات کشاورزی و معدنی است. علاوه بر این منابع طبیعی،اتیوپی پرجمعیت نیز هست و با سرمایه گذاری مناسب میتوان ارتشی نیرومند داشته باشد.پیوستن ایران به سازمان بریکس برای تجهیز این کشورها به سلاح ارزان و استراتژیکی که ایران در ساخت و بهره برداری از آن خبره است برای کشوری مثل اتیوپی بسیار ایده ال است.

شاخ آفریقا در استراتژی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای جایگاه برجسته‌ای را به خود اختصاص داده است. همانطور که اشاره شد امروزه قاره آفریقا، به ویژه شاخ آفریقا یکی از نقاط استراتژیک در رقابت پکن _ واشنگتن محسوب میشود5. این مسئله خود نشانگر اهمیت این مسئله در آینده رقابت قدرت‎‌های بزرگ دارد.

پکن  و مسکو  در شرایطی که نظم بین المللی در حالت شبه جنگی است  خواهان تجهیز و توسعه قابلیت های نظامی کشورهای طرفدار خود در جهان هستند. کشورهای آفریقایی نیز از دیرباز سایه کودتا را همواره در بالای سر خود حس میکنند  همین مساله باعث روی آوردن  این کشورها به تقویت نیروی نظامی  خود میباشد .روسیه و چین نیز این نیاز آنها را به نحو احسن پاسخ میدهند6. همین مساله باعث حساس شدن کشورهای غربی شده است و آنها نیز با همین سازوکار در حال نفوذ به کشورهای نزدیک به خود در قاره آفریقا هستند.

به زعم برخی اساسا نظم آینده جهانی با درگیری گسترده  ای که در آفریقا  به وقوع خواهد پیوست متولد میشود. امروزه شاهد انواع کودتا و جنگ در سطح قاره آفریقا هستیم و اتحاد ها و طرف های درگیری در حال برنامه ریزی برای آینده این قاره استراتژیک هستند. اگر جرقه جنگ های جهانی اول و دوم در اروپا  زده شد، حالا نوبت آفریقا است که کلید جنگ های استقرار نظم جدید بین المللی را روشن کند.

 امیرعلی یگانه

1. https://www.middleeasteye.net/news/brics-challenge-western-order-middle-east-how     

2. https://www.hornafricainsight.org/post/welkait-ethiopia-geo-strategic-importance-and-the-consequential-annexation-by-tplf

3. https://nickledanddimed.com/2020/11/02/sidelined-states-the-rising-importance-of-ethiopia/

4. https://www.ispionline.it/en/publication/why-ethiopias-fate-matters-china-32469

5. https://carnegieendowment.org/2023/03/28/will-africa-shape-u.s.-china-strategic-competition-event-8058

6. https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/China-boosts-military-aid-to-Africa-as-concerns-over-Russia-grow

7.