اتصال ریلی افغانستان به ترکیه

در روزهای اخیر یکی از مباحث مهم در عرصه اقتصاد بین‌ الملل ، حرکت اولین قطار تجاری افغانستان به مقصد ترکیه از مسیر روزنک ایران است. این قطار با استفاده از مسیر ریلی هرات – خواف محصولات تولیدی افغانستان را به بازارهای ترکیه و اروپا صادر می کند.

موقعیت جغرافیایی ویژه افغانستان

هر چند که افغانستان کشوری محصور در خشکی است و به آب های آزاد دسترسی ندارد اما دارای موقعیت جغرافیایی مهمی برای ارتباط شرق و غرب می باشد که البته استفاده بهینه از این موقعیت مستلزم دور اندیشی ، برنامه ریزی و حرکت در مسیر این برنامه هاست. کشور افغانستان در مسیر اتصال کشور چین با اروپا قرار داشته و موقعیت مناسبی برای قرار گرفتن در زنجیره تامین جهانی و قرار گرفتن در مسیر توسعه دارد. [1]

اهمیت برخورداری افغانستان از خطوط ریلی

امروزه کمتر کشوری در جهان وجود دارد که از سیستم پر مزیت خطوط آهن برای حمل و نقل استفاده نکند. فراتر از این ، شبکه ‌های ریلی منطقه ‌ای و فرا منطقه ‌ای ، اکثر مناطق جهان را به ‌هم متصل کرده و همچنان رو به گسترش است‌. با این حال افغانستان شاید تنها کشوری باشد که فاقد سیستم شبکه‌ های ریلی و خطوط آهن داخلی و بین ‌المللی است. البته در حال حاضر این کشور فاقد شبکه خطوط آهن داخلی است اما چند سالی می‌شود که از طریق خطوط آهن با سه همسایه خود یعنی ازبکستان ، ترکمنستان و ایران وصل شده است. در میان این سه خط آهن ، خط آهن خواف – هرات که افغانستان را به ایران وصل کرده و از این طریق به ترکیه دسترسی پیدا می کند از اهمیت و برجستگی خاصی برخوردار است. [2]

توجه  طالبان به اهمیت خط آهن خواف - هرات

حکومت طالبان در افغانستان به دنبال باز تعریف جایگاه این کشور است تا علاوه بر مقبولیت خود در صحنه جهانی ، با افزایش درآمد های ارزی بتواند سطح معیشت افغان‌ ها را تقویت کند. به همین جهت خط آهن برای افغانستان و طالبان اهمیتی فراوان دارد ؛ چراکه آنها معتقد هستند این خط ریلی افغانستان را از انزوای جغرافیایی خارج می کند و احیای این مسیر برای اقتصاد افغانستان بسیار ضروری و حیاتی است. در همین خصوص ذبیح الله مجاهد ، سخنگوی طالبان ، سال گذشته به نشریه شریعت، نشریه رسمی امارت اسلامی افغانستان، گفته بود که « امروز کشور های منطقه و جهان به یکدیگر وابسته هستند و افتتاح خط آهن خواف - هرات تنها مربوط به افغانستان نمی شود ، بلکه مربوط به منطقه و جهان می شود و تبادلات تجاری با این خط به طور گسترده در آینده انجام می شود». [3]

مزایای رونق گرفتن راه آهن خواف-هرات و اتصال آن به ترکیه

راه آهن خواف-هرات و تداوم آن تا ترکیه مزایای ویژه ای دارد چرا که می تواند هزینه ‌های حمل و نقل و ترافیک مرزی را کاهش دهد همچنین در سراسر منطقه روابط سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی کشورها را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. [4]

چرا اتصال ریلی آنکارا-کابل برای دولتمردان ترکیه مهم است ؟

در سال ‌های اخیر ، ترکیه رویکرد بلند پروازنه‌ ای در زمینه کریدور ها داشته و همواره به دنبال نقش محوری برای خود بوده است در این راستا نیز به دنبال تاسیس راه لاجورد (کریدور لاپیس – لازولی ) بوده که افغانستان را از طریق ترکمنستان ، جمهوری آذربایجان و گرجستان به دریای سیاه و در نهایت از مسیر ترکیه به دریای مدیترانه و اروپا متصل می‌کند. اما به دلایل مختلف مانند نبود زیر ساخت‌ های لازم ، راه لاجورد از همان ابتدا با تردید مواجه شد که با گذشت چند سال از اعلام آن ، احتمال راه اندازی آن کاهش یافته است. در مقابل ، به نظر می‌رسد ترکیه به دنبال استفاده از قلمرو ایران برای اتصال با افغانستان است که گزینه بسیار بهتری نسبت به راه لاجورد است که از چند کشور با قوانین گمرکی مختلف عبور می‌کند. در واقع ، راه اندازی قطار افغانستان – ایران - ترکیه به نوعی خط قرمزی بر روی راه لاجورد و ورود ایران به معادله ترانزیتی ترکیه است. [5]

بهره کلام

اتصال ریلی افغانستان به ترکیه از طریق ایران علاوه بر آنکه منافع و مزایای ژئواکونومیکی فراوانی برای هر سه کشور دارد می تواند سبب احیای جاده ابریشم از طریق ریلی و اتصال چین به ایران از طریق افغانستان ‌شود و در توسعه و پیشرفت منطقه و کشور افغانستان ، تکمیل و توسعه شبکه ریلی کشورهای اکو و افزایش ترانزیت کالا از کشورهای آسیای میانه به اقیانوس هند از طریق ایران به ترکیه و اروپا نقش مهمی ایفا کند  علاوه بر موارد مذکور که بیشتر جنبه اقتصادی دارد ، این پروژه و پروژه‌ های متعاقب آن ، گرمی روابط سیاسی را در پی دارد که به تقویت روابط سیاسی و اجتماعی میان کشورهای منطقه خواهد انجامید.

[1] https://www.khabaronline.ir/news/1464149

[2] https://www.iess.ir/fa/analysis/3516

[3] https://www.magiran.com/article/4508580

[4] https://www.iras.ir/

[5] https://www.tahririeh.com/news/29471