لهستان و دوستی مجدد با اتحادیه اروپا؟

امین مهدوی

 مردم لهستان در یکی از مهم ترین انتخابات کشور خود و حتی شاید بتوان گفت اروپا در روز۱۵ اکتبر به پای صندوق های رای رفتند و بزرگترین مشارکت تاریخی در این کشور را با ۷۵٪مشارکت رقم زدند. نتایج انتخابات از برتری شکننده حزب حاکم یعنی قانون و عدالت(حاکمیت و قانون) با۳۵ درصد آرا و ۱۹۴ کرسی در مجلس سفلی، حکایت دارد اما این حزب در انتخابات مجلس اعلی یا سنا با ۳۴ کرسی در جایگاه دوم و پس از اتحاد سه حزبی لیبرال ها و سبزها و محافظه کاران که ۴۱ کرسی به دست آورد قرار گرفت. در مجلس سفلی برای داشتن اکثریت باید حداقل ۲۳۱کرسی داشت و در مجلس اعلی ۵۱ کرسی برای اکثریت لازم است[1].

آنچه مشخص است هیچ کدام از دو جریان اصلی نتوانستند به اکثریت برسند، هرچند اتحاد سه حزبی به ریاست آقای تاسک امیدوار است که بتواند یک دولت ائتلافی با کمک چپ ها و حزب راه سوم ایجاد کند. در کنار آن، نکته مهم دیگر این است که هر دو حزب خود را برنده انتخابات میدانند و معتقدند که میتوانند دولت ائتلافی با اکثریت اعضای خود را تشکیل دهند. رئیس جمهور دودا، احتمالا ابتدا به حزب قانون و عدالت به رهبری یاروسلاو کاچینسکی این فرصت را بدهد تا شانس خود را امتحان کند و دست به تشکیل دولت جدید بزند و اگر موفق نشود آنگاه نوبت به اتحاد سه حزبی با ریاست دونالد تاسک میرسد.

 چرا انتخابات برای اروپا مهم بود؟

لهستان که بزرگترین کشور در جناح شرقی ناتو است، به سرعت در حال تبدیل شدن به یک قدرت اقتصادی و نظامی است. رشد این کشور از زمان سرنگونی کمونیسم در سال 1989 شگفت‌انگیز بوده است. از زمان پیوستن به اتحادیه اروپا در سال 2004، اقتصاد لهستان سریعتر از بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا گسترش یافته است و این کشور را تبدیل به ششمین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا با یکی از پایین ترین نرخ های بیکاری کرده است. این کشور همچنین به یک مرکز بزرگ فناوری تبدیل شده است: امسال، اینتل اعلام کرد که 4.6 میلیارد دلار در یک کارخانه تولید تراشه در نزدیکی Wroclaw سرمایه گذاری خواهد کرد. در سال 2022، گوگل اعلام کرد که حضور خود در ورشو را با سرمایه گذاری 700 میلیون دلاری که دوبرابر سال قبل است را تقویت خواهد کرد و به دنبال گسترش خود در این کشور است. و بر خلاف بسیاری از کشورهای اروپای غربی، لهستان از رونق خود برای سرمایه گذاری در امور دفاعی استفاده کرده است: در حال حاضر بیش از دو درصد تولید ناخالص داخلی مورد نیاز ناتو (تعهدی که تنها 11 عضو ناتو به آن عمل می کنند) برای دفاع هزینه می کند و انتظار می رود هزینه های دفاعی آن نیز افزایش یابد. امسال این هزینه ها به چهار درصد رسید. دولت در تجهیزات نظامی پیشرفته مدرن از جمله سیستم های دفاع موشکی ساخت ایالات متحده، تانک های آبرامز و جت های جنگنده F-35 سرمایه گذاری کرده است و به دنبال تبدیل شدن به یکی از پایگاه های مهم نظامی ناتو است.[2]

در کنار این مسئله باید به رشد گسترده راست افراطی در اروپا اشاره کرد که لهستان را نیز شامل میشود. این انتخابات نشان داد که راست افراطی هنوز هم میتواند برای اروپا چالش برانگیز باشد اما پیروزی شکننده آنها که به تعبیر بسیاری از کارشناسان یک شکست است میتواند خبری دلگرم کننده برای اتحادیه باشد و حداقل چالش جدایی لهستان از اتحادیه اروپا را برای ۴سال به تعویق اندازد.

لهستان دوتکه؟

بنظر میرسد موضوعی که مورد غفلت کارشناسان غربی قرار گرفته است، پراکندگی آرای مردم لهستان است که به وضوح میتوان تفاوت نظر مردم در شرق و غرب این کشور را مشاهده کرد. این تفاوت نگاه که میتواند تبدیل به یک چالش مهم شود را نباید فراموش کرد و شادی طرفداران اتحادیه اروپا از شکست حزب حاکم نباید موجب غافلگیری درباره چالش های پیش روی این کشور شود.

در بررسی نتایج انتخابات لهستان شرق کشور که در مناطق مرزی با اوکراین، روسیه و بلاروس است به حزب عدالت و قانون رای دادند و سیاست های آنها را تایید کرده اند، در واقع آنها بنظر بیشتر از دیگر هموطنانشان سختی ها و ترس از جنگ را لمس کرده اند و برای همین با سیاست های حزب حاکم همسویی داشتند. در کنار آن اما مناطق غربی که از چالشهای مستقیم پناه جویان و جنگ دور بودند به جریان مخالف رای داده اند و به دنبال رفاه بیشتر بواسطه همکاری با اتحادیه اروپا هستند.

این نتایج به خوبی نشان میدهد که احتمالا لهستان با یک چالش بزرگ در دوره ی پیش رو مواجه خواهد بود، به ویژه اینکه بخشی از رای دهندگان بخاطر تورم و اقتصاد به اپوزیسون رای دادند و امیدوارند که با سرریز یوروهای اتحادیه اروپا مشکلات اقتصادی کمتر شوند[3]. اما در کنار این سخاوت اتحادیه، لهستان باید تن به خواسته های اروپا مانند پذیرش مهاجران و یا قوانین تامین حقوق همجنسگراها و تراجنسیتی ها، بدهد. در کشوری مانند لهستان که سنتهای مذهبی مسیحی به طور گسترده وجود دارد بی شک این اقدامات برای دولتی به ریاست آقای تاسک بدون دردسر نخواهد بود و او باید خود را برای یک دوره چالشی و پر از اتفاق آماده کند. باید دید که آیا مردم لهستان به یک دو قطبی ادامه دار کشیده میشوند یا اینکه نزدیکی این کشور به طرف غرب برای آنها اتفاقات خوبی به ارمغان می آورد یا اینکه چالشهای آنها با همسایگان شرقی بیش از پیش خواهد شد و مردم این کشور بار دیگر به جریان راست رو خواهند آورد.

[1] politico.eu

[2] foreignaffairs.com

[3] euronews.com