عضویت اوکراین در ناتو
عضویت اوکراین در ناتو
حاکمیت اوکراین بویژه پس از تحولات سال 2014 گرایش شدیدی به عضویت در دو نهاد مهم غربی یعنی ناتو و اتحادیه اروپا داشت و این مسئله یکی از مهم ترین نگرانی های روسیه و از آشکار ترین دلایل انجام عملیات ویژه نظامی روسیه در 24 فوریه 2022 بود . با شروع جنگ در 24 فوریه 2022 ، دولت اوکراین با استفاده از شرایط ایجاد شده و تنها چند روز پس از آغاز جنگ ، در تاریخ 28 فوریه 2022 درخواست رسمی خود برای عضویت در اتحادیه اروپا را ارائه داد و اتحادیه اروپا در 23 ژوئن 2022 با وضعیت نامزدی اوکراین برای عضویت در اتحادیه اروپا موافقت کرد . [1]
در خصوص عضویت اوکراین در ناتو هر چند که تلاش های زلنسکی و دولت اوکراین برای پیوستن به ناتو بعد از عملیات ویژه نظامی روسیه افزایش یافت ، اما این کشور تاکنون موفق نشده است به عضویت ناتو در بیاید . هفته گذشته نیز اجلاس سران ناتو در شهر ویلینیوس ، پایتخت لیتوانی برگزار شد و سران ناتو و کشورهای گروه هفت در پایان نشست ناتو بار دیگر بر حمایت مداوم از ناتو تا « هر زمانی که جنگ طول بکشد » تأکید کردند و طرح جایگیزینی به جای عضویت اوکراین در ناتو ارائه دادند ، اما اعلام کردند که پیوستن اوکراین به ناتو پس از پایان جنگ با روسیه امکان پذیر است . « جیک سالیوان » مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز چهارشنبه در گفت وگو با « سی‌ان‌ان » تأکید کرد « عضویت اوکراین در ناتو ، به معنای جنگ این ائتلاف با روسیه است » و جو بایدن ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز پس از نشست سران ناتو گفت که « سران ناتو توافق کردند که اوکراین پس از جنگ به عضویت ناتو درمی آید . » [2]
با اتمام اجلاس سران ناتو در لیتوانی اوکراین بار دیگر از عضویت در ناتو ناکام ماند و تنها وعده ی طرحی جایگزین به این کشور ارائه شد در همین خصوص دبیرکل ناتو در این اجلاس از تشکیل «شورای تازه ناتو-اوکراین» خبر داد و گفت : برنامه چند ساله جدیدی برای کمک به گذار اوکراین به کشوری آماده برای پیوستن به ناتو وضع شده است . به عبارت بهتر ، « عضویت در ناتو » و حتی« شراکت با اولویت اوکراین –ناتو » هیچ یک در نشست اخیر سران ناتو مورد توجه قرار نگرفته و صرفا تشکیل « شورای ناتو-اوکراین » مورد بررسی قرار گرفته است . این پیشنهاد ، یک پیش فرض مشخص در ذات خود دارد اینکه اوکراین قرار نیست اساسا جزئی از ناتو شود ، بلکه صرفا به عنوان یک طرف همکاری ( و حتی نه شریک) در اینجا مورد شناسایی قرار گرفته است . این بدترین وضعیتی است که می توان برای کشوری مانند اوکراین متصور بود. صورت مسئله این است که آتلانتیکی ها نمی خواهند برای جنگ اوکراین هزینه سیاسی- امنیتی بیشتری دهند ! به همین جهت رئیس جمهوری اوکراین خودداری ناتو از مشخص کردن جدول زمانی برای عضویت اوکراین را « مضحک و بی‌سابقه » خوانده است . [3]
در چنین شرایطی این پرسش ساده و اما مهم به ذهن میاید که اگر غرب خود را متعهد به حمایت از اوکراین در برابر روسیه می‌داند ، چرا با عضویت آن در ناتو موافقت نمی‌کند ؟ مسئله به سادگی به ماده ۵ اساسنامه ناتو برمی‌گردد که تصریح می‌کند اگر یکی از اعضای ناتو هدف حمله قرار گیرد ، این حمله ، حمله به همه اعضاست و همه متعهد به دفاع هستند ، پس اگر کی‌یف عضو ناتو شود ، با توجه به شرایط کنونی همه اعضای ناتو باید وارد درگیری نظامی مستقیم با روسیه شوند ، موضوعی که برخی از اعضای ناتو از جمله آمریکا و آلمان به دلایل داخلی و عوامل دیگر حاضر به این خطر نیستند و از گفتن آن نیز ابایی ندارند. [4]
با توجه به شرایط موجود عضویت اوکراین در ناتو نه تنها پایان جنگ را تسریع نمی‌کند بلکه به شدت خطر گسترش آن را نیز درپی دارد و ممکن است به جنگی ویرانگر در قلب اروپا منجر شود که نتوان پایانی بر ویرانی های آن متصور بود و این مسئله قطعاً به ضرر فرانسه و آلمان و سایر اعضا خواهد بود . از سوی دیگر انبارهای تسلیحاتی اروپا و آمریکا به دلیل ارسال گسترده تسلیحات طی یک سال و نیم گذشته به اوکراین خالی شده است و طبق گفته کارشناسان در مورد برخی تسلیحات ، ممکن است چند سال زمان ببرد تا جای خالی آنها پر شود . لذا خطر گسترش جنگ جدای از فشار مضاعف نظامی به کشورهای عضو ، آن هم در شرایط بحران اقتصادی کنونی امکان پشتیبانی تسلیحاتی را به دلیل مشکل پیش گفته ندارد . از سوی دیگر افکار عمومی اروپا نیز موافق گسترش جنگ نیستند و تخصیص بودجه بیشتر به جنگ اوکراین نارضایتی‌های فراوانی را در کشورهای بحران‌زده اروپایی درپی خواهد داشت . [5]
[1] https://www.ipis.ir/portal/subjectview/717843
[2] https://www.mehrnews.com/news/5830392/
[3] https://resalat-news.com/
[4] https://www.farsnews.ir/news/14020422000209
[5] https://kayhan.ir/fa/news/268973/
