تقویت  روابط دفاعی اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای

مرضیه شریفی

هر چند کارکرد اقتصادی سازمان همکاری‌ شانگهای طی سال های اخیر بیشتر مورد توجه بوده است ، اما در واقع این سازمان بر مبنای یک پیمان امنیتی ۵ جانبه بین چین ، روسیه ، قزاقستان ، قرقیزستان و تاجیکستان شکل گرفته و تقریبا انگیزه همه کشورهای دیگر هم که بعدا به این سازمان پیوسته اند ، سیاسی ، دفاعی و امنیتی بوده است.

ایران ، روسیه ، چین ، هند ، قزاقستان ، قرقیزستان ، پاکستان ، تاجیکستان و ازبکستان اعضای اصلی سازمان شانگهای هستند و بسیاری از کشورها از جمله افغانستان ، ترکیه ، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و حتی قطر و عربستان عضو ناظر یا شریک گفتگوی این سازمان هستند. [1]

چرا تقویت روابط دفاعی اعضای شانگهای مورد اهمیت است؟

طی ماه های اخیر شمار حملات تروریستی در جغرافیای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) افزایش یافته و از آنجا که به لحاظ کارکردی همواره سازمان همکاری شانگهای از نظر وظایف و فعالیت های امنیتی بر سه موضوع تروریسم ، افراط گرایی و جدایی طلبی متمرکز بوده و همه کشورهای عضو در این موضوعات دغدغه های جدی دارند به همین جهت اهمیت تقویت مبارزه با تروریسم در چارچوب این سازمان افزایش پیدا کرده است. [2]

بر این اساس در بیست و یکمین اجلاس وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای در آستانه قزاقزستان که 7 اردیبهشت برگزار شد نیز نسبت به رشد تروریسم بین المللی و تهدید های جدید ابراز نگرانی شده و نمایندگان کشورهای عضو خواستار تقویت روابط دفاعی در چارچوب سازمان شدند.

 از مهمترین دلایلی که اهمیت تقویت مبارزه با تروریسم در چارچوب سازمان همکاری شانگهای را افزایش داده است میتوان چنین برشمرد :

１.   مساله افزایش افراط گرایی در کشور های منطقه

２.   تداوم فعالیت های تروریستی داعش و گسترش شبکه این گروه تروریستی در کشورهای منطقه

３.   تغییر شیوه های رقابت منطقه ای و بین المللی از طریق نا امن سازی داخلی در کشورهای منطقه به ویژه جغرافیای سازمان همکاری شانگهای که شامل ایران ، روسیه و چین می شود.

４.   تاثیر نا امن سازی کشورها در پیشبرد طرح های ژئواکونومیک آسیا و تغییر جریان سرمایه به غرب.

５.   تداوم سیاست مداخله جویانه آمریکا در منطقه با رویکرد دوگانه [3]

راهکار های ایران برای تقویت ظرفیت ها و قابلیت های امنیتی و دفاعی سازمان همکاری شانگهای

در اجلاس اخیری که قزاقستان میزبان برگزاری آن بود وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران پیشنهاداتی را در جهت تقویت ظرفیت ها و قابلیت های امنیتی و دفاعی اعضای سازمان ارائه کردند :

1-     تاسیس مرکز تحقیقات ضدتروریسم و برگزاری نشست‌های منظم به منظور تقویت تفاهم و ایجاد گفتمان مشترک و همچنین تبادل تجربیات و دستاورد های مشترک ؛

2-      ضرورت تدوین ساز و کار مناسب برای همکار های مشترک سازمان جهت مقابله با تهدیدات نو ظهور از جمله دفاع مشترک سایبری و منظومه های ماهواره ای نظیر اسپیس ایکس ، مقابله با استفاده از رمزارزها در جهت تامین مالی اقدامات تروریستی و سایر اقدامات مورد نیاز

3-     ایجاد یک سامانه مشترک امن و سریع جهت تبادل اطلاعات میان اعضاء در چهارچوب یک مرکز امنیت اطلاعات که در این رابطه ج.ا.ایران آمادگی خود را در جهت ایجاد این سامانه و مرکز اعلام می نماید.

4-     آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری رزمایش مشترک ضد تروریسم در سال ۲۰۲۵ و همچنین برگزاری یک سمینار و نشست علمی جهت بررسی ابعاد مختلف تروریسم ؛

5-     تشکیل ساختار و یا کارگروه صنایع دفاعی میان اعضاء با هدف تقویت همکاری و تجمیع توانمندی‌ها برای مقابله با تهدیدات پیش رو به ویژه مقابله با تهدیدات امنیتی و تروریستی [4]

بهره کلام

طی سال های اخیر افراط گرایی و تروریسم به چالش مشترک اعضای سازمان همکاری شانگهای مبدل گشته است به همین جهت باید نگرانی ها درباره تشدید تهدید تروریسم در منطقه را جدی گرفت و از آنجا که تروریسم تهدید مشترک منطقه ای است ، علاوه بر راهبرد ملی ، باید راهبرد های مشترک منطقه ای برای مقابله با این تهدید اتخاذ شود. در این زمینه می توان به ابتکار همکاری های امنیتی در چارچوب سازمان شانگهای اشاره کرد به ویژه اینکه در شانگهای نهاد ساختار منطقه ای ضد تروریسم و زیرساخت های حقوقی لازم وجود دارد و اغلب کشورهای منطقه را شامل می‌شود و با کشورهای دیگر هم که می توانند در مبارزه با تروریسم همکاری کنند نیز طرف گفتگو است.

 [1] https://farsnews.ir/news/14020413000514

[2] https://www.pishkhan.com/news/318489

[3] https://www.irna.ir/news/85461700

[4] https://dolat.ir/detail/446088