بلوف بزرگ یا ابزار چانه زنی؟

امین مهدوی

اوکراین پس از آنکه نتوانست موافقت سران اروپایی را برای طرح پیروزی به دست آورد، به دنبال این است که آنها را تحت فشار سیاسی برای حمایت بیشتر قرار دهد. در همین راستا رئیس جمهور این کشور آقای زلنسکی در گفتگویی که با دبیر کل ناتو و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشت، عنوان کرد که اوکراین دو راه بیشتر برای دفاع از خود ندارد، یا عضویت در ناتو و یا ساخت بمب اتم.

بلوف بزرگ اوکراین

به نظر می‌رسد که بازتاب صحبت‌های زلنسکی، طوری بوده است که دفتر ریاست جمهوری اوکراین هم بیانیه‌ای صادر کرد که منظور دولت اوکراین ساخت سلاح هسته‌ای نیست و این کشور هم چنان به معاهده‌ي منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پایبند است. دولت اوکراین اعلام کرد که این کشور مورد آسیب واقع شده است و کشورهایی که ضامن امنیت اوکراین پس از استقلال بودند، کاری برای آن از پیش نبردند[1].

در واقع اینطور به نظر می‌رسد که اوکراین به دولت‌های غربی این هشدار را داده است که یا باید با این کشور همکاری کنند و حمایت‌های خود را افزایش دهند یا اینکه اوکراین مجبور به اقدامات انتحاری برای بقای خود خواهد شد. این رویکرد اوکراین هرچند با تکذیب دفتر ریاست جمهوری همراه شد، اما یک مسئله‌ي مهم را به غرب یاداوری کرد. آنهم این است که کشوری که آسیب دیده اوکراین است و نه قدرت‌های هسته‌ای و تاوان اعتماد به قدرت‌های هسته‌ای در ۱۹۹۴ را امروز اوکراین به سخت‌ترین شکل ممکن پس می‌دهد.

در کنار آن این اقدام  نشان از این دارد که دولت اوکراین شاید به دنبال یک رویه‌ي جدید برای چانه زنی بیشتر است. به معنای دیگر اکنون صدای اوکراین درآمده است، آنها حمایت‌های بیشتری را می‌خواهند و به نظر از اینکه بازیچه‌ي دست غرب شده‌اند بسیار کلافه هستند. دولت این کشور اکنون با طرح این دست خواسته ها که حتی بلافاصله تکذیب می‌شود، به دنبال افزایش قدرت چانه‌زنی خود با طرف‌های غربی است تا بتواند آنها را مجاب به افزایش سطح حمایت‌ها و در نهایت پیوستن به ناتو بکند.

آرزوی پیوستن به ناتو!

آقای زلنسکی در دیدار با آقای روته دبیر کل جدید ناتو به او اعلام کرد که اکنون همه‌ی اعضای ناتو در صلح هستند و جنگی را تجربه نکرده‌اند، اوکراین برای همین امنیت است که به جای سلاح هسته‌ای، ناتو را برگزیده است. در ادامه دبیرکل ناتو نیز با حمایت از اوکراین اعلام کرد که این اتحاد به دنبال عضویت اوکراین است و این یک مسیر غیرقابل برگشت است، اما طبق رویه‌ي دوساله‌ی ناتو همچنان از اعلام تاریخ برای آن خودداری کرد[2].

علاوه بر آن عضویت اوکراین نیازمند تایید همه‌ي اعضای ناتو است که در این بین اسلواکی و مجارستان از مخالفان پیوستن اوکراین هستند. آنها معتقدند این اتفاق می‌تواند منجر به تشدید تنش و شکل گیری یک جنگ غیرقابل کنترل شود[3].

با این حال بیشتر اعضای ناتو از پیوستن اوکراین صرفا حمایت سیاسی کرده‌اند و بیشتر از آن اقدامی شکل نگرفته است. به نظر می رسد که اوکراین باید این مسئله را حداقل در فضای فعلی بپذیرد که پیوستن به ناتو در شرایط جنگی برای آنها تقریبا غیر ممکن است و این اتحاد به دنبال چالش با یک قدرت بزرگ هسته‌ای که مخرب‌ترین بمب‌های هسته‌ای را در اختیار دارد، نیست.

علاوه بر آن اوکراین باید به نکته توجه کند که افزایش فشار به طرف‌های غربی برای تجهیز ارتش و یا اجازه‌ي استفاده از تسلیحات قوی‌تر می تواند برای روسیه مجوز حمله و تشدید تنش در جبهه‌های دیگری را صادر کند. چیزی که اروپا از آن ترس دارد زیرا شرایط مقابله با روسیه را در حال حاضر ندارد و تلاش می‌کند خود را از رویارویی مستقیم دور نگه دارد.

همچنین زلنسکی باید به درک این مسئله رسیده باشد که غرب اوکراین را به سمت جنگ کشاند، و حمایت‌هایی که قول آن را داده بود عملی نکرد. در واقع غرب بیشتر از آنکه از اوکراین حمایت کند، به لطف جنگ توانست بخشی از اقتصاد خود را شکوفا کند، روسیه را با چالش مواجه کند و اکنون که احساس خطر کرده، به دنبال معاهده‌ی صلح بین روسیه و اوکراین است. بنابراین اگر اوکراین این موضوع را بپذیرد که فریب یک بازی بزرگ را خورده است، شاید بهتر بتواند در تعاملات آینده چه با طرف غربی چه با روسیه به گفتگو بنشیند و دفتر رئیس جمهوری و حتی خود رئیس جمهور مجبور به توضیح و تفسیر سخنان خود نباشند. به ویژه صحبت‌هایی از جنس برهم زدن توازن قوا در نظام بین‌الملل یا عبور از خطوط قرمز غرب که منجر به فشار‌های سیاسی به اوکراین برای تغییر و تفسیر آن شود. اوکراین باید نگاه خود را نسبت به غرب تغییر دهد، واقع‌گرایانه‌تر به موضوعات نگاه کند. در واقع اوکراین باید با تجربه اندوزی از این بازی و فریب به فکر احیای آینده‌ی خویش باشد.  

[1] euronews.com

[2] politico.eu

[3] همان