واتیکان و آینده ای مبهم؟

پاپ فرانسیس که اولین پاپ از آمریکای جنوبی است از زمانی که روی کار آمده است یعنی قریب ده سال، همواره به دنبال اصلاح و بازگرداندن  نقش کلیسا به جریان اصلی زندگی مردم و سیاست در سطح جهان بوده است. او در تلاش است که با انجام اصلاحات گسترده و همینطور تغییر برخی قوانین به این هدف نائل آید و بتواند به قول خودش تعداد جوانان مومن مسیحی را بیش تر از قبل کند.

پاپ در سخنرانی روز جهانی جوانان، سنتی که از پاپ ژان پل دوم به جا مانده است، در پرتغال حاضر شد، جایی که کلیسا متهم به سواستفاده از کودکان پسر و دختر برای دهه ها بوده است. پاپ به شدت به این اتفاق واکنش نشان داد و با خانواده های قربانیان نیز به گفتگو نشست. در واقع انتخاب لیسبون بسیار هوشمندانه و البته شجاعانه بود. پاپ توانست به خوبی وجه ی از دست رفته کلیسای کاتولیک را تاحد زیادی بهبود ببخشد. به ویژه در سخنرانی خود که به موضوعات مهم جهانی و بین المللی پرداخت و توانست به خوبی دغدغه مندی واتیکان را بیان کند. پاپ طبق روال همیشگی خود صریح و صمیمی به صحبت با جوانان پرداخت و سعی کرد که نگاه جدیدی از کلیسا به آنها ارائه دهد.

رویکرد پاپ برای احیای جایگاه واتیکان فقط خلاصه به صحبت یا همکاری با جوانان و تغییر نگاه آنها نسبت به خدا نیست او برای رسیدن به این هدف جاه طلبی های بزرگتری نیز دارد. او برای اولین بار در سفر به عراق با مرجع عالیقدر شیعیان دیدار کرد و با تاکید بر همگرایی مذهبی به عنوان یک زبان مشترک سعی در ارتقا‌ء جایگاه کلیسا و شخص پاپ داشت. همچنین پاپ برای ادامه دار بودن انقلابی که شروع کرده است تغییرات گسترده ای در بین کاردینال ها و انتصابات آنها انجام داده است. در آخرین اقدام وی ۲۱ کاردینال جدید را برگزیده است که نقش مهمی در انتخاب پاپ بعدی خواهند داشت[1].

پاپ درباره موضوعات بسیار حساس کلیسا نیز ورود کرده است برای نمونه او انحصار سفید پوستی را درباره بسیاری از موارد مانند کاردینالها یا اسقف ها را شکسته است.همچنین به موضوع ازدواج و عضویت افراد متاهل در مراتب بالای کلیسا نیز ورود کرده است، یا حضور زنان به عنوان اسقف و افراد صاحب رای درباره مسائل مهم در تصمیمات شورای کلیسا از دیگر اقدامات هنجار شکنانه پاپ بوده است. در کنار آن میتوان به  بحث درباره حضور همجنسگراها و دگرباشان جنسی در کلیسا اشاره کرد که البته پاپ این موضوع را به کمیته های فنی ارجاع داده است و برخی معتقدند پاپ شجاعت پذیرش تصمیمات بسیار مهم را ندارد و برای همین آنها را به کمیته ها ارجاع میدهد.

این رویکرد پاپ که درباره اصلاح ساختار و قوانین کلیسا است تا بتواند خود را در دنیای جدید با وقایع زندگی اجتماعی همراه کند و کلیسا بتواند نقش محوری در جامعه داشته باشد. اما پاپ فقط به دنبال این موضوع نیست او به مسائل مهم روز و جهان نیز توجه ویژه ای دارد مانند بحران آب وهوا و یا مسئله جنگ در اوکراین. او به خوبی توانسته این موضوع را مطرح کند که واتیکان خواهان صلح و آرامش در سطح جهان است و برای آن از هیچ تلاشی کوتاهی نخواهد کرد[2]. سفرهای متعدد و سخنرانی های فراوان پاپ منجر شده است که وی محبوبیت بیشتری  به دست آورد و در کنار آن اقبال به کلیسا بیشتر شده است.

برنامه ریزی سفرهای پاپ برای آینده نیز به نظر در همین چارچوب قابل بررسی است، سفر به کره جنوبی و هند[3] در سال جدید و شاید ملاقاتی در چین بتواند منجر به تعامل بیشتر دولتها با واتیکان شود  و کلیسا بتواند نقش مهمی را در چالش ها و بحران های جهان ایفا کند و حتی واتیکان بتواند به عنوان میانجی بین دولتها عمل کند.

اگر این مسئله که پاپ در حال ساخت آن است را  آیندگان و جانشینان وی  بتوانند ادامه دهند شاید بتوان گفت که جاه طلبی های کلیسا به ثمر خواهد نشست و پاپ نقش مهمی برای آینده جهان ایفا میکند. اما نکته مهمی که نباید از آن غافل بود این است که همه کلیسا با پاپ هم نظر نیستند و او مخالفان جدی و مصممی نیز دارد که میتوانند برای او و اهداف مدنظرش مشکل ساز باشند، کسانی که احتمال می دهند قدرت خود را از دست بدهند و مدتهاست علیه پاپ نیز کارشکنی میکنند. باید دید در آینده کدام روش و تفکر در کلیسای کاتولیک غالب خواهد شد، تقکری انقلابی و پویا یا همان رویکرد سنتی!

امین مهدوی

 [1] reuters.com

[2] euronews.com

[3] vaticannews.va