اعراب در اغوش چین

 امیرعلی یگانه

در روزهای گذشته دهمین نشست وزیران مجمع همکاری چین و کشورهای عربی در پکن برگزار شد. این نشست که به ابتکار چین در سال 2004 تاسیس شد نقش مهمی در توسعه روابط کشورهای عربی با چین داشته است1.  رییس جمهور چین سخنران افتتاحیه این رویداد بود که نشان دهنده اهمیت نشست برای پکن می باشد. در زمانی که کشورهای دنیا در حال نزدیک شدن به قدرت های فرامنطقه ای هستند برگزاری باشکوه این نشست برای دیگر قدرت های بین المللی حاوی پیام هایی می باشد.

ابعاد برگزاری این نشست و اهمیت آن برای کشورهای منطقه غرب آسیا ؛

تمایل چین برای  نفوذ به منطقه غرب آسیا، چین در سال های گذشته همواره سعی در تقویت روابط با کشورهای عربی غرب آسیا داشته است و این راهبرد را با  تابلوی حضور اقتصادی توجیه میکرد. روابط کشورهای عربی با چین در سال گذشته 280 میلیارد دلار بوده است که این حجم روابط نشان دهنده اهمیت اقتصادی حوزه خلیج فارس برای چین است.2 اما با توجه به وضعیت آشوب ناک منطقه غرب آسیا پکن در فکر حضور نظامی در این منطقه می باشد، امری که نشان دهنده تغییر راهبرد این کشور در صحنه روابط بین الملل می باشد. با توجه به تنش های اخیر چین با متحدان ایالات متحده در مناطق مختلف آسیا، نزدیک شدن اعراب به چین میتواند زنگ خطری برای واشنگتن باشد.

ایجاد تعادل در روابط اعراب و غرب، یکی از مواردی که در بازی های روابط بین الملل به آن تاکید میشود گسترده کردن روابط با بازیگران مختلف جهانی است. این امر به کشورها کمک می کند که تمام منافع خود را در بند یک قدرت فرامنطقه ای نکنند و منافع ملی خود را فراتر از رقابت های قدرت های بزرگ تعریف کنند. این مساله برای اعراب در سال های گذشته عینیت پیدا کرده است و  آنها با انتخاب این راهبرد همزمان  از منافع ارتباط با غرب و شرق استفاده می کنند. این تعادل بخشی در ارتباطات بین المللی باعث تغییر نگاه به کشورهای عربی نیز شده است و  اعراب را  از کنشگران منفعل در عرصه روابط بین الملل به بازیگران فعال جهانی تبدیل کرده است.

تبدیل منطقه غرب آسیا به محیط بازی بزرگ جدید، اگر در گذشته منطقه آسیای مرکزی به سبب رقابت های قدرت بین المللی محیط رقابت و درگیری میان قدرت های  جهانی محسوب میشد امروزه منطقه غرب آسیا محل رقابت های سنگین قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای شده است3 و این ویژگی علاوه بر منافعی که برای کشورهای منطقه دارد خطرات سهمگینی نیز به همراه دارد زیرا تبدیل شدن منطقه غرب آسیا به محل منازعه کشورهای فرامنطقه ای باعث تبدیل شدن منطقه به انبار باروت شده است و هر لحظه بیم آن میرود که در یکی از کشورهای منطقه غرب آسیا درگیری نظامی شروع شود و این تنش  دومینو وار به بقیه کشورهای منطقه نیز سرایت پیدا کند و همانند جنگ های جهانی باردیگر دنیا دچار خسارت هنگفتی شود.

تاکید چین بر تاسیس دولت مستقل فلسطین، یکی از مواردی که در این نشست مشترک میان چین و کشورهای عربی بارها تکرار شد تاکید بر تاسیس دولت فلسطین بود4. این رویکرد ایجابی چین در مساله فلسطین یکی از مواردی است که برای اعراب از اهمیت بالایی برخوردار است و به نوعی میتواند باعث تقویت روابط این کشورها با چین شود.

در مجموع باید گفت، راهبرد قدیمی چین در توسعه روابط اقتصادی با کشورهای جهان اینک با اعتماد به نفس بالا و نمایش قدرت برای دشمنان خود به سرعت در حال توسعه می باشد . پکن در ماه های گذشته با تنش در جبهه های مختلف جهانی به این نتیجه رسیده است که دیگر نظم بین المللی فعلی توانای مدیریت جهانی را ندارد و باید به فکر تغییر آن بود، نشانه های این تغییر رفتار را باید از تهاجمی تر شدن کره شمالی در شبه جزیره کره ، برگزاری چهارمین رزمایش نظامی در ماه اخیر در نزدیکی تایوان ، تقویت کمک های نظامی به روسیه در جنگ با اوکراین مشاهده کرد. منطقه غرب آسیا نیز در این طراحی برای کشور چین از اهمیت راهبردی برخوردار است زیرا ایالات متحده در این منطقه حضور جدی دارد و فعال شدن چین در این منطقه میتواند منافع کشورهای غربی در غرب آسیا را تهدید کند و این مساله برای پکن پیروزی راهبردی به حساب می آید.

1. https://english.www.gov.cn/news/202405/30/content_WS6657d71dc6d0868f4e8e7a16.html

2.  https://www.chinadaily.com.cn/a/202405/31/WS66591041a31082fc043ca1e7.html  

3. https://www.foreignaffairs.com/united-states/multialigned-middle-east-china-influence

4. https://www.al-monitor.com/originals/2024/05/chinas-largest-arab-summit-wraps-beijing-declaration-what-we-know