اسلام‌هراسی در سوئد، تامین منافع برای ترکیه

در چند روز اخیر شاهد حرکت موهن و تحریک کننده  یکی از اتباع کشور سوئد برای آتش زدن قرآن، کتاب محترم بیشتر از یک میلیارد نفر از مردم کره زمین بوده ایم. این اقدام که توسط یکی از عراقیان مهاجر به سوئد رخ داد باعث برانگیختن خشم و نفرت در بسیاری از کشورهای مسلمان شد و حتی درعراق، سفارت سوئد  مورد حمله  قرار گرفت و این اقدام،مردم خشمگین عراقی را وادار به اعتراضات شدید به رای دادگاه کشور سوئد مبنی بر قانونی شمردن  اقدامات موهن علیه کتب دینی کرد1.

حال با توجه به  این اقدام موهن، واکنش کشور ترکیه  نسبت به وقایع اخیر و همچنین درگیری که با کشور سوئد بر سر اتحادیه اروپا دارد به چه وضعی دچار خواهد شد.

ماجرا به چند سال قبل بر میگردد. ترکیه از کشور سوئد  میخواهد پناهندگان گروهک  پ ک ک را که بعد از درگیری با ترکیه به این کشور پناه برده بودند را به ترکیه استرداد کند2 که با تعلل این کشور اروپایی روبرو شده بود. شروع جنگ اوکراین و روسیه کشورهایی مانند سوئد که سیاستی بی طرفانه داشتند را تحریک به عضویت هرچه سریعتر در ناتو کرد،در گذشته هم سوئد تمایلاتی به حضور در ناتو نشان میداد اما با شروع جنگ  اوکراین این خواسته خیلی جدی مورد توجه سیاستمداران سوئدی قرار گرفت.اما هنوز مانع بزرگی به نام ترکیه بر این خواسته قرار دارد که باید رضایت این کشور جلب شود. باتوجه به اقدام موهن آتش زدن قرآن در کشور سوئد حال بهانه یا علت جدیدی برای ترکیه بوجود آمد که با خواسته  ورود به ناتو این کشور مخالفت کند3. با ابتکارات ناتو دو کشور ترکیه و سوئد  در مادرید بر سر موضوع اختلافی گردم هم آمدند و توافقاتی انجام شد اما  ترکیه معتقد است سوئد به صورت کامل به آن ابتکارات پایبند نبود و اعضای عادی یا درجه سوم گروهک پ ک ک را به ترکیه استرداد کرده است و برای اردوغان این مساله قابل پذیرش نیست.

از سوی دیگر ، ماجرای مسائل اقتصادی کشور ترکیه است که با توجه به رویکرد عملگرایی اردوغان و شرایط خاص اقتصادی این کشور که بعد از انتخابات اخیر ترکیه به شدت مورد افول قرار گرفته است4، انتظار میرود کارت های بازی سیاسی این کشور برای حل بحران های اقتصادی  که وجود دارد استفاده شود.

اردوغان در میانه دشوارترین بحران اقتصادی دهه های اخیر، شانس چندانی برای مقاومت و پافشاری ندارد و ناچار است به این موضوع فکر کند که هر یک دلار آمریکا از 25 لیره نیز فراتر رفته است و باید برای این شرایط چاره ای بیاندیشد و کارت های بازی خود را نقد کند.رییس جمهور ترکیه  درشرایطی که انتخابات را به سلامتی از سر گذراند حالا حل وفصل شرایط پیچیده اقتصادی باید  برنامه اصلی این  کشور باشد که به هر نحوی و با هر وسیله ای باید به آن رسیدگی شود .

تامین نیازهای نظامی ترکیه نیز یکی از اهداف اردوغان می باشد. باتوجه به خواسته های نظامی که ترکیه از ایالات متحده دارد از قبیل مساله فروش جنگنده های جدید به این کشور که در سنوات گذشته با مخالفت واشنگتن روبرو شد، زمان معامله بر سر این محصولات نیز فرا رسیده است5. در گذشته یکی از شروط غرب  برای  ترکیه عدم دریافت تجهیزات نظامی از روسیه برای  چرخه نظامی این کشور بود که با عملگرایی  اردوغان الان از هر دو جبهه میتواند نیاز های نظامی خود را مرتفع کند.

بعد دیگر ماجرای عدم پذیرش سوئد از سوی ترکیه، برآورد جبهه شرقی از ضرر ژئوپلوتیک حضور کشور های سوئد و فنلاند در ناتو است. با توجه به جغرافیای مهم این دو کشور، حضور آنها در ناتو برای روسیه خسارت بار است و باعث نزدیک تر شدن هرچه بیشتر ناتو به روسیه میشود6 و جبهه شمال روسیه نیز با خطر درگیری با جبهه ناتو مواجهه خواهد شد.  فنلاند در واقع 1300 کیلومتر مرز مشترک با روسیه دارد که این موضوع برای ناتو بسیار جذاب است و حلقه محاصره روسیه را تنگ تر میکند. تعلل و سنگ اندازی ترکیه در مسیر الحاق کشور های سوئد و فنلاند برای جبهه شرقی مغتنم است اما باید دید این تعلل برای گرفتن امتیاز از دو سمت شرق و غرب است یا اردوغان خواهان انتخاب جبهه اصلی خود است.

 امیرعلی یگانه

1. https://www.nytimes.com/2023/06/29/world/middleeast/quran-burning-stockholm-sweden.html

2. https://www.middleeasteye.net/news/sweden-turkey-approves-extradition-pkk-supporter-drug-offences

3. https://www.aa.com.tr/en/turkiye/turkiye-condemns-burning-of-muslim-holy-book-quran-in-sweden/2932998

4. https://www.worldbank.org/en/country/turkey/overview#3

5. https://tn.ai/2915745

6. https://www.reuters.com/world/why-is-turkey-blocking-swedish-finnish-nato-membership-2023-01-25/

7.