کرواسی به تغییر رای می‌هد؟

امین مهدوی

برای بیش از 30 سال، سیاست در کرواسی تحت سلطه حزبی بوده است که مبارزه مسلحانه را برای تشکیل یک کشور مستقل از یوگسلاوی در حال فروپاشی رهبری کرد. اما انتخابات زودهنگام سراسری که برای 17 آوریل برنامه ریزی شده است، حزب حاکم این کشور بالکان را در برابر چالشی غیرمنتظره از سوی نیروهای پوپولیست قرار داده است.

اتحاد دموکراتیک کرواسی، که با نام HDZ شناخته می‌شود،  این حزب از زمان جدایی کرواسی از یوگسلاوی در سال ۱۹۹۱، به مدت ۲۶ سال از مجموع ۳۲ سال، این کشور بالکان را به تنهایی یا با شرکای ائتلافی اداره کرده است.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که HDZ از رقیب اصلی خود، حزب سوسیال دموکرات و دیگر احزاب کوچک‌تر، پیشی گرفته است. اما این حزب در باتلاق رسوایی‌های گسترده فساد، نارضایتی از افزایش هزینه‌های زندگی و خشم مردم از رفتارهای اقتدارگرای دولت گرفتار شده است و از هر دو جناح چپ و راست با فشار فزاینده‌ای روبرو است.[1]

اگر -که به احتمال زیاد چنین خواهد شد- هیچ یک از دو حزب بزرگ نتوانند اکثریت کرسی‌های پارلمان کرواسی را به دست آورند، جنبش راست افراطی «وطن» (Homeland Movement) می‌تواند به «kingmaker (حزبی که با حمایت خود به تشکیل دولت کمک می‌کند) تبدیل شود. نگرش های راست افراطی در کرواسی می تواند زمینه ساز گسترش اختلافات ملی شود و این مسئله می تواند برای این کشور عضو ناتو هزینه های زیادی به بار آورد. در واقع هر پیروزی برای راست افراطی یک چالش برای اروپا و ناتو خواهد بود که باید با آن دست و پنجه نرم کنند، و اگر این حزب به بخشی از جریان قدرت تبدیل شود می تواند یک زنگ خطر بزرگ برای اروپا باشد که انتخابات پارلمانی آن نیز نزدیک است.

کرواسی برای ۱۵۱ کرسی پارلمان رأی گیری خواهد داشت. حزبی که اکثریت را به دست آورد، چه به تنهایی و چه در ائتلاف با احزاب دیگر، نخست وزیر بعدی را که قدرتمندترین مقام این کشور است، معرفی خواهد کرد. نخست وزیر فعلی آندری پلنکوویچ، رهبر HDZ و رقیب سرسخت رئیس جمهور کرواسی، زوران میلانوویچ است. میلانوویچ ماه گذشته محاسبات حزب حاکم را با برگزاری انتخابات زودهنگام تغییر داد و اعلام کرد که به عنوان نامزد حزب سوسیال دموکرات برای جایگزینی آقای پلنکوویچ به عنوان نخست وزیر رقابت خواهد کرد[2].

دادگاه قانون اساسی کرواسی اعلام کرد که رئیس جمهور این کشور نمی تواند همزمان در انتخابات پارلمان شرکت کند و هم به عنوان رئیس جمهور به فعالیت خود ادامه دهد. با این حال، او این تصمیم را رد کرد و آن را دلیلی دانست که حزب حاکم (HDZ) استقلال قوه قضاییه را از بین برده است و قول داد به هر حال در انتخابات شرکت کند.

آقای پلنکوویچ، که هفت سال است در قدرت است، دوره ای از رشد اقتصادی را که تحت تأثیر صنعت گردشگری و رونق املاک و مستغلات به وجود آمده، رهبری کرده است. همچنین، با ورود منابع مالی از اتحادیه اروپا که کرواسی در سال ۲۰۱۳ به آن پیوست، وضعیت سیاسی او بهبود یافته است. اما او همچنان در تلاش است تا لکه فساد را از دامن خود پاک کند.

 میلانوویچ رئیس جمهور، خود را به عنوان یک مصلح و فردی ضد فساد معرفی کرده است که وعده «سیل عدالت» علیه منافع ریشه‌دار حزب حاکم (HDZ) را می‌دهد. او  مخالف صریح ارسال سلاح به اوکراین است و مانند نخست‌وزیر مجارستان، ویکتور اوربان، ادعا می‌کند که حمایت نظامی علیه روسیه تنها باعث طولانی‌تر شدن جنگ و خونریزی بیشتر می‌شود. رئیس‌جمهور مکرراً از مواضع روسیه استقبال می‌کند و تاکید می‌کند که ناتو، رئیس‌جمهور ولادیمیر  پوتین را به حمله به اوکراین سوق داد و قیام مردمی که رئیس‌جمهور طرفدار روسیه اوکراین را در سال 2014 سرنگون کرد، یک کودتای غیرقانونی بود[3].

حزب حاکم HDZ، طبق نظرسنجی‌ها، در مجموع حدود 31 درصد آرا را به دست خواهد آورد که بسیار بالاتر از پیش‌بینی 22 درصدی برای سوسیال دموکرات‌های رئیس‌جمهور است. اما بعید است که با 66 کرسی که در آخرین انتخابات سال 2020 به دست آورد، مطابقت داشته باشد، و این حزب ممکن است قدرت را به ائتلافی از حزب سوسیال دموکرات و احزاب کوچکتر واگذار کند. به ویژه اگر جنبش میهن راست افراطی خوب عمل کند و با پیوستن به سوسیال‌ها می تواند یک بازیگر مهم شود.

بنابراین به نظر می رسد که کرواسی در یک مرحله بسیار مهم قرار دارد و مردم این کشور باید بین پایان حمایت از اوکراین و مبارزه با فساد و یا ادامه‌ی این روند تصمیم گیری کنند. این تصمیم میتواند تبعات گسترده‌ای در جنگ اوکراین و هم چنین تحولات بالکان داشته باشد. روسیه در صورت پیروزی رئیس جمهور کرواسی احتمالا یک پیروزی ارزشمند دیگر را کسب خواهد کرد و این یعنی زمینه سازی برای کاهش فشارها به روسیه از سوی ناتو. در واقع این اتفاق می تواند به روند مذاکرات سرعت بیشتری دهد و اروپا با این تلنگر ممکن است اوکراین را برای مذاکره و صلح تحت فشار قرار دهد. باید به نظاره نشست و دید که مردم کرواسی چگونه بر سیاست‌های اروپا و ناتو تاثیر می گذارند.

[1] reuters.com

[2] euronews.com

[3] nytimes.com