پاکستان بر سر دوراهی

قاسم احمدی

پاکستان در روزهای آینده شاهد یکی ازمهم ترین انتخابات های خود در دهه های گذشته است. دو نامزد اصلی این انتخابات نواز شریف نخست وزیر فعلی و عمران خان نخست وزیر سابق اسلام آباد می باشند.

اسلام آباد در سال های گذشته به شدت متزلزل بوده است و دولت   آقای نواز شریف بعد از خلع عمران خان از قدرت  با مشکلات زیادی روبرو بوده است و از این جهت این انتخابات برای آینده پاکستان  بسیار حیاتی است. دولت عمران خان بعد از سقوط وی از قدرت، جامعه پاکستان را به دو نیمه تبدیل کرد و علاوه بر مشکلات  اقتصادی فراوانی که این کشور با آن دست و پنجه نرم میکند، مشکلات اجتماعی نیز بر آن افزوده شده است1 .

کشور پاکستان همواره دو رکن اصلی قدرت دارد ، اول سازمان اطلاعات این کشور که از قوی ترین و مهم ترین ارکان تصمیم ساز و تصمیم گیر این کشور می باشد و رکن دیگر ارتش است که با قدرت  زیاد دومین رکن اساسی این کشور را تشکیل می دهد.

یکی از مسائلی که این کشور با آن روبرو است تصمیم گیری برای سیاست خارجی و بین المللی  دولت های پاکستان می باشد که ازبین قدرت های غربی و شرقی یک گزینه  را برای نزدیک شدن انتخاب کنند، دولت مخلوع عمران خان به سبب نزدیکی به چین و روسیه دچار مشکلات فراوان شد2و در آخر با شبه کودتا ارتش و سازمان امنیت  کشور روبرو شد و عملا جناح مقابل شرق گرایی در این کشور حکومت را بدست گرفت و گزینه خود نواز شریف که دارای پرونده قضایی بود و توسط دادگاه این کشور با ممنوعیت حضور در قدرت روبرو بود را بر سریر قدرت نشاندند. عمران خان نیز به زندان افتاد .

حال در این شرایط  کمیسیون انتخابات پاکستان رای به  عدم حضور عمران خان در مبارزات انتخاباتی 2024 داده است  و این امر ممکن است طرفداران خان را تحریک به آشوب و عدم مشارکت در انتخابات کند.

اساسا جامعه پاکستان با رقابت تاریخی که با هند دارد سعی میکند با قدرتمند شدن خود در مقابل هند قد علم کند و به هدف خود در راستای عظمت بخشیدن به پاکستان در مقابل هندوستان جامع عمل بپوشاند. این هدف عالی برای تمام دولت های پاکستان یکسان است و چپ و راست نمیشناسد.

دخالت قدرت های بزرگ در پاکستان امری پذیرفته شده در این کشور است و در روزگار فعلی بدون کمک قدرت های بزرگ پاکستان یارای مقابله با مشکلات داخلی خود را ندارد، کمک صندوق بین المللی پول ابزار کشور های غربی برای تحت تاثیر قراردادن کشور پاکستان است3 که بعضا برای غلبه بر سیاستی خاص در این  کشور استفاده میشود و غربی ها برای اعمال نفوذ به دولت مستقر از این حربه استفاده میکنند، شرقی ها نیز با ابزار سرمایه گذاری خارجی در این کشور برای خود جای پای محکمی برداشته است و بدون سرمایه هنگفت چین در پاکستان بسیاری از  طرح های اقتصادی این کشور فلج میشود. این ابزارها برای دو جبهه شرق و غرب در انتخایات پیشرو در حال محک برای جامعه پاکستان نیز می باشد. جامعه پاکستان منتظر است  اطلاعات بیشتری از وضعیت انتخابات این کشور کسب کند چرا که میدانند اهمیت رای آنها آینده فرزندانشان را رقم خواهد زد.

به طور سنتی ارتش  پاکستان در ایالات متحده طرفداران بسیاری دارد و واشنگتن نسبت به دولت های غیر نظامی پاکستان، طرف ارتش است و سعی میکند در مناسبات خود وزنه ارتش در پاکستان را تقویت نماید4تا از این طریق  به این کشور اشراف داشته باشد. دولت های غیر نظامی این کشور نیز سعی میکنند با تعادل بخشیدن رابطه سیاسی با غرب،  محور شرق را به خود نزدیک کنند تا در مقابل  کشور هند وزنه تعادل بخشی داشته باشند، این روند با خلا قدرت عمران خان در سال 2022 بهم خورد و انتخابات 2024 از این رو اهمیت دارد که میتواند تکلیف دهه آینده کشور پاکستان را مشخص نماید. این کشور یا توسط نهاد ارتش اداره خواهد شد یا توسط دولت غیرنظامی که دیگر سایه ارتش را بالای سر خود ندارد، در صورت تشکیل دولت غیر نظامی عمران خان شاهد پاکسازی های عمیقی در ارتش این کشور خواهیم بود و عمران خان برای ثبات و آینده  خود دیگر ریسک تحمل وضعیت دو دولتی پاکستان را نخواهد کرد.

1. https://www.crisisgroup.org/asia/south-asia/pakistan/imran-khans-fall-political-and-security-implications-pakistan

2. https://www.aljazeera.com/news/2022/4/9/analysis-end-of-imran-khans-term

3. https://thetricontinental.org/newsletterissue/imf-pakistan/

4. https://www.brookings.edu/articles/ahead-of-elections-pakistans-democracy-stands-badly-damaged/