پازل اخراج آمریکایی‌ها از منطقه چگونه تکمیل می‌شود؟

«عبدالباری عطوان» سردبیر روزنامه رای‌الیوم و تحلیلگر برجسته جهان عرب در مقاله جدید خود به نشستی که اخیرا بین «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه و «ولادیمیر پوتین» همتای روسی وی برگزار شد اشاره کرده و نوشت، بزرگترین غایب در جلسه روسای جمهور روسیه و سوریه، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه بود؛ چرا که نتایج این نشست ممکن است برای اردوغان و حزبش جهت ادامه حضور در عرصه قدرت یا خروج از آن تعیین کننده باشد.

عطوان افزود، به همین دلیل بعید نیست که اردوغان هرازگاهی به تلفن خود نگاه کرده و منتظر یک تماس از جانب پوتین باشد تا خبر برگزاری یک اجلاس سه جانبه بین روسای جمهور ترکیه و سوریه و روسیه را به او بدهد؛ به ویژه در شرایطی که زمان زیادی تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ترکیه باقی نمانده است. از طرف دیگر ابتکار اخیر «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین منجر به همگرایی دو کشور بزرگ منطقه یعنی عربستان سعودی و ایران شد و در اینجا متحد ایران یعنی روسیه می‌خواهد این حلقه را تکمیل کرده و زمینه همگرایی و آشتی بین سوریه و ترکیه را فراهم آورده و همه اختلافات بین آنها را حل کند.

وی تصریح کرد، بنابراین اگر پوتین در این پرونده موفق شود، بزرگترین ضربه را به آمریکا خواهد زد و طرح چین و روسیه برای ریشه کن کردن نفوذ ایالات متحده در منطقه خاورمیانه تکمیل خواهد شد. درحال حاضر مهمترین موضوعی که در دستور کار نشست روسای جمهور روسیه و سوریه قرار دارد، ازسرگیری روابط آنکارا و دمشق با رعایت شروط مورد نظر دولت سوریه است. از جمله بارزترین شروط سوریه در این زمینه عقب‌نشینی کامل ترکیه از همه اراضی سوریه و ریشه کردن کردن تروریسم و بازگشت 4 میلیون آواره سوری که در آغاز جنگ سوریه به ترکیه پناهنده شده بودند، است.مسائل دیگری همچون بازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ و افزایش همکاری‌های اقتصادی نیز در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرند.

بر اساس این یادداشت، ترکیه و ایران در حال حاضر روی ائتلاف روسیه و سوریه برای احیای روابط آنکارا و دمشق حساب باز می‌کنند؛ مسئله‌ای که موجب از بین رفتن نفوذ آمریکا در منطقه می‌شود. اکنون محبوبیت اردوغان و حزب وی در ترکیه هم‌زمان با نزدیک شدن به زمان انتخابات در حال کم شدن است. عملکرد نه چندان خوب دولت اردوغان در برخورد با فاجعه زلزله اخیر، بحران بی سابقه اقتصادی و به ویژه فروپاشی ارزش لیره ترکیه، موجب کاهش شدید محبوبیت وی و حزبش در میان مردم شده است.

عبدالباری عطوان تاکید کرد، به همین دلیل است که اردوغان احساس می‌کند باید به هر قیمتی با سوریه به توافق برسد تا بتواند چالش آوارگان سوری را در ترکیه حل کرده و آنها را به سوریه بازگرداند. به ویژه اینکه آوارگان سوری تبدیل به کارتی در دست مخالفان اردوغان شده‌اند. احزاب مخالف اردوغان در پیامی رسمی به بشار اسد تعهد دادند که در صورت پیروزی در انتخابات، نیروهای ترکیه را به طور کامل از سوریه بیرون کشیده و آوارگان سوری را به کشور خود برمی‌گردانند. آنها همچنین تعهد دادند که همه روابط خود را با معارضان دولت سوریه و افراط‌گرایان قطع کرده و بابت تجاوزات دولت اردوغان در سوریه، به این کشور غرامت پرداخت کرده و در عملیات بازسازی سوریه شرکت نمایند.

این تحلیلگر عرب زبان ادامه داد، بشار اسد کاملا حق دارد که خروج کامل ترکیه از سوریه و ارائه تضمین‌های جدی در این زمینه را به عنوان پیش‌شرط هرگونه دیدار با اردوغان مطرح کند؛ چرا که منافع سوریه و وحدت اراضی آن از هر ملاحظه دیگری برای بشار اسد بالاتر است. اما رئیس جمهوری سوریه به آشتی با دولت ترکیه بر مبنای «ریش گرو گذاشتن» یا وعده‌ها و تعهدات شفاهی اردوغان هیچ اعتمادی ندارد. بزرگترین خنجر به سوریه از جانب کشور همسایه و دوست و متحد سوری‌ها زده شد و ترک‌ها همه تعهدات و تفاهم‌نامه‌ها با دمشق که بارزترین آنها توافق «آدنا» در سال 1998 بود را نقض کرده و نیروهای خود را برای حمله به سوریه و نابودی آن فرستادند.

در ادامه این یادداشت آمده است، به همین دلیل بشار اسد همه نشست‌ها با ترکیه را به پرونده‌های امنیتی محدود کرده و حاکمیت سوریه بر همه اراضی خود را مقدم بر هر ملاحظه دیگری می‌داند. یک منبع ارشد سوری گزارش داد که پوتین و آقای سید «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری ایران اعلام کردند بشار اسد به شدت با دیدار با اردوغان در مسکو یا سوچی مخالف است؛ زیرا اردوغان متعهد شده که همه شروط سوریه به ویژه عقب نشینی از شمال غرب این کشور را بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه اجرا کند. بنابراین ما قبل از هرچیزی باید منتظر نتیجه این انتخابات باشیم.

عطوان نوشت، در اینکه پوتین جایگاه بالایی برای رئیس جمهور سوریه و دولت او دارد، تردیدی نیست؛ زیرا پوتین نقش مهمی در خنثی کردن توطئه آمریکا برای نابودی و سرنگونی نظام سوریه داشت و خسارت‌های مادی و جانی زیادی در این میدان متحمل شد. اما پوتین به این اندازه روی اردوغان نفوذ ندارد؛ چرا که اردوغان همواره تلاش کرده «با همه طناب‌ها برقصد» و همه کانال‌ها را با طرف‌های شرقی و غربی باز نگه دارد. ترکیه همچنین تلاش زیادی برای عضویت در ناتو انجام داده بود اما بعد از جنگ اوکراین همه محاسبات بهم ریخت.

وی در ادامه اعلام کرد، همه بیانیه‌ها‌ی رسمی که بعد از پایان نشست ولادیمیر پوتین و بشار اسد صادر شد، کلی بود و به ماهیت مناسبات دیپلماتیک میان دو طرف مربوط می‌شد. بنابراین باید منتظر خارج شدن دود سفید از کاخ کرملین بعد ار نشست چهارجانبه روسیه، ایران، سوریه و ترکیه باشیم؛ جایی که می‌تواند شاخص قدرتمندی برای توافق بین دمشق و آنکارا بر مبنای اجرای شروط کامل سوریه توسط ترکیه باشد. شاید این اجلاس بتواند زمینه‌ای برای دیدار بین بشار اسد و اردوغان باشد و بدین ترتیب حضور آمریکا در منطقه خاورمیانه مورد هدف قرار بگیرد.

منبع: تسنیم