وضعیت رسانه‌ها در افغانستان بعد از قدرت گرفتن طالبان
هرچند پس از روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان سخنگویان امارت اسلامی اعلام کردند که به آزادی بیان و رسانه های آزاد متعهد هستند اما طی این مدت محدودیت های فراوانی بر رسانه ها وضع شده است .
مسدود شدن رسانه ها ، بیکاری کارمندان رسانه ای ، بیرون شدن خبرنگاران از افغانستان از جمله رویداد هایی است که در زمینه محدود سازی رسانه ها صورت گرفته است .
محدودیت و تعطیلی رسانه ها در افغانستان از همان روزهای ابتدایی مرداد 1400 و تسلط این گروه بر کابل در دستور کار قرار گرفت . از زمان روی کار آمدن طالبان و به گزارش انجمن روزنامه‌نگاران آزاد افغانستان در روز جهانی تلویزیون ، از آبان ماه 1401، پخش برنامه‌های 54 شبکه تلویزیونی ملی و محلی متوقف شده و نزدیک به هزار و هفتصد نفر از کارکنان این رسانه‌ها بیکار شدند. 60 درصد از خبرنگاران به طور کلی شغل خود را از دست دادند و بیش از 75 درصد از خبرنگاران زن از کار بیکار شدند .
رویکرد طالبان در زمینه محدود سازی رسانه ها نشان می دهد که این گروه در پی ایجاد نظام سیاسی طالبانی-پشتونی است به همین جهت بسیاری از اصحاب رسانه در افغانستان و تحلیل‌گران امور این کشور تأکید دارند که طالبان نفس وجود رسانه در افغانستان را قبول ندارند . این تحلیل‌گران معتقدند رویکرد طالبان به گونه‌ای است که رسانه ها را مجبور می‌سازند خود به خود فعالیتشان را تعطیل کنند .
«نی»، سازمان حامی رسانه های آزاد در افغانستان ، ۳۰ آبان ۱۴۰۱ (۲۱ نوامبر ) ، به مناسبت روز جهانی تلویزیون ، در بیانیه ای اعلام کرد که با سلطه طالبان بر افغانستان ، فعالیت بیش از ۵۰ درصد شبکه های تلویزیونی این کشور متوقف شده است . بر اساس اطلاعات این سازمان ، رسانه ها در افغانستان در یک سال گذشته به شدت آسیب دیده‌اند و ۴۸ درصد از شبکه های رادیویی نیز فعالیت خود را پایان داده‌اند .
همچنین انجمن روزنامه نگاران آزاد افغانستان با انتشار گزارشی اعلام کرد : روزنامه نگاران از زمان حضور مجدد طالبان در افغانستان تاکنون در معرض انواع شدید نظارت ، ارعاب ، دستگیری و بازداشت خود سرانه ، آزار فیزیکی ، ناپدید شدن و قتل قرار گرفته اند و تا کنون هیچ نهاد قانونی و یا دادگاه های سنتی طالبان پیگیری جدی درمورد این مسئله انجام نداده است .
برای نمونه در سال گذشته ، تنها تلویزیون ورزشی افغانستان اعلام کرد به دلیل « محدودیت ها و مشکلات » جدید در فعالیتش ، پخش خود را متوقف می‌کند . رامین سالک ، مدیر ارشد سابق این شبکه تلویزیونی که یکی از 124 هزار غیرنظامی بود که توسط نیروهای آمریکایی به استرالیا منتقل شد ، در همین زمینه گفته بود : « امیدوار بودم شاهد این خبر وحشتناک نباشم ، اما بالاخره این اتفاق افتاد . » نازنین ولی ، یکی دیگر از کارمندان سابق شبکه ورزش نیز گفته بود از مسدود شدن بستری که مهارت های ورزشکاران برتر زن و مرد را به افغانستان نشان داده بود ، ناراحت است . خپولواک ساپایی ، رئیس شبکه طلوع نیوز به عنوان یکی از پر بیننده ترین رسانه های افغانستان نیز که هم اکنون در خارج از این کشور به سر می برد تأکید داشت که تا آبان ماه 1400 نزدیک به 90 درصد از کارکنان خود در تمامی بخش ها را از دست داده است . شبکه های دیگر خصوصی در افغانستان که هر کدام نماینده و یا پایگاه خبری تصویری و رادیویی احزاب ، گروه های سیاسی و قومی مختلف در افغانستان بودند از مرداد 1400 تا کنون یک به یک تعطیل شدند و خبرنگاران و مجریان و دست اندرکاران آن ها به خارج از افغانستان و اغلب کشور های غربی پناه بردند . بر همین اساس مطابق روال دیپلماسی عمومی غرب ، استفاده از بستر رسانه به عنوان جایگاهی برای ایجاد پایگاه فکری-فرهنگی علیه رژیم ها و نظام های سیاسی مخالف این کشورها، درمورد افغانستانِ تحت حکومت طالبان نیز اجرایی شد. بزرگ‌ترین نیروی کارِ این نبرد نرم و فرهنگی خودِ روزنامه نگاران و ژورنالیست های افغان بودند که طی بیست سال گذشته توسط نیروهای غربی- ناتو در داخل و خارج از افغانستان آموزش دیدند و پس از مرداد 1400، در قالب بخشی از 126 هزار نفر پناه‌جوی افغان به کشورهای مختلف اروپایی ، آمریکایی و استرالیا و نیوزلند رفتند .
فاطمه نجفی
