همه‌پرسی در فلسطین

حکیمه زعیم باشی 

رهبر انقلاب اسلامی ایران نخستین فردی بود که طرح اجرای همه پرسی در فلسطین برای تعیین نظام اینده سیاسی این کشور را به عنوان راه حل قضیه فلسطین پس از مقاومت و ایستادگی مطرح کردند. ایشان در 28 مرداد ماه سال 1370 خورشیدی در جمع تعدادی از آزادگان جنگ تحمیلی ایران و عراق به عنوان بخشی از راه حل قضیه فلسطین به این موضوع اشاره کردند و فرمودند:«حل مسأله‌ی فلسطین به این است که دولت غاصب متلاشی بشود و از بین برود؛ صاحبان سرزمین بیایند و در آن‌جا حکومت تشکیل بدهند؛ و مسلمان و مسیحی و یهودی و هرچه هستند، با هم زندگی کنند».[1]آخرین بار نیز در 7 آذر 1402 در دیدار بسیجیان مطرح کردند: «جمهوری اسلامی ایران قائل به همه‌پرسی در فلسطین و نظر مردم است. دیدگاه جمهوری اسلامی، به دریا ریختن صهیونیست‌ها و یهودیان نیست».در واقع ایشان اشاره کردند به دیدگاه «جمال عبدالناصر» که در زمان خود گفته بود:  «یهودیان اشغالگر را در آب می‌ریزد». از آنجا که در جریان جنگ اخیر رژیم اسرائیل و غزه، گروه‌های مقاومت فلسطینی نشان دادند که توانایی شکست اسرائیل را دارند اشاره رهبر انقلاب اسلامی ایران به این موضوع حاکی از آن است که علارغم توانایی‌های مقاومت فلسطین برای مبارزه با رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران توصیه‌اش برگزاری همه پرسی است. این مسئله‌ای است که به نفع همه‌ی ساکنان فلسطین و سرزمین‌های اشغالی است.

طرحی که رهبر ایران بارها به آن تأکید داشته اند، طرح بسیار پیشرفته‌ای بوده که بارها در دیدارهای دیپلماتیک مقامات سیاسی دنیا مطرح شده است. دیپلمات سابق ایران در لبنان، شهید رکن آبادی در مورد این طرح گفته است: در موارد متعددی با مقامات دنیا درباره‌ی این طرح صحبت کرده‌ایم. با اینکه این طرح، طرحی دموکراتیک است، اما متأسفانه هیچ گوش شنوایی نسبت به این طرح دموکراتیک جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد. نهایت عذری که از طرف صلح‌طلبان مطرح می‌شود این است که طرح بسیار عالی است، اما ما هر طرحی را که به تشکیل یک دولت منجر شود، نمی‌پذیریم. راه‌حلی که آن‌ها ارائه می‌دهند، وجود دو دولت است: یک دولت فلسطینی و یک دولت اسرائیلی. ایراد این طرح را صرفاً این می‌دانند که اسرائیلی‌ها موافق آن نیستند؛ یعنی اگر همه‌ی دنیا نیز موافق باشند، چون اسرائیلی‌ها موافق نیستند، این طرح نباید اجرا شود. این مفهوم و معنای دموکراسی از نظر مجموعه‌ی کشورهای غربی است.[2]

با این وجود، طرح جمهوری اسلامی ایران طی نامه ای در سازمان ملل ثبت رسمی شده است.[3] سفیر و نماینده‌ی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، این طرح را با عنوان «طرح برگزاری همه‌پرسی ملی در سرزمین فلسطین» در تاریخ 10 آّبانماه 1398 خطاب به «آنتونیو گوترش» - دبیر کل سازمان ملل - باهدف فراهم آوردن زمینه‌هایی برای مردم فلسطین جهت اِعمال حق تعیین سرنوشت ارسال نمود تا به عنوان سندی بین‌المللی در اختیار اعضای شورای امنیت قرار داده شود.

در طرح تقدیمی ایران به دبیر کل سازمان ملل ضمن تصریح به این واقعیت که اصل تعیین سرنوشت از جمله اساسی‌ترین اصول شناخته‌شده در حقوق بین‌الملل است که تمامی دولتها موظف به رعایت تعهدات ناشی از آن و فراهم آوردن زمینه‌های مساعد برای تحقق آن هستند، با تکیه بر نظرات مشورتی دیوان بین‌‌المللی دادگستری به‌ویژه در خصوص پیامدهای حقوقی ساخت دیوار در سرزمین فلسطین اشغالی تصریح شده است که «حق تعیین سرنوشت» مردم فلسطین نه در زمان اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین و نه بعدازآن، تاکنون اجرا نشده است.[4]بنابراین لازم است که به «حق تعیین سرنوشت» فلسطینیان احترام گذاشته شود.

این طرح بر 4 محور استوار است:

1-      بازگشت آوارگان فلسطینی از نقاط مختلف دنیا؛

2- برگزاری همه پرسی توسط مردم اصلی فلسطین و نه اشغالگران؛

 3-  تشکیل نظام سیاسی منبعث از مردم فلسطینی اصیل؛

 4- تصمیم گیری نظام سیاسی جدید درباره مردم غیر فلسطینی؛

با توجه به قطعنامه‌ی « III 194A/ RES » مجمع عمومی سازمان ملل  در رابطه با حق بازگشت آوارگان فلسطینی به وطن اصلی خود، این طرح شامل تمامی فلسطینیان اصیل می‌گردد. بدین منظور، باهدف تسهیل مشارکت تمامی فلسطینیان، به‌ویژه آوارگان فلسطینی در این همه‌پرسی، پروژه‌ی جهانی شناسایی، سرشماری و ثبت هویت جامع کلیه شهروندان فلسطینی در فلسطین و سایر کشورها اجرا خواهد شد و یک نهاد بین‌المللی با حضور نمایندگان مردم فلسطین وظیفه‌ی اجرای این پروژه را بر عهده خواهد گرفت.

برگزاری یک همه‌پرسی ملی در میان مردمان فلسطین که قبل از بیانیه‌ی بالفور در فلسطین ساکن بوده‌اند، شامل پیروان همه‌ی ادیان برای تعیین سرنوشت و تعیین نوع نظام سیاسی است؛ بر این اساس، تمامی مردم فلسطین از جمله مسلمانان، مسیحیان و یهودیان حق شرکت در همه‌پرسی را خواهند داشت و نمایندگان مردم فلسطین از بین پیروان همه‌ی ادیان، نقش اساسی و مدیریتی در تمام مراحل برنامه‌ریزی و اجرای طرح را بر عهده خواهند داشت. یک کمیته‌ی بین‌المللی نیز تحت نظارت و با مشارکت سازمان ملل متحد با حضور نمایندگان مردم فلسطین برای اجرای طرح مذکور و تمرکز بر مباحث اساسی فلسطین از جمله مباحث تاریخی، حاکمیتی و سرزمینی فلسطین و قدس شریف تشکیل خواهد شد. همچنین، یک صندوق بین‌المللی با کمک اعضای جامعه بین‌المللی تحت نظارت کمیته‌ی مذکور برای پیشبرد و حمایت از اجرای این طرح تشکیل خواهد شد.[5]

در نهایت آنچه که واضح است این است که جبهه مقاومت و گروه‌های مقاومت فلسطینی در جنگ اخیر نه تنها در میدان جنگ موفق بودند بلکه افکار عمومی دنیا را به شکل بی‌سابقه ای با خود همراه ساختند. بنابراین مقاومت نشان داد قدرت شکست و اضمحلال رژیم صهیونیستی را دارد. لذا اکنون این رژیم صهیونیستی و حامیان غربی اش بویژه آمریکا هستند که در این مورد دست به انتخاب بزنند. اگر گزینه رفراندوم را انتخاب نکنند که اولین و مهم‌ترین پیشنهاد ایران و محور مقاومت است، خود به خود گزینه‌های دیگر عملیاتی می‌شوند و هر رویداد و اتفاقی شکل بگیرد مسئولیتش بر عهده خود آنها است.

1.         (28/05/1370) https://farsi.khamenei.ir

2.        https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=33642

3.        https://palestinereferendum.isu.ac.ir/fa/news.php?rid=41

4.        (28/11/1398) https://farsi.khamenei.ir

5.        حسین امیرعبداللهیان/طرح‌های یکطرفه برای حل مسئله فلسطین و طرح دموکراتیک جمهوری اسلامی ایران؛ رفراندوم میان مردم اصیل فلسطین/ فصلنامه گفتمان راهبردی فلسطین/ سال دوم 1399.