تغییر دکترین هسته‌ای روسیه؛ بحران امنیتی در اروپا
روند تحولات طی دو سال اخیر جنگ اوکراین و روسیه به درستی ثابت کرد که آمریکا به دنبال آن بود تا جنگ بین روسیه و اوکراین شکل بگیرد و خود تماشگر این نبرد خانمانسور باشد و در لا به لای آن به فروش سلاح به کیف و تحریک اوکراین بپردازد.
روند تحولات طی دو سال اخیر جنگ اوکراین و روسیه به درستی ثابت کرد که آمریکا به دنبال آن بود تا جنگ بین روسیه و اوکراین شکل بگیرد و خود تماشگر این نبرد خانمانسور باشد و در لا به لای آن به فروش سلاح به کیف و تحریک اوکراین بپردازد.
اکنون با توجه به نتیجه انتخابات آمریکا و سابقه ترامپ در همسویی با پوتین بنظر می رسد که تغییر موضع رئیس‌جمهور جدید آمریکا در خصوص جنگ اوکراین و رشد گرایش‌های صلح‌طلبانه در اروپا ممکن است اختلافات داخلی را در مورد کمک‌ها به اوکراین افزایش دهد. بنابراین دولت فعلی آمریکا تا مراسم رسمی تحلیف رئیس جمههور ترامپ وقت دارد که به خواسته‌های رئیس جمهور اوکراین که در واقع دست نشانده و برده‌ی اوست پاسخ مثبت بدهد و از آنجایی که ولودیمیر زلسنکی ماه‌هاست که از هم‌پیمانان غربی خود خواهان دریافت مجوز برای استفاده از سلاح‌های دوربرد علیه روسیه بوده است. بایدن طی روزهای اخیر به اوکراین اجازه داد تا از موشک‌های دوربرد آمریکایی برای حمله به اهداف داخل خاک روسیه، به‌ویژه در منطقه کورسک، استفاده کند.[1]
اما مقامات روسیه در پاسخ به این اقدام آمریکا اعلام کردند که روسیه این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که در صورت تهدید حاکمیت خود و بلاروس از سلاح هسته‌ای استفاده کند همچنین پوتین فرمان گسترش و استفاده از سلاح هسته‌ای را صادر کرد. و رسما تغییر در دکترین هسته ای روسیه به دلیل تغییر سیاست غرب و اوکراین در تهدید حاکمیت و تمامیت ارضی روسیه اتفاق افتاد.
پوتین برای اولین بار در اواخر سپتامبر بازنگری و تغییر دکترین هسته‌ای روسیه را پیشنهاد کرده بود، به این دلیل که مقامات اوکراینی به دنبال مجوز از متحدان غربی‌شان برای استفاده از موشک های دوربرد علیه اهدافی در داخل روسیه بودند.
در آن زمان، رهبر کرملین هشدار داد که تغییر سیاست در این جهت "به نحو قابل توجهی ماهیت درگیری را تغییر می‌دهد" و "به این معنی است که کشورهای عضو ناتو، ایالات متحده و کشورهای اروپایی در حال جنگ با روسیه هستند."
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین بعداً به خبرنگاران گفت که تغییرات پیشنهادی در دکترین هسته‌ای روسیه باید به عنوان هشداری برای کشورهایی که در حملات به روسیه «از طرق مختلف و نه لزوماً هسته‌ای» دخالت دارند، تلقی شود.[2]
هر چند به نظر می‌رسد دکترین جدید هسته‌ای روسیه انحراف از دکترین‌های هسته‌ای قبلی این کشور نیست. دکترین هسته‌ای پیشین اجازه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را در پاسخ به حملات متعارفی که به خاک روسیه انجام می‌شود، می‌دهد اما هدف دکترین جدید هسته‌ای روسیه، توضیح بیشتر یا شفاف‌سازی شرایط استفاده از سلاح هسته‌ای از سوی کرملین است. به عنوان مثال، گسترش چتر هسته‌ای کرملین برای بلاروس یک حرکت نمادین نیست بلکه تصریح نام بلاروس در بندهای دکترین جدید به این دلیل است که چارچوب‌های اقدام هسته‌ای مسکو به صورت کاملا شفافی بیان شود. در دکترین 2020 نیز به صراحت تاکید شده بود حمله به متحد روسیه زمینه را برای اقدام تلافی‌جویانه هسته‌ای فراهم خواهد کرد. تنها تفاوت در این است که اینک از بلاروس به صراحت نام برده شده و به نوعی این کشور هم جزئی از خاک روسیه شناخته شده است.[3]
همچنین در ادامه اتفاقات اخیر، حساب سفارت روسیه در روز سه‌شنبه ۲۹ آبان، با انتشار تصویری از جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا با پس‌زمینه انفجار هسته‌ای در شبکه اجتماعی اکس، نوشت: «اوکراین با استفاده از موشک‌های بالستیک اتکمز آمریکایی به منطقه بریانسک روسیه حمله کرد. بایدن که عقلش را از دست داده است، در میانه خشمش نسبت به جهان به‌خاطر شکست در انتخابات آمریکا، تصمیم گرفته است که دوران ریاست‌جمهوری‌اش را با جنگ هسته‌ای به پایان برساند. نیروهای مسلح روسیه آماده‌اند تا با تمام ابزارهای لازم مقابل متجاوزان بایستند.»[4]
در نهایت باید گفت بایدن با اقدام خود اروپایی‌ها را با چالش اساسی امنیتی روبرو کرد، تغییر دکترین هسته‌ای روسیه در پاسخ به رفع محدودیت اوکراین برای استفاده از سلاح‌های دوربرد، شرایط پیچییده ای را برای اروپا بوجود خواهد آورد. بایدن بزودی پست ریاست جمهوری را به ترامپ می‌سپارد. ترامپ هم در مناظرات خود بر لزوم تأمین هزینه‌های نظامی توسط اروپا تأکید کرده بود. این بدان معناست که اروپا دیگر نمی‌تواند برای امنیت خود به آمریکا وابسته باشد.
این تغییر ممکن است منجر به استقلال بیشتر اروپا از آمریکا شود، هرچند که این استقلال با افزایش شدید هزینه‌های نظامی همراه خواهد بود. همچنین، بنظر می‌رسد که در اثر نبود رهبری آمریکا احتمال دارد تصمیم‌گیری و انسجام در رهبری ناتو کاهش یابد و اختلافاتی برای کسب رهبری بعدی ناتو بروز کند.
1. https://p.dw.com/p/4n5yV
2. https://www.themoscowtimes.com/2024/11/19/putin-approves-changes-to-russias-nuclear-doctrine-amid-escalation-concerns-a87059
3. https://tn.ai/3183407
4. https://www.independentpersian.com/
