اردوغان به دنبال امنیت

امیرعلی یگانه

رسانه های منطقه غرب آسیا در روزهای گذشته خبر از برگزاری چهارمین دور از جلسات امنیتی میان دو کشور عراق و ترکیه خبر داده اند1. برگزاری این جلسات امنیتی که همگی نتیجه توافقات سال گذشته دو کشور بوده است در راستای ایجاد امنیت در مرزهای مشترک و همچنین  بهبود روابط میان دو کشور می باشد. اردوغان در پی فشار بیشتر به حزب  کارگران کردستان یا  pkk می باشد و در پی نابودی عناصر مسلح این گروه در مرزهای شمالی عراق است. ترکیه در سال های گذشته تنش های زیادی با همسایگان خویش داشته است و این مسئله در سوریه و عراق در مقاطعی حتی تا درگیری نظامی نیز پیش رفته است. اجرای این توافقات امنیتی برای دو کشور در این مقطع زمانی علت های مختلفی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت :

افزایش مبادلات اقتصادی، یکی از اهداف دو کشور برای بهبود روابط، تقویت مبادلات اقتصادی بین طرفین است2. عراق در سال های گذشته به شدت به دنبال توسعه اقتصادی خویش بوده است و با تاکید بر این امر روابط خود با کشورهای منطقه غرب آسیا را بهبود بخشیده است. ترکیه نیز با توجه به اهمیت نقش همسایگی، در پی امن سازی نقاط آلوده‌ی مرزهای مشترک خود با عراق میباشد و میداند برای تقویت همکاری اقتصادی با عراق در ابتدا باید گروه های تروریستی کردی در شمال عراق را نابود کند وسپس به هدف گذاری های اقتصادی خود در عراق دست یابد. این امر برای ترکیه که در سال های اخیر مشکلات اقتصادی فراوانی داشته است حیاتی است. تورم این کشور در سال گذشته بسیار بالا بوده است و برای خنثی کردن این مشکل نیازمند تقویت روابط اقتصادی خود با کشورهای همسایه و بلاخص عراق می باشد.

نگرانی اردوغان از حملات تروریستی در ترکیه ،حوادث امنیتی که در سال های گذشته در شهرهای ترکیه اتفاق می‌افتاد ، باعث شد اردوغان به این نتیجه برسد که اگر خواهان ایجاد صلح و امنیت در ترکیه می باشد ابتدا باید کانون ایجاد این حوادث تروریستی را بخشکاند. رییس جمهور ترکیه  میداند که اگر بخواهد در سال های آینده همچنان بر اریکه‌ی قدرت بماند، نباید حوادث امنیتی در پایتخت ترکیه تکرار شود زیرا احزاب رقیب به راحتی با استفاده از این نقطه ضعف قدرت را از حزب دولت پس خواهند گرفت.

فرار سرمایه از ترکیه، با توجه به مسائل  امنیتی پیش آمده در سال های قبل ، سرمایه گذاری خارجی در ترکیه به نسبت سال های قبل افت قابل توجهی داشته است و این مسئله باعث بوجود آمدن مسائل منفی در اقتصاد ترکیه شده است3. سرمایه در نبود امنیت نمیتواند رشد قابل ملاحظه ای داشته باشد. جنگ روسیه و اوکراین نیز یکی دیگر از مواردی است که باعث شده است ترکیه دیگر نتواند در مقام یک کشور جامع الاطراف با دو جبهه شرق و غرب مناسبات اقتصادی خود را تنظیم نماید. البته شایان ذکر است بعد از جنگ روسیه و اوکراین سرمایه گذاری و تجارت روسیه در ترکیه به شدت افزایش پیدا کرد و از طرفی تحریم های جبهه غربی نیز به همان میزان تجارت دو کشور را هدف خصومت خود قرار داد. در مجموع و با درک این شرایط اردوغان در پی ایمن سازی مرزهای خود با عراق برای جلوگیری از وقوع حوادث امنیتی در شهرهای خود می باشد که این دستورالعمل برای حفاظت از سرمایه، سرمایه گذاران خارجی و داخلی می باشد.

در مجموع باید گفت،  اردوغان با چند مسئله اصلی در داخل کشور خود روبرو می باشد که برای مدیریت این دغدغه ها برنامه های خاصی تدارک دیده است.  به زعم دولت اردوغان راه حل این مشکلات،  ایمن سازی شهرهای ترکیه از شر اقدامات تروریستی احزاب مسلح کرد می باشد4. با این طراحی اردوغان میتواند هم به اقتصاد این کشور سر و سامانی بدهد و هم روند جذب سرمایه گذاری خارجی در ترکیه را تقویت نماید. اردوغان در سال های گذشته با عملگرایی و پیوند با کشورهای مختلف و متضاد توانست سرمایه های مالی دو جبهه شرق و غرب را به ترکیه سرازیر کند و این امر اقتصاد ترکیه را متحول نمود. این شرایط بعد از مشوش شدن فضای بین المللی در سال گذشته که با جنگ روسیه و اوکراین و همچنین عملیات طوفان الاقصی مردم فلسطین همراه بود، اقتصاد ترکیه را از نظم گذشته خود دور کرد و روند سرمایه گذاری بین المللی در ترکیه را از حالت پیش بینی پذیری خارج کرد. حال اردوغان میخواهد با ایمن سازی مرزهای خود با عراق و سوریه، خلا سرمایه گذاری بین المللی در ترکیه را کم اثر کند و درهای ترکیه را بر روی همسایگان خود باز نماید تا جبران خروج سرمایه گذاران بین المللی را پر نماید.

1.       https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-iraq-hold-new-round-security-talks-ankara-source-says-2024-08-14/

2.        https://www.thenationalnews.com/news/mena/2024/08/14/iraq-and-turkey-resume-security-talks-in-ankara/

3.        https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iraqi-islamic-party-urges-baghdad-to-cooperate-with-turkiye-against-pkk/3277323

https://www.mfa.gov.tr/turkiye_s-contributions-to-international-community_s-efforts-to-fight-terrorism.en.mfa