چالش آوارگان اسرائیلی مناطق شمالی در سایه جنگ

با گذشت بیش از هشت ماه از آغاز جنگ غزه و تبادل آتش بین رژیم صهیونیستی و حزب الله، نوار امنیتی ایجاد شده در مرز شمالی اراضی اشغالی هنوز متروک است. بسیاری از ساکنان، خانه‌های خود را ترک کرده‌اند، مشاغل تعطیل شده‌اند و دانشکده‌ها و مدارس خالی مانده‌اند. البته تعداد کمی در شهرک‌های تخلیه شده باقی مانده‌اند، از جمله کشاورزانی که به دلیل کارشان مجبور به ماندن شدند اما اکثریت بزرگی دیگر اینجا نیستند. حدود 62 هزار نفر از ساکنان شمال رسماً تخلیه شده‌اند علاوه بر این حدود 30 هزار نفر داوطلبانه آنجا را ترک کردند.[1]

مرکز «تاب آوری جلیل غربی و شرقی» در گزارشی در این رابطه اعلام کرد: «برای مثال در منطقه متولا روزانه خانه‌ها با موشک‌های ضدتانک تخریب میشوند که این موجب استرس، اضطراب و ناراحتی زیادی برای ساکنان محلی میشود. ساکنین مناطق شمالی پس از تخلیه خانه‌هایشان در بیش از 400 هتل پراکنده شدند. آن‌ها اصلاً مطمئن نیستند که چه زمانی به خانه‌شان باز می‌گردند».

بر اساس گزارش‌های ارائه شده از سوی این مرکز، عمده‌ترین مسائلی که این روزها آوارگان بدان دچار هستند عبارتند از: ترس، تردید در بازگشت به خانه، سؤال در مورد زندگی در هتل و نگرانی والدین در مورد اینکه نتوانند امنیت فرزندانشان را در آینده تأمین کنند.[2]

طبق آخرین بررسی صورت گرفته حدود 28 درصد از افراد آواره شده از مرزهای شمالی قصد ندارند هرگز به خانه خود بازگردند، حدود 46 درصد از افراد آواره در صورت امکان به خانه خود باز میگردند و حدود 26 درصد هنوز تصمیم نگرفته‌اند. در این بین 65 درصد خانواده‌های آواره از راه حل‌های مسکنی که دولت به آنها ارائه میدهد راضی نیستند. این نظرسنجی همچنین به سیستم درمانی در بین ساکنان می‌پردازد، به طوری که 63 درصد از ساکنان شمال وضعیت روحی خود را خوب نمیدانند و 65 درصد آنها نیز تحت درمان روانی نیستند.[3]

با توجه به این شرایط 16 هزار و 710 دانش آموز از 43 شهرک در منطقه شمالی تخلیه و به موسسات آموزشی موجود یا موقت در نقاط دیگر فرستاده شدند. مدارس ایجاد شده در این مراکز با کمبود معلمان و کارکنان، کمبود کلاس‌های درس و مشکل در اجرای برنامه درسی با توجه به تغییرات مکرر مواجه هستند.[4]

این روند در کل هشت ماه گذشته ادامه داشت و اکنون در آستانه پایان رسمی سال تحصیلی 2023 - 2024، به نظر میرسد حتی در سال تحصیلی آینده نیز دانش آموزان شمال به ساعت مطالعه‌ای که شایسته است، نخواهند رسید. مدارسی که در آنها دانش‌آموزان درس می خوانند و همچنین شهرک‌های نزدیک به مناطق تخلیه شده، از کمبود شدید کادر آموزشی و امکانات آموزشی رنج می‌برند.

در این راستا مسئولان در تلاش برای افتتاح موسسات آموزشی در قسمت جنوبی این منطقه هستند، اما برآورد میشود که به موقع آماده نشوند. حتی در شهرک‌هایی که تخلیه نشده‌اند، سیستم‌های آموزشی به صورت جزئی و محدودیت فعالیت می‌کنند. در آنجا نیز کمبود کادر آموزشی باعث خلأهای بزرگ آموزشی می‌شود و ترس بزرگ این است که کسانی که سال تحصیلی جاری را از دست داده‌اند، سال آینده را نیز از دست بدهند. در سال تحصیلی که زیر آتش جنگ گذشت، دانش آموزان حدود چهار ساعت در روز و در برخی جاها فقط چهار روز در هفته تحت نظارت کادر آموزشی درس می خواندند.[5]

بنا به این مشکلات، طبق اخبار، گزارشات و نظرسنجی‌های صورت گرفته مشخص شد یکی دیگر از تبعات جنگ غزه، ایجاد بحران روانی شدید در بین جوانان و نوجوانان اسرائیلی به ویژه ساکنین مناطق مرزی که آواره شده‌اند، است. براین اساس یک گزارش نشان می‌دهد اعتیاد به مواد مخدر و الکل در بین آنها افزایش یافته است، به این صورت که 53 درصد علائم روان تنی را گزارش کردند در مقایسه با 46 درصد در سال 2023. همچنین 45 درصد علائم روانی و 30 درصد علائم فیزیکی حداقل یکبار در روز را در چهار ماه گذشته تجربه کرده‌اند. در این راستا بیش از نیمی از جوانانی که ناراحتی روانی داشتند، به دنبال کمک نبودند.

بر اساس این مطالعه 98 درصد از نوجوانان مناطق شمالی و جنوبی که درگیر جنگ هستند، چون در معرض تحولات و اتفاقات منفی با شدت متوسط و شدید در طول جنگ قرار گرفتند، لذا وضعیت آنها از نظر علائم افسردگی و اضطراب خوب نیست. از این رو مشخص شد میزان اعتیاد به مشروبات الکلی، قمار و ماریجوانا از 8.9 درصد در سال 2019 به28.3 در سال جاری رسیده است. به طور جزئی تر، 30 درصد از جوانانی که به دلیل جنگ آواره شده‌اند، الکل مصرف میکنند که این افز ایش بیش از 10 درصدی نسبت به دسامبر سال 2023 است.[6]

علیرغم همه این مسائل، در دو ماه گذشته اخبار منتشر شده در رسانه‌های عبری از تقویت احتمال بروز جنگی بزرگ علیه حزب الله خبر می‌دهند. رجزخوانی‌های مقامات نظامی رژیم صهیونیستی در شرایطی صورت می‌گیرد که بازرس ایالتی روز ۷ تیر در گزارشی فاش کرد این رژیم به هیچ وجه آمادگی تخلیه مردم از مرزهای شمالی در صورت آغاز جنگ همه جانبه علیه حزب‌الله را ندارد. در این گزارش آمده است مسئله تخلیه ساکنین، شامل نحوه تخلیه و اسکان آنها در هتل‌هاست. در همین راستا این گزارش به اختلافات بین وزارتخانه‌های کشور و دفاع اشاره میکند و تأکید دارد: «موضع وزارت دفاع این است که وزارت کشور مسئولیت رسیدگی به شهروندان و پاسخگویی به آنها را بر عهده دارد، چه زمانی که آنها به طور داوطلبانه توسط دولت و چه زمانی که آنها به طور مستقل از خانه‌های خود تخلیه شوند».[7]

بنابراین در حال حاضر بزرگترین مسئله داخلی اسرائیل، ساماندهی ساکنین مرزهای شمالی است، این موضوع آنقدر اهمیت دارد که همواره به عنوان یکی از اهداف اعلانی نتانیاهو، مسئله بازگشت تخلیه شدگان (آوارگان) به خانه‌هایشان در شمال است.

1.        https://www.mako.co.il/news-military/2024_q2/Article-4ccd9958332ee81026.htm

2.        https://www.mako.co.il/health-wellness/mental-health/Article-523ce9b00de2f81026.htm

3.       https://www.maariv.co.il/news/israel/Article-1108218

4.        https://www.makorrishon.co.il/news/749980/

5.        https://www.israelhayom.co.il/news/education/article/15957518

6.       https://www.inn.co.il/news/638784

7.       https://www.kikar.co.il/security-news/sfqrj3