مصر؛ کانون توجه شرق و غرب

کشور مصر از جمله مهم ترین کشورهای منطقه شمال آفریقا است که با داشتن ویژگی های جغرافیایی منحصر به فرد و عقبه تمدنی به عنوان کشور مهمی در جهان شناخته می‌شود و قدرت های فرامنطقه‌ای به دنبال نزدیک شدن هرچه بیشتر به این کشور هستند. مصر درگاه ورود به قاره آفریقا است و نقش مهمی در دریای سرخ دارد. این ویژگی برای قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بسیار جذاب است[1].
روبط دو کشور ایران و مصر بخاطر امضای پیمان کمپ دیوید که به واسطه آن (مصر) قوی ترین کشور مقابله کننده با رژیم اسراییل را از صحنه مبارزه خارج کرد به حالت تیره وتار درآمد و همچنین بعد از سفر شاه مخلوع ایران به مصر در دی ماه 57، تیر خلاص به آینده روابط دو کشور زده شد. این اقدام ایران انقلابی را وادار کرد با این کشور مهم قطع رابطه کند[2]. 

در این سال‌ها نیز دو کشور با فراز و نشیب‌هایی در رابطه با همکاری‌های متقابل روبرو بودند. با پیروزی انقلاب مصر که توسط اخوان المسلمین رهبری می‌شد شاهد بهبود رابطه دو کشور بودیم که با بی تدبیری رهبران این جریان، مصر از ایران دور شد و گرفتار کودتای داخلی به رهبری نظامیان این کشور شد.
در رابطه با حل و فصل مشکلات ایران و عربستان، عده‌ای از کارشناسان معتقد هستند مصر نیز از جمله اهداف ایران برای عادی سازی روابط می‌باشد که با کمک عربستان و میانجیگری برخی کشورهای همسایه ایران کار عادی سازی روابط با مصر در حال پیگیری است[3]. 
بعد از جنگ اوکراین و صف بندی‌های جدیدی که در روابط کشورهای مختلف بین المللی پدید آمد، محورهای شرق و غرب در حال نزدیک شدن به کشورهای قدرتمند جهان هستند تا بتوانند آنها را در سمت و سوی اهداف خود تعریف کنند. در قاره آفریقا و آمریکای لاتین به شدت این رقابت در جریان است.
مصر به پشتوانه تاریخ و تمدن و موقعیت استراتژیک خود یکی از کشورهایی است که دو محور تاثیرگذار جهانی خواهان حضور قاهره در تیم خود هستند.
ایالات متحده به شدت به دنبال نزدیک شدن به این کشور است، سفر مقامات کنگره این کشور به قاهره نشان دهنده عزم راسخ آمریکا برای حضور در این کشور است. بواسطه حضور آمریکا در مصر، واشنگتن میتواند در کنترل درگیری های فلسطینی-اسراییلی نقش بیشتری ایفا کند[4] و مدیریت خود بر کشورهای کرانه باختری(اردن، لبنان، سوریه، فلسطین اشغالی) را تشدید کند. 
ایالات متحده با طرح پیمان ابراهیم خواهان مدیریت آینده کشورهای عربی و مصر است تا امنیت رژیم صهیونیستی را برای آینده تامین نماید. امنیت این رژیم تنها با در اختیار داشتن حکومت های مصر و عربستان و اردن امکان پذیر است و ایالات متحده با تمام قوا خواهان به ثمر نشستن پیمان ابراهیم است تا به اهداف خود دست یابد. مصر نیز با جمعیت 100 میلیونی خود به دنبال راه حلی برای کمک به اقتصاد خود است. این ضعف باعث پیشنهادهای اقتصادی گسترده غرب به این کشور شده است.
سوی دیگر ماجرا حضور محور شرق در این منطقه و بخصوص نفوذ در مصر است تا بدین طریق مدیریت مناطق راهبردی کرانه باختری، باعث تامین اهداف منطقه ای این محور شود. برای چین مساله حضور در مصر برای اهداف اقتصادی و نظامی و داشتن پایگاه‌های مهم در این منطقه راهبردی است. حضور اقتصادی چین میتواند مشکلات اقتصادی مصر را نیز برطرف نماید[5]. 
دسترسی به آب های مدیترانه پل آخر طرح یک کمربند یک راه کشور چین است و میتواند کالاهای چینی را به اروپا برساند. ایران نیز با نزدیک شدن به مصر، محاصره رژیم صهیونیستی را تنگ‌تر خواهد کرد و از نفوذ مصر برای مدیریت بر مبارزان فلسطینی و جنبش خودگران فلسطین که از دیرباز به مصر وفادار بود، استفاده می‌کند و سیستم مبارزاتی آنها را کنترل می‌کند. 
مصر در انتخاب جبهه مبارزاتی خود در روابط بین‌الملل و نظم جدیدی که در حال زایش است می‌تواند برگه برنده محور شرق و غرب باشد. انتخاب مصر همچنین می‌تواند آینده سرزمین فلسطین را مشخص نماید. از قدیم این کشور مورد توجه بوده است اما باید منتظر انتخاب مهم و استراتژیک این کشور باشیم. 
اگر در آینده مصر با کشور سوریه پیوند نزدیک تری برقرار کند، یعنی محور شرق توانسته مصر را مجاب نماید که در این تیم بازی کند و اگر به هر نحوی رژیم صهیونیستی بتواند با سازمان تشکیلات خودگردان برای آرام سازی مناطق فلسطینی به سازش دست پیدا کند، مصر به محور غربی متمایل خواهد شد.

امیرعلی یگانه

1.https://www.investinegypt.gov.eg/English/Pages/whyegypt.aspx#32 
2.https://new.thecradle.co/articles/between-silence-and-speculation-an-egypt-iran-reconciliation 
3.https://www.middleeasteye.net/opinion/egypt-iran-turn-page-decades-tension-can 
4.https://foreignpolicy.com/sponsored/egypt-and-america-5-things-you-need-to-know/ 
5.https://www.china-briefing.com/news/china-egypt-bilateral-trade-and-investment-prospects-are-bright/