روابط تنش آلود چین و آمریکا، دیپلمات کهنه کار آمریکایی در پکن

هنری کیسینجر، دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی و "دوست قدیمی" چین به تازگی مورد استقبال گرم این کشور قرار گرفت و شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین با او دیداری در پکن داشت. سفر کیسینجر به چین به یکی از موضوعات داغ در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد و کاربران شبکه‌های مجازی واکنش‌های متفاوتی نسبت به سفر او داشتند.

روزنامه گلوبال تایمز در مطلبی با اشاره به سفر اخیر هنری کیسینجر به چین نوشت: شی جینپینگ دیداری با کیسینجر در ویلا شماره ۵ مهمانخانه ایالتی دیائویوتای پکن برگزار کرد؛ جایی که این دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی ۵۲ سال پیش "ژو انلای"، نخست‌وزیر وقت چین را در آنجا ملاقات کرد. او در سفر اخیرش همچنین با وانگ یی، مقام ارشد سیاست خارجه چین و لی شانگفو، وزیر دفاع این کشور دیداری داشت؛ وزیری که در فهرست تحریم های امریکا قرار دارد. دولت امریکا در سال 2018 تحریم هایی را علیه "لی شانگفو" به دلیل دخالت در خرید تسلیحات از روسیه اعمال کرد. از جمله این تسلیحات خریداری شده جنگنده سوخو 35  و سامانه موشکی  ضدهوایی اس 400 بود.[1] این دیدار در حالی صورت گرفت که وزیر دفاع چین در نشست امنیتی سنگاپور که در ژوئن گذشته برگزار شده بود، به دلیل تحریمش از جانب آمریکا از دیدار با وزیر دفاع آمریکا، خودداری کرده بود.

با نگاهی به مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های اخیر کیسینجر می‌توان دریافت که او نگرانی‌های جدی درباره تحولات کنونی روابط چین-آمریکا دارد. شاید به همین دلیل است که او نسبت به سفرش به چین در سن ۱۰۰ سالگی اصرار ورزید. مردم چین می‌دانند که سفر طولانی به چین در راستای روابط واشنگتن-پکن برای یک آدم ۱۰۰ ساله آسان نیست و به همین دلیل به تلاش‌هایش عمیقا آگاه هستند. با این حال، کاخ سفید نسبت به سفر راحت کیسینجر به چین ابراز تاسف کرد زیرا بسیاری از مقامات فعلی آمریکایی نمی‌توانند به پکن سفر کنند. در این خصوص، برخی از تحلیلگران و رسانه‌ها معتقدند که پکن در حال بازی با کارت "دوست قدیمی" است و برخی دیگر ادعا می‌کنند که این حرکت بسیار شبیه به استراتژی‌های چین است.[2]

تمرکز آمریکا بر حیاط خلوت چین، مخصوصا مناطقی مانند تایوان، هنگ‌کنگ، تبت، دریای چین جنوبی و تنش‌آفرینی‌هایی که کاخ سفید در شبه‌جزیره کره و حتی اخیرا مناطقی مانند استرالیا و فیلیپین صورت می‌دهد، جملگی در راستای محاصره راهبردی چین قابل تفسیر است. قطعا پکن نیز با این موضوع ساده‌انگارانه برخورد نخواهد کرد و این همان صحنه تقابلی است که کیسینجر به عنوان یک استراتژیست کارکشته با توجه به اشراف کاملی که بر نقاط قوت و ضعف ساختار آمریکا در نظام بین‌الملل دارد، نمی‌تواند نگرانی خود را از آن کتمان سازد. به عبارت دقیق‌تر؛ باقی‌مانده‌های دوران ابرقدرتی آمریکا، امروز پیش و بیش از دیگران به این برآورد رسیده‌اند که دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان آمریکا در حال هدایت بازی خطرناکی در شرق آسیا هستند که قطعا عواقب و تبعات سختی برای ایالات متحده خواهد داشت. چینی‌ها نه در دوران ترامپ و نه در دوران بایدن، حاضر نشده‌اند در مواجهه با راهبردهای توسعه‌طلبانه و تهدیدآمیز آمریکا علیه خود امتیازی به واشنگتن بدهند، اما در عین حال این احتمال وجود دارد که صبر راهبردی چینی‌ها در نهایت لبریز شده و جنگ ترکیبی واشنگتن و پکن ابعاد پیچیده‌تری به خود بگیرد. به ویژه که آمریکایی ها هم اکنون درگیر جنگ فرسایشی و پرخرج اوکراین و روسیه نیز هستند.

از این رو؛ سفر اخیر کیسینجر به پکن را باید بازتابی از نگرانی شدید صاحبان فن در حوزه سیاست خارجی آمریکا نسبت به بازی نامتوازن، پرهزینه و خطرناک کاخ سفید در شرق آسیا قلمداد کرد.[3]

این روزها هم‌چین و هم آمریکا به‌خوبی دریافته‌اند که هیچ‌یک توان حذف دیگری را ندارند و هرگونه تحریک، ممکن است به یک فاجعه بزرگ هم در حوزه نظامی و هم در حوزه اقتصادی منجر شود. شی جین‌پینگ اکنون مانند چند سال قبل، خیلی از جداسازی اقتصادی دم نمی‌زند و آمریکای دوران دموکرات‌ها که هیچ‌یک از رویه‌های ضد چینی ترامپ را اصلاح نکرده و حتی در یک سال گذشته چند اقدام تحریک‌آمیز علیه چین انجام داده گویا به این درک منطقی رسیده است که راه صلاح همان است که 52 سال پیش با سفر پنهانی همین دیپلمات 100 ساله به پکن آغاز شد.[4]

اهمیت ارتباط در روابط چین-آمریکا مهم و حیاتی است. ارتباط واقعی نیازمند احترام به منافع یکدیگر است، نه اینکه بخواهیم یکدیگر را به پذیرش بی‌قید و شرط هژمونی مجبور کنیم. کیسینجر مدافع سرسخت منافع آمریکاست، اما می‌داند که ایالات متحده نمی‌تواند به سادگی منافع آمریکا را با منافع جهانی مساوی تلقی کند. مشارکت چند دهه‌ای او با چین تمام و کمال نشان داده که احترام متقابل، همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری دو سر برد نه تنها امکان‌پذیر است بلکه تنها راه ممکن است. کیسینجر در سال‌های اخیر نسبت به سطح روابط میان دو کشور  هشدارهایی داده که ناشی از بینش و بیش از یک قرن تجربه اوست.

محمدصالح قربانی

[1] globaltimes.cn

[2]globaltimes.cn

[3]nournews.ir

[4] khabaronline.ir