بایدن و توقف جنگ در غزه

محمدصالح قربانی

جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا شامگاه 11 خرداد (31 می) پیشنهاد آتش بس سه مرحله ای از سوی اسرائیل را برای پایان دادن به جنگ در غزه که ده ها هزار کشته برجای گذاشته و باعث بحران انسانی شده است، ارائه کرد. این پیشنهاد خواستار آتش بس، آزادی اسرای فلسطینی و اسرائیلی و بازسازی غزه است.

نکته قابل توجه این است که بایدن در حین بیان جزییات «پیشنهاد اسرائیلی»، از رژیم صهیونیستی می خواست پیشنهادش را بپذیرد! و هشدار داد عدم پذیرش پیشنهاد به معنای افزایش «انزوای اسرائیل» است.

این طرح شامل سه مرحله است:

مرحله اول: آتش بس، آزادی محدود گروگان ها و عقب نشینی اسرائیل

طبق گفته بایدن، مرحله اول پیشنهاد به مدت شش هفته ادامه خواهد داشت و شامل آتش بس «کامل»، خروج نیروهای اسرائیلی از تمام مناطق پرجمعیت غزه و آزادسازی تعدادی از گروگان ها از جمله زنان، سالخوردگان، مجروحان در ازای آزادی صدها اسیر فلسطینی می باشد.

در این مرحله، غیرنظامیان فلسطینی در تمام مناطق غزه به خانه‌ها و محله‌های خود باز خواهند گشت و کمک‌های بشردوستانه روزانه به 600 کامیون حامل کمک به غزه افزایش خواهد یافت. مرحله اول همچنین شامل مذاکرات بین اسرائیل و حماس برای رسیدن به مرحله بعدی این پیشنهاد خواهد بود.

مرحله دوم: آزادی همه گروگان ها، خروج کامل اسرائیل

بایدن مرحله دوم را پایان دائمی خصومت ها خوانده و گفت با این حال، مذاکرات برای رسیدن به مرحله دوم ممکن است بیش از شش هفته طول بکشد زیرا بین دو طرف اختلاف نظر وجود دارد. اگر مذاکرات بیش از شش هفته از مرحله اول طول بکشد، آتش‌بس همچنان تا زمانی که مذاکرات ادامه دارد ادامه خواهد داشت.

مرحله دوم شامل آزادی همه گروگان‌های باقی‌مانده از جمله سربازان مرد خواهد بود، در حالی که نیروهای اسرائیلی از غزه خارج خواهند شد و آتش بس موقت - به تعبیر پیشنهاد اسرائیل - به توقف دائمی درگیری ها تبدیل خواهد شد.

مرحله سوم: بازسازی، بازگرداندن اجساد

در مرحله سوم، یک طرح بازسازی بزرگ برای غزه آغاز خواهد شد و بقایای نهایی گروگان هایی که کشته شده اند، به خانواده هایشان بازگردانده خواهد شد.[1]

واکنش حماس

این طرح تقریبا مشابه با پیشنهادی است که حماس قبلا پذیرفته بود.

حماس که پس از حمله اسرائیل به رفح اعلام کرد در هیچ مذاکره‌ای شرکت نمی‌کند، واکنش مثبتی به این طرح داشته و آمادگی خود را برای برخورد مثبت و سازنده با هر پیشنهادی مبنی بر آتش‌بس دائمی، خروج کامل نیروهای اسرائیلی از نوار غزه، بازسازی غزه و بازگشت آوارگان به محل زندگی خود اعلام کرده است.

حماس علیرغم اینکه می دانست این پیشنهاد از سوی بایدن به «اسرائیل» نسبت داده شده است و همچنین احتمال دارد پس از مرحله اول آزادی اسرا، اسرائیل جنگ را از سر بگیرد، به سخنرانی بایدن واکنش مثبت نشان داد.

حماس کاملاً مراقب تله اسرائیل با همکاری احزاب و دولت آمریکا برای به دام انداختن مقاومت است، اما می خواست به جهان نشان دهد مخالف پایان کامل جنگ آنگونه که آمریکا و غرب ادعا می کنند، نیست.

جنبش حماس با این موضع گیری، توپ را در زمین نتانیاهو انداخت تا موضع رسمی خود را درباره این پیشنهاد اعلام کند، مساله ای که باعث شرمندگی بیشتر دولت بایدن در برابر مردم و افکار عمومی بین المللی می شود زیرا افکار عمومی جهانی با حمایت کورکورانه آمریکا از رژیم اسرائیل مخالف است، حمایتی که به شانس های انتخاباتی بایدن آسیب زیادی وارد کرده است.[2]

چرا بایدن به دنبال آتش بس است؟

بایدن از شکست در انتخابات نوامبر می ترسد. بخش بزرگی از طرفداران و اعضای حزب دموکرات‌ از او می‌خواهند حمایت خود از نسل‌کشی اسرائیل در غزه را پایان دهد، در غیر این صورت در ماه نوامبر به او رای نخواهند داد. او تلاش می کند تا با تشویق به صلح، برای خود اعتبار کسب کند. اما هشت ماه کمک مالی، تسلیحاتی و محافظت دیپلماتیک بی وقفه او از نسل کشی اسرائیل در غزه، ماهیت واقعیش را آشکار کرد و نام مستعار «جو نسل کش» را برایش به ارمغان آورده است.[3]

واکنش کشورهای دیگر

پیشنهاد بایدن با واکنش های مختلفی روبرو شده است. دبیرکل سازمان ملل متحد،کشورهای گروه هفت و همچنین قطر و مصر و عربستان از آن حمایت کردند. قطر، مصر و آمریکا در بیانیه‌ای مشترک از اسرائیل و حماس خواستند تا توافق آتش بس را نهایی کنند.

در بیانیه‌ای که دفتر رسانه‌ای قطر منتشر کرد، دوحه، قاهره و واشنگتن از اسرائیل و حماس خواستند تا اقدامات لازم را برای اتخاذ توافقنامه آزادی اسرا و آتش‌بس که توسط اسرائیل ترسیم شده و توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا ارائه شد، انجام دهند. [4]

اختلاف بین صهیونیست ها

پیشنهاد بایدن، نتانیاهو را مجدداً در داخل و خارج تحت فشار قرار داده است.  برخی از سیاستمداران اسرائیلی و خانواده‌های اسرا از این طرح حمایت کردند.

بنی گانتز، رقیب اصلی بنیامین نتانیاهو، از این پیشنهاد مثبت صحبت کرد و از دو همکار خود در کابینه جنگ یعنی نتانیاهو و وزیر دفاع، یوآو گالانت خواست تا برای بحث در مورد گام‌های بعدی گرد هم آیند. گانتز پیش از این تهدید کرده بود که اگر در مورد طرح های غزه پس از جنگ به توافق نرسند، کابینه را تا 8 ژوئن ترک خواهد کرد.

یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون نیز وعده داد که از این طرح حمایت خواهد کرد و متعهد شد در صورتی که احزاب افراطی ملی گرا و راست افراطی از حمایت خود دست بکشند، از طریق حزب خود حمایت خواهد کرد.

بسیاری از مخالفت ها با طرح صلح از درون کابینه اسرائیل بوده است. بایدن در بیانیه خود گفته بودکه حضور حماس چنان متزلزل شده که تکرار حمله 7 اکتبر غیرممکن است اما نتانیاهو، یک روز بعد از آن گفت هر ابتکاری که شامل از بین بردن ظرفیت حماس برای حکومت و جنگیدن نباشد، اجرایی نیست و بخش مهمی از پیشنهاد آتش‌بسی را که جو بایدن گفته بود خود اسرائیل ارائه کرده، زیر سوال برد.

شرکای ائتلاف راست افراطی نتانیاهو، ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی، و بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اعلام کردند که در صورت تحقق توافق، از کابینه او خارج خواهند شد.

بن گویر گفت که حزبش در صورت تصویب این پیشنهاد، دولت را منحل خواهد کرد و موافقت با چنین توافقی پیروزی کامل نیست، بلکه شکست کامل است. اسموتریچ نیز گفت بخشی از کابینه‌ای نخواهد بود که با طرح کلی پیشنهاد موافقت کند. [5]

این شرایط نتانیاهو را در وضعیت ناگوار و بغرنجی قرار داده است. اگر پیشنهاد بایدن را بپذیرد، با خروج احزاب افراطی که با او ائتلاف کرده بودند، کابینه اش سقوط کرده و مجبور به برگزاری انتخابات زودرس می شود که در آن اقبال عمومی چندانی ندارد و اگر این پیشنهاد را نپذیرد و به جنگ ادامه دهد، خود و رژیم صهیونیستی را دچار شکست ها، نفرت و انزوای بیشتری می کند.

[1] https://www.reuters.com/world/middle-east/whats-new-israel-ceasefire-proposal-biden-announced-2024-05-31/

[2] https://fa.alalam.ir/news/6876713/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D8%A8%D8%B3-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%9F

[3] https://www.aljazeera.com/opinions/2024/6/4/there-is-a-measure-of-desperation-in-bidens-ceasefire-plan

[4] https://www.aljazeera.com/news/2024/6/2/how-significant-is-bidens-gaza-peace-plan-will-hamas-and-israel-agree

[5] https://www.nbcnews.com/news/world/biden-cease-fire-offer-not-accurate-israel-netanyahu-hostages-hamas-rcna155129