اهمیت اوکراین برای اروپا

در میان همسایگان شرقی اروپا ، اوکراین از نظر ژئوپولتیکی و اقتصادی از اهمیت ویژه ای برای کشورهای اروپایی برخوردار است . چرا که نزدیک به 1300 کیلومتر مرز مشترک با این اتحادیه دارد و بیست ‌و چهارمین منبع مهم واردات اتحادیه اروپا ( با 9/0% واردات ) از کشور های غیر اتحادیه اروپا است و رتبۀ نوزدهم در فهرست کشور های دریافت‌ کنندۀ صادرات از اتحادیه اروپا را دارد . همچنین از نظر ذخائر معدنی ، تیتانیوم ، منگنز ، سنگ آهن ، ذغال سنگ ، گاز طبیعی ، جیوه و غیره از ثروتمند ترین و غنی ترین کشورهای جهان است . از نظر زراعی و کشاورزی از منابع مهم تامین مواد غذایی به شمار می آید . برای مثال جزء پنج کشور اول جهان در تولید غلات است . همچنین از نظر صنعتی و انتقال انرژی هم کشور در مهمی محسوب می شود . اوکراین در گذشته هم مهم ترین بخش صنعتی شوروی سابق بود ، اکنون هم با داشتن ظرفیت های فوق ، قابلیت تبدیل به کشوری مهم و قدرتمند اروپایی را دارد . در چنین شرایطی انجام عملیات نظامی ویژه روسیه در  اوکراین باعث شد تا زنگ خطر برای کشورهای اروپایی به صدا در بیاید لذا تلاش های بسیاری برای مقابله با آثار سو این بحران پدید آمده صورت گرفت . هنگامی که روسیه در 24 فوریه 2022 به اوکراین حمله کرد ، اتحادیه اروپا به سرعت وارد عمل شد و در هماهنگی نزدیک با ایالات ‌متحده ، گستره ‌ای از تحریم ‌ها را علیه مسکو به اجرا گذاشت : ممنوعیت سفر برگزیدگان حکومتی روسیه به کشورهای عضو ، انسداد دارایی ‌های حلقه داخلی پوتین و قفل‌کردن تجارت روسیه با اِعمال مالیات ‌های وارادتی و صادراتی شاید مهم ‌تر از همه ، اقدام کشورهای عضو به رهانیدن خود از وابستگی به زغال ‌سنگ ، نفت و گاز روسیه بود . ویکتور اوربان ، نخست ‌وزیر مجارستان به برخی از این تدابیر اعتراض کرد ؛ اما هر بار در آخر به آن‌ها گردن گذاشت . هرچند اقتصاد روسیه تا به اینجا دچار فروپاشی نشده است اما اقدامات اتحادیه اروپایی همچنان درآمدهای دولت روسیه را لاغرتر می‌کند .

علاوه بر اهمیت اقتصادی که اوکراین برای اروپا دارد این کشور از نظر ثبات سیاسی ، امنیت و مسائل مرتبط با انرژی برای کل اتحادیه اروپا و بریتانیا مهم است چرا که از دید استراتژیست ‌ها و رهبران اروپایی ، افول دموکراتیک در اوکراین ، تأثیر بسیار منفی بر اروپای شرقی خواهد گذاشت . انحطاط و یا زوال اوکراین توسط روسیه نگرانی عمیقی در شراکت استراتژیک و امنیتی و حتی اقتصادی غرب با این کشور ایجاد کرده ؛ لذا کشورهای اروپایی نه می‌توانند اوکراین را به دست روسیه بسپارند ( مانند کریمه ) و نه می‌توانند به‌ طور کامل حمایتی همه ‌جانبه از این کشور به عمل آورند . برای همین منظور است که اتحادیه اروپا و حتی آمریکا تلاش می کنند دولت زلنسکی را دولتی دموکراتیک ، مردمی و شخص وی را رهبرسلبتریتی ‌ای توانمند و مخالف با روسیه و سیاست‌ هایش نشان دهند .

  در چنین شرایطی و با وجود اهمیت بالایی که اوکراین برای کشورهای اروپایی دارد حمایت از این کشور یک ظرف مخلوط از انواع تهدید ها و فرصت ‌ها است . کی‌یف خواهان دریافت کمک ‌های اتحادیه اروپا در دوران جنگ در عین حفظ استقلال است . به نظر می‌رسد برای اتحادیه اروپا ، اوکراین در شکل فعلی ‌اش تنها به ‌دلیل وسعت ، نزدیکی جغرافیایی ‌اش به مرزهای اتحادیه و موارد منفی و مشکل ‌سازی مثل درگیری با روسیه ، اهمیت دارد . مدت‌ها ست که کی‌یف به لحاظ گاز و انرژی و محصولات کشاورزی پتانسیل مثبتی برای اتحادیه داشته ، اما درک این پتانسیل ، به‌ویژه از نظر اقتصادی و تجاری ، آن هم در دوران جنگ روسیه و اوکراین بسیار پرهزینه است و اتحادیه اروپا باید تعامل با کشورهای دیگر مانند روسیه یا ترکیه را فدای حفظ روابط با اوکراین کند .

رویکرد طبیعی اتحادیه اروپا به احتمال زیاد منتظر بهبود وضعیت سیاسی و امنیتی اوکراین است . با گذشت زمان ، اتحادیه اروپا ممکن است سیاست مهار کی‌یف را در نظر بگیرد ؛ اما این امر اتحادیه اروپا را به یک ناظر صرف تحولات در منطقه تبدیل می‌کند و با منافع اتحادیه اروپا برای ایجاد یک همسایگی با ثبات و دارای دموکراتیک با استاندارد های اروپایی و هدفی که هنوز بسیار معتبر است ، در تضاد است .

 مرضیه شریفی