پروژه «شام جدید» چیست و به کجا رسید؟

“شام جدید” نام پروژه ای است که به ‌منظور پیوند دادن مصر ، که دارای جمعیت زیادی است و در بسیاری از زمینه ‌ها تخصص داشته و از موقعیت مناسبی در دریای مدیترانه برخوردار بوده ، با عراق ، که دارای منابع نفتی زیادی است و اردن ، که دارای مزایای اقتصادی خوبی است ، شکل گرفته است . این اتحاد بر عناصر مکمل ، یعنی نفت ، انرژی ، حمل ‌و نقل ، تجارت کالاها و نیروی کار متمرکز است . تحت این همکاری قرار است یک خط لوله انتقال نفت از بندر بصره در جنوب عراق به بندر عقبه در اردن و به بعد به مصر گسترش می‌یابد . درحالی‌که اردن ، علاوه بر دریافت هزینه ‌های حمل ‌و نقل ، نفت عراق را با قیمتی کمتر از قیمت بازار بین‌المللی به دست خواهد آورد ، مصر نیز خواهد توانست عرضۀ پایدار نفت خام به پالایشگاه‌های خود را تضمین کند . از سوی دیگر ، عراق از مصر برق وارد خواهد کرد و همچنین می‌تواند از تخصص مصر در روند بازسازی کشور خود بهره‌ مند شود . با توجه به ظرفیت ‌های عظیم اردن در حوزۀ حمل‌ونقل ، از ظرفیت بالقوه این کشور نیز استفاده خواهد شد . روند واردات کالا به عراق از طریق مصر و اردن نیز به‌ واسطۀ این همکاری تسهیل خواهد شد . از سوی دیگر با وصل شدن شبکۀ برق عراق به اردن ، امکان واردات برق مصر برای عراق نیز فراهم خواهد شد . [1]

ابعاد دیگر پروژه شام جدید

اگرچه همکاری اقتصادی ، انگیزه اصلی این اتحاد عنوان شده است اما شاید مهم‌ترین هدف سیاسی این اتحاد ، حتی اگر به صورت تلویحی به آن اشاره نشده باشد ، فراهم کردن زمینه‌ ای برای بازسازی سوریه در بلند مدت باشد . رهبران سه کشور شروع به نامیدن تشکیلات خود با عنوان « شام جدید » یا به عربی « الشام الجدید » کرده‌اند . شام به شهر دمشق و در سطحی گسترده ‌تر ، به سوریه و شام اشاره دارد. . براساس این تعریف ، نمی‌توان « شام » جدیدی را بدون سوریه ایجاد کرد . مصر ، عراق و اردن اعلام کرده‌اند که مشارکت در بلوک جدید آن‌ها برای سایر کشورهای منطقه باز خواهد بود و پیش ‌بینی می‌شود که سوریه و لبنان در آینده به آن‌ها ملحق شوند . [2]

دیدارهای منطقه ای عمار حکیم چه معنایی دارد

طی چند روز اخیر سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی عراق دیدارهای متعددی با سران کشورهای عربی منطقه داشته است که گمانه زنی ها در رابطه با پیگیری طرح شام جدید را تقویت می کند به خصوص آنکه رهبر جریان حکمت ملی عراق با سران کشورهای مطرح در این طرح یعنی سوریه و اردن دیدارهای جداگانه ای داشته است .  در همین خصوص بخش عربی خبرگزاری «آناتولی» ترکیه (AA) گزارش داد ، دربار پادشاهی اردن عصر روز چهارشنبه گذشته با صدور بیانیه ای ، اعلام کرد که ملک « عبدالله دوم بن الحسین » ، پادشاه این کشور در کاخ سلطنتی « الحسینیه » در غرب امان ، پذیرای « سید عمار حکیم » ، رهبر جریان حکمت ملی عراق بوده است .

بنا بر آن چه در این بیانیه آمده ، عبدالله دوم و عمار حکیم در دیدار خود ، ضمن بررسی روابط برادرانه مستحکم میان اردن و عراق و فرصت های تقویت همکاری دو کشور در زمینه های مختلف برای دستیابی به منافع مشترک ، درباره آخرین تحولات منطقه نیز رایزنی کردند . [3]

رهبر جریان حکمت ملی عراق همچنین با سفر به دمشق ضمن دیدار و گفت و گو با بشار اسد تأکید کرد : خروج سوریه از بحران ، نتایج مثبتی بر همسایگان دارد زیرا ثبات سوریه ، ثبات همه منطقه است لذا گشایش سیاسی که در قبال سوریه حاصل شده ، به خاطر وزنی است که این کشور دارد . رهبر جریان حکمت ملی عراق، این مسئله را به سود همه کشورهای منطقه دانست و بر لزوم افزایش همکاری دمشق و بغداد در همه زمینه‌ها به ویژه مسائل اقتصادی و سیاسی تأکید کرد . [4]

 مرضیه شریفی

 [1] https://iranergi.com/

[2] https://www.scfr.ir/fa/200/134703/

[3] https://fa.shafaqna.com/news/1552318/

[4] https://www.ettelaat.com/archives/683245