نیروهای ذخیره و جنبشهای امتناع از خدمت سربازی در رژیم صهیونیستی
خودداری از ثبت‌نام در ارتش یا سرباز زدن از انجام وظایف توسط نیروهای ذخیره و رسمی در تاریخ اسرائیل سابقه‌دار است. طیف های مختلف در اسرائیل دلایل متفاوتی برای امتناع از خدمت سربازی یا اجرای دستورات دارند. دلایل جناح چپ که شامل افراد سکولار، مخالف شهرک‌سازی و گسترش مرزهای اسرائیل فراتر از خط سبز هستند شامل این موارد است:
به علت داشتن گرایشات صلح‌طلبانه، مخالفت با خدمت در سرزمین‌های کرانه باختری و نوار غزه به دلیل مخالفت با اشغالگری، امتناع از شرکت در فعالیت‌های نظامی که ادعا می‌شود ناقض قوانین بین المللی است و اخیراً در راستای مخالفت با لایحه اصلاحات قضائی کابینه نتانیاهو.
علل عدم مشارکت جناح راست که شامل یهودیان تندرو و ملی-مذهبی می‌شود که رویکرد مثبتی به شهرک‌سازی، اعمال حاکمیت کامل بر کل شهر بیت‌المقدس و یهودی سازی اسرائیل بدون در نظر گرفتن حقوق اعراب دارند، شامل این موارد می‌شود:
عدم مشارکت در ارتش تحت کابینه‌ای که سیاست واگذاری بخش‌هایی از اسرائیل را به فلسطینی‌ها اجرا می‌کند، امتناع از مشارکت در تخلیه شهرک‌ها مانند آنچه در دوره آریل شارون در نوار غزه رخ داد، خودداری از انجام هر کاری که به حاکمیت یهود بر سرزمین اسرائیل لطمه وارد کند و همچنین امتناع از شرکت در فعالیت‌های نظامی ناشی از انگیزه‌های سیاسی و غیرامنیتی به دلیل سیاسی یا عقیدتی مانند بحث معافیت حریدی‌ها از خدمت سربازی که به زعم آنها می‌تواند به روند مطالعه تورات آسیب بزند.
همچنین چنبش‌هایی برای امتناع از سربازی وچود دارد که شامل موارد ذیل می‌شود:
1. جنبش «مرزی وجود دارد»
جنبش «یش گوول[1]»[2] اولین جنبش رسمی مقاومت نظامیان برای حضور در بخش‌های مختلف ارتش در اسرائیل است که در طول جنگ اول لبنان در سال 1982 تأسیس شد. از آن زمان تاکنون این جنبش در سه سطح فعالیت داشته است: حمایت شخصی از امتناع‌کنندگان به عنوان اتحادیه نماینده امتناع کنندگان، اقدام سیاسی در مبارزه برای پایان دادن به اشغال و اجتناب از جنگ‌های انتخابی؛ آموزش عمومی به عنوان ابزاری برای تغییر اجتماعی.
این جنبش سیاسی از افرادی که وجدانشان اجازه مشارکت بیشتر در ارتش را نمی‌دهد، حمایت می‌کند. به این معنا که هر شهروند در یک کشور دموکراتیک - حتی در طول خدمت سربازی - باید تصمیم بگیرد که خطوط قرمز آنها چیست و چه اقداماتی فراتر از آن خطوط قرمز تعریف می‌شود. بنابراین، در کنار اعضای صلح‌طلب جنبش که مطلقاً از شرکت در فعالیت‌های نظامی خودداری می‌کنند، بسیاری از اعضای یش گوول در برابر اشغالگری و در برابر جنگ‌هایی که دفاعی نیستند، به صورت گزینشی عمل می‌کنند. اعضای جنبش با تبدیل عمل شخصی امتناع به یک اقدام سیاسی عمومی، به دنبال به چالش کشیدن تصوری هستند که ارتش و خدمت آن را در راس وظایف مدنی شهروندان قرار می دهد و فضایی را برای ایستادگی علیه جنگ‌های «انتخابی» و علیه ظلم و اشغال سرزمین‌های فلسطینی ایجاد می‌کند.
این جنبش تأکید دارد مرز اسرائیل خط سبز است و لذا خواستار مذاکره با مردم فلسطین تحت اشغال است. بنابراین، در سال 1986، یک سال قبل از وقوع انتفاضه اول، این جنبش شروع به سازماندهی رویدادها و اقدامات جایگزین استقلال برای علامت گذاری خط سبز در روز استقلال (سالورز تأسیس اسرائیل) کرد.
در جریان انتفاضه اول، بیش از 2500 نفر از نیروهای ذخیره اعلامیه جنبش مبنی بر امتناع از شرکت در سرکوب قیام در سرزمین‌های اشغالی را امضا کردند. حدود 180 نفر از آنها به دلیل امتناع از شرکت در عملیات اشغالگری و سرکوب، به حبس‌های مختلف محکوم شدند.[3]
در همین راستا در وبسایت این جنبش آمده است: «یادآور می‌شویم، علیرغم ظهور خودمختاری فلسطین، این اشغال همچنان ادامه دارد و بیش از 53 سال اشغالگری، مبارزه فلسطینیان برای آزادی ملی را متوقف نکرد.»[4]
در حال حاضر فعالیت اصلی جنبش متمرکز بر این موارد است: حمایت از امتناع‌کنندگان زن و مرد، برگزاری مراسم شب زنده‌داری ماهانه در مقابل زندان نظامی برای حمایت از مرد و زن زندانی، بهره‌برداری از خط مشاوره تلفنی برای سربازانی که در گذشته از حضور در ارتش خودداری کرده‌اند یا در آینده امتناع می‌کنند و کمک مالی به این افراد که در تنگنای مالی قرار گرفته‌اند از طریق صندوق «یش گوول»[5]
2. جنبش «شجاعت برای امتناع»
جنبش «شجاعت برای امتناع»[6] در ژانویه 2002 تأسیس شد، زمانی که 51 سرباز و افسر نیروی ذخیره ارتش، نامه‌ای را امضا کردند که در آن تأکید کرده بودند به دلایل وجدانی تمایلی به خدمت در سرزمین‌های کرانه باختری و نوار غزه (فراتر از مرزهای 1967) ندارند. از آن زمان تاکنون بیش از 600 نیروی ذخیره این نامه را امضا کرده‌اند.
این جنبش نیاز به خدمت در ارتش اسرائیل را تشخیص می‌دهد و افتخار می‌کند که بسیاری از اعضای آن افسران و سربازانی هستند که وفاداری آنها به کشور و ارتش اسرائیل مورد تردید نیست و مایل به خدمت در ارتش هستند اما نه در کرانه باختری و نوار غزه. ادعای اصلی اعضای جنبش این است که دقیقاً به عنوان مبارزانی که در مناطق مختلف خدمت کرده‌اند، می‌دانند بسیاری از عملیات‌های ارتش در مناطق مختلف ربطی به امنیت اسرائیل ندارد و تمام هدف آنها سرکوب مردم فلسطین است؛ به همین دلیل از شرکت در این عملیات خودداری می‌کنند.
3. سازمان «تلویزیون اجتماعی»
«تلویزیون اجتماعی» سازمانی برای تغییرات اجتماعی (غیرانتفاعی) است که از سال 2006 به‌عنوان یک نهاد رسانه‌ای مستقل و حرفه‌ای برای ترویج یک دستور کار اجتماعی در اسرائیل فعالیت می‌کند.
این سازمان همواره تشویق می‌کند از پیوستن به ارتش اسرائیل امتناع کنید که البته این کار را با اظهار نظر صریح انجام نمی‌دهد گفتنی است طبق قانون اسرائیل «هرکسی، فردی را که موظف به خدمت در یک نیروی مسلح است تحریک یا وادار کند که در آن خدمت نکند یا برای اقدام نظامی معرفی نشود، مجازات او پنج سال زندان است.»
اما تلویزیون اجتماعی ادعا می‌کند آنها فقط به صداها و مواضعی که جایگاهی برای شنیده شدن ندارند، حتی برای کسانی که از ارتش انتقاد می‌کنند و در نتیجه آماده سربازی نیستند، میدان می‌دهند.[7]
با این حال امروز در شرایطی که اعتراضات علیه لایحه اصلاحات قضائی نتانیاهو تمامی اقشار را درگیر کرده است، ژ نیروهای ذخیره نشان دادند که حضورشان در ارتش جدا از تحولات اجتماعی و سیاسی نیست و آنها می‌توانند از این موقعیت در جهت بیان اعتراضاتشان استفاده کنند. استفاده از ارتش اسرائیل به عنوان یک ابزار سیاسی دقیقاً به دلیل تلقی از آن به عنوان ارتش مردمی، در موضع‌گیری‌ها مؤثر است. این یک واقعیت شناخته شده است. سکولارها که ستون فقرات ارتش هستند، گروهی هستند که به زعم آنها کودتای قضائی نتانیاهو قرارداد بین آنها و دولت را به هم می‌زند و لذا آنها احساس می‌کنند این قدرت را دارند که اعلام کنند در آینده از خدمت سرباز می‌زنند؛ کاری که گروه‌های ضعیف‌تر جرات انجام آن را به آسانی ندارند.
حکیمه زعیم‌باشی
[1] .در عبری به معنای «مرز و محدودیتی وجود دارد. یعنی در بحث حضور در ارتش اسرائیل حدی وجود دارد که می‌توان با استناد به آن از مشارکت در ارتش امتناع کرد.
[2] . Yesh Gevol
[3] . http://www.yesh-gvul.org.il/newpage6
[4] . http://www.yesh-gvul.org.il/newpage1
[5] . http://www.yesh-gvul.org.il/newpage14
[6]. אומץ לסרב
.[7] https://www.srugim.co.il/303295-303295
