مناسبات ایران و روسیه کابوس این روزهای آمریکایی‌ها
مقامات آمریکا همواره از گسترش این روابط ابراز نگرانی کرده‌اند. آنها تنها به ابراز نگرانی بسنده نکرده‌اند، به صراحت هم عنوان کرده‌اند که به دنبال مقابله با گسترش این روابط هستند. آنچنانکه «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ۱۷ بهمن ماه در جمع خبرنگاران گفت، واشنگتن به دنبال اهدافی است که به این کشور امکان مقابله با روابط بین ایران و روسیه را بدهد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین گفت: «این بخشی از دلیلی است که ما تعدادی از تحریم‌ها را نه تنها علیه عوامل روسیه، بلکه در این زمینه علیه عوامل ایرانی نیز وضع کرده‌ایم».
«آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا نیز ۲۹ بهمن ماه در مصاحبه با شبکه آمریکایی «سی.بی.اس» از روابط ایران و روسیه به عنوان نگرانی فزاینده یاد کرد و گفت که ایران و روسیه در حال گسترش روابط نظامی خود هستند.
البته او بار دیگر ادعاهایی درباره مشارکت ایران در جنگ اوکراین با ارسال پهپادها به روسیه را تکرار کرد. ادعایی که بارها و بارها مقامات ایرانی و همچنین روسی آن را رد کردند. در آخرین اظهارنظر نیز حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نهم بهمن ماه در نشست خبری مشترک با همتای قطری اظهار داشت: روابط دیرینه‌ای بین ایران و روسیه در چارچوب منافع متقابل جریان دارد و نباید در تقابل با طرف‌های دیگر هرگونه مناسبات سازنده ایران و روسیه تلقی و تفسیر شود. کما اینکه مناسبات ایران و اوکراین نباید هم به مفهوم دشمنی و یا به حساب طرف دیگری گذاشته شود. (جزئیات بیشتر).
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران پیش از این نیز گفته بود: ایران و روسیه همانند ایران و سایر کشورهای دیگر دارای همکاری‌های متنوع از جمله همکاری در حوزه دفاعی هستند، اما ما مخالف جنگ در اوکراین و در هر کجای عالم بوده و هستیم.
امیرعبداللهیان همچنین ۲۰ آبان ماه در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه بلغارستان گفت: ما بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، منعی در صادرات و واردات سلاح نداریم، اما هیچ سلاحی به روسیه برای به‌کارگیری در جنگ اوکراین نداده‌ایم.
به گزارش فارس، ۱۴ آبان ماه حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ایران به روسیه پهپاد ارسال کرده، ولی ماه‌ها قبل از جنگ اوکراین. وی در این باره بیان کرد: این هیاهویی که برخی از کشورهای غربی به راه انداخته‌اند که ایران برای کمک به جنگ اوکراین موشک و پهپاد در اختیار روسیه قرار داده است. بخش موشک آن کاملا غلط است و بخش پهپاد آن درست است. مقدار معدودی پهپاد ماه‌ها قبل از جنگ اوکراین در اختیار روسیه قرار دادیم. با وزیر خارجه اوکراین توافق کردیم چنانچه هرگونه مستندی در اختیار دارند که روسیه از پهپاد ایرانی در جنگ اوکراین استفاده کرده در اختیار ما قرار دهد. چنین قراری را دو هفته پیش در یک کشور اروپایی داشتیم و هیأت سیاسی و دفاعی ما به آن کشور اروپایی رفت. اما متاسفانه در دقیقه ۹۰ طرف اوکراینی حضور نیافت. علت آن این بود که آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی به طور ویژه آلمان از اوکراین خواسته بودند که در حالی که ما می‌خواهیم علیه ایران تحریم را به واسطه پهپاد اعمال کنیم، شما می‌خواهید با ایرانی‌ها در یک کشور اروپایی قهوه بنوشید. اما بعد از آن در گفت‌وگوی تلفنی هفته گذشته با همکارم وزیر خارجه اوکراین داشتیم توافق کردیم اگر مستندی وجود دارد در اختیار ما قرار دهند و قرار است چنانچه طرف اوکراینی بر عهدش پایبند بماند، طی روزهای آینده بتوانیم این موضوع را بررسی کنیم و مستندات آنها مورد توجه ماست.
وی تصریح کرد: البته اگر برای ما ثابت شود روسیه از پهپاد ایرانی در جنگ علیه اوکراین استفاده کرده، ما نسبت به این مسئله بی تفاوت نخواهیم بود. موضع ما در خصوص جنگ اوکراین توقف جنگ، بازگشت طرفین به مذاکره و بازگشت آوارگان به منازلشان است و در این مسیر جمهوری اسلامی تلاش‌های زیادی را از ابتدای جنگ اوکراین داشته و این تلاش‌ها هم در سطح رئیس جمهور و هم وزیر خارجه بوده و همچنان به این تلاش‌ها تا توققف جنگ در اوکراین ادامه خواهیم داد.
در همین زمینه نیز «امیر سرتیپ محمدرضا آشتیانی» وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران نیز اخیرا در رد این ادعاها گفته بود که اوکراین هیچ مدرکی دال بر استفاده روسیه از پهپاد ایرانی ارائه نکرده است. گفتنی است تاکنون یک دور گفت‌وگوی فنی و کارشناسی بین ایران و اوکراین در کشور عمان برگزار شد که به گفته کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران برای ادامه گفت‌وگوها و برگزاری دور جدید آن مشکل خاصی ندارد.
بلینکن در این اظهاراتش همچنین عنوان کرد که آمریکا با متحدان و شرکای خود درباره گسترش روابط ایران و روسیه گفت‌وگو می‌کند. پیش از او نیز «دانا استرول» معاون دستیار وزیر دفاع آمریکا در امور غرب آسیا هم که همکاری نظامی ایران و روسیه را دارای عواقبی برای ثبات و امنیت منطقه خوانده بود، با بیان اینکه واشنگتن به تلاش برای پاسخگو کردن ایران به‌دلیل ارسال تسلیحات به روسیه ادامه می‌دهد، افزود: «ما با تمام شرکای خود در خاورمیانه و تمام جهان درباره نگرانی‌های فزاینده خود نسبت به همکاری نظامی ایران و روسیه و عواقب آن در میدان نبرد گفت‌وگو می‌کنیم».
«رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که پیش از این نیز بارها مدعی ارسال پهپاد از ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین شده بود، ۲۷ بهمن ماه نیز در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: «رژیم ایران به تکذیب آن ادامه می‌دهد، ولی مدارک همچنان روی هم جمع می‌شوند؛ پهپادهای ایرانی در منطقه (غرب آسیا) و همچنین توسط روسیه در جنگ بی‌رحمانه علیه اوکراین استفاده می‌شوند».
از سوی دیگر، «تیا کندلر»، دستیار وزیر بازرگانی آمریکا در امور صادرات هم روز پنجشنبه ۲۸ بهمن ماه در جمع خبرنگاران در توکیو گفت: «روسیه برای پر کردن شکاف‌هایی که از طریق خروج محصولات ما از روسیه ایجاد شده به کشورهای دیگری مانند ایران روی آورده است.»
پیش از این نیز «الکسوس گرینکویچ» فرمانده نیروی هوایی سازمان تروریستی سنتکام ۲۴ بهمن ماه در اظهاراتی عنوان کرده که در آینده شاهد همگرایی بیشتر ایران و روسیه در سوریه باشیم. وی در این باره گفته است که پنتاگون انتظار دارد روسیه و ایران همکاری‌های نظامی و فنی را ادامه داده و همکاری‌ها در سوریه را افزایش دهند. البته او این همکاری را دارای تبعاتی برای کل منطقه خواند.
در همین راستا نیز «جان کربی» هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی در شورای امنیت ملی کاخ سفید چندی پیش در اظهاراتی مدعی شده بود که که تقویت همکاری‌های نظامی- فنی بین ایران و روسیه می‌تواند به شرکای واشنگتن در منطقه آسیب بزند. (اینجا بخوانید)
کربی در این باره گفت: «روابط بین ایران و روسیه در حوزه دفاعی در حال گسترش و تعمیق است. آنها آشکارا اعلام می‌کنند که می‌خواهند تبادلات بیشتری با یکدیگر [در حوزه نظامی] داشته باشند. واشنگتن شکی ندارد که روسیه همچنان به دریافت پهپاد از ایران، برای استفاده در جنگ اوکراین، ادامه می‌دهد. به همان اندازه این نگرانی وجود دارد که روسیه ممکن است به‌دنبال راه‌هایی برای تقویت توانمندی‌های [نظامی] ایران در خاورمیانه باشد. این روابط رو به توسعه در حوزه دفاعی، نه تنها برای اوکراین بد است، بلکه می‌تواند چیز بدی برای شرکا و دوستان ما در خاورمیانه نیز باشد، البته اگر واقعا مشخص شود که روسیه می‌تواند توانمندی‌های بیشتری به نیروهای مسلح ایران بدهد».
نگرانی‌های آمریکایی‌ها در حالی است که ایران و روسیه بدون توجه به این واکنش‌ها در راستای گسترش مناسبات در حوزه‌های مختلف تلاش می‌کنند. آنچنان که علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در سفر اخیرش به مسکو و در دیدار با «نیکلای پاتروشف» همتای روس خود با اشاره به روند رو به رشد همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف، بر تقویت همگرایی و هم افزایی ۲ کشور به‌ویژه در برخورد با تهدیدات مشترک تأکید کرد. دبیر شورای عالی امنیت ملی دی ماه و در دیدار دستیار رئیس جمهور روسیه با وی در تهران گفته بود: خوشبختانه با اراده جدی و تلاش مستمر مسؤولان ۲ کشور، همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در مسیر توافقات راهبردی است.
چندی پیش هم ویلیام برنز رئیس سیا در مصاحبه‌ای مدعی شده بود که رابطه ایران و روسیه برای دوستان این کشور تهدید است. ادعایی که واکنش تند ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه را به همراه داشت و وی گفت: منطبق با منافع ملی خود و ضمن رعایت قوانین و مقررات بین‌المللی، در تنظیم روابط خارجی خود مستقلانه عمل کرده و از کسی اجازه نمی‌گیریم.
سخنگوی وزارت خاجه ایران بیان کرد: این کارزار تبلیغاتی آمریکایی‌ها که مبنای آن بر دروغ پردازی و فریبکاری قرار گرفته، با اهداف مختلفی از جمله اعمال فشار سیاسی به جمهوری اسلامی ایران، دامن زدن به ایران هراسی و سرپوش نهادن بر جنگ طلبی خود صورت می‌گیرد. همانگونه که بارها اعلام کرده‌ایم، همکاری‌های ایران و روسیه در زمینه‌های مختلف از جمله همکاری‌های دفاعی، در چارچوب منافع و مصالح مشترک و منطبق بر حقوق و تعهدات بین‌المللی دو کشور در حال گسترش است و علیه هیچ کشور ثالثی نیست.
البته آمریکایی‌ها با طرح این ادعای بی اساس مبنی بر کمک نظامی ایران به روسیه در جنگ اوکراین اقدام به اعمال تحریم‌های علیه اشخاص و نهادهای ایرانی نیز کردند. در آخرین اقدامی که در این زمینه صورت گرفت، وزارت بازرگانی آمریکا ۱۱ بهمن ماه هفت نهاد ایرانی را به دلیل «ارسال پهپادهایی که روسیه از آنها برای حمله به اوکراین استفاده کرده» در فهرست سیاه تجاری خود قرار داد. نهادهای ایرانی که به این فهرست سیاه اضافه شده‌اند عبارت بودند از: ۱- شرکت طراحی و ساخت موتورهای هوایی؛۲- نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ ۳- سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ ۴- شرکت اوج پرواز ما دو نفر؛ ۵-شرکت پرآور پارس؛ ۶-صنایع هوایی قدس و ۷- صنایع هوایی شاهد.
آمریکایی‌ها همچنین به کشورهای حوزه خلیج فارس هم پیشنهاد داده بودند که در واکنش به روابط ایران و روسیه روابطشان با روسیه را قطع کنند. در همین زمینه «کالین کال» معاون پنتاگون ۲۸ آبان ماه طی سخنرانی در شهر «منامه» پایتخت بحرین عنوان کرد که کشورهای حوزه خلیج فارس باید به دلیل تعمیق روابط نظامی مسکو با ایران، روابط خود را با روسیه قطع کنند.
منبع: فارس
