قطعنامه شورای امنیت درباره غزه و چالش های اجرایی شدن آن

محمدصالح قربانی

پس از گذشت حدود شش ماه از آغاز حملات وحشیانه صهیونیست ها به نوار غزه و پنج قطعنامه وتو شده، سرانجام اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه ای را تصویب کردند که خواستار آتش بس فوری بین اسرائیل و حماس در غزه شد.

این قطعنامه توسط 10 عضو غیردائم و انتخابی شورای امنیت پیشنهاد شده بود که با رای ممتنع آمریکا و رای موافق 14 عضو دیگر به تصویب رسید. این قطعنامه خواستار آتش‌بس فوری در ماه رمضان است که منجر به آتش‌بسی پایدار شود. علاوه بر این، خواستار آزادی اسرای اسراییلی توسط حماس و همچنین ارسال کمک های بشردوستانه بیشتر به غزه و پایبندی به قوانین بین المللی است.

طبق ماده 25 منشور سازمان ملل که به تصویب ایالات متحده آمریکا نیز رسیده است، کلیه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد الزام آور تلقی می شوند و باید اجرا شوند اما در کمال تعجب، لیندا توماس گرینفیلد، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل متحد و متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، این  قطعنامه را غیرالزام‌آور خواندند؛ موضوعی که اعتراض دیگر مقامات سازمان ملل و اعضای شورای امنیت از جمله سفرای روسیه، چین و فرانسه را برانگیخت.

این غیر الزام خواندن قطعنامه توسط آمریکا، باعث کاهش تاثیر عملی  این قطعنامه می شود، چیزی که در عمل هم شاهد آن هستیم که حملات صهیونیست ها به غزه هنوز متوقف نشده است. اسرائیل در گذشته نیز بارها قطعنامه های سازمان ملل متحد را نقض کرده است.

در دسامبر 2016، در آخرین روزهای دوره ریاست جمهوری باراک اوباما در ایالات متحده، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ای را تصویب کرد که شهرک سازی های اسرائیل در فلسطین را غیرقانونی و نقض قوانین بین المللی دانست. این قطعنامه با 14 رای به تصویب رسید و آمریکا رای ممتنع داد. اسرائیل این قطعنامه را نادیده گرفت.

اخیراً، در دسامبر 2023، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اکثریت قاطع رای به آتش بس بشردوستانه داد. این یک قطعنامه غیرالزام آور بود و اسرائیل باز هم بی توجهی کرد. اسرائیل همچنین در دیوان بین المللی دادگستری به دلیل ارتکاب نسل کشی در غزه در حال محاکمه است. [1]

تصمیم آمریکا در دادن رای ممتنع که تحت فشارهای داخلی و بین المللی اتخاذ شد، نشان دهنده تغییر اساسی در سیاست واشنگتن در قبال اسرائیل و موضع آن در قبال درگیری اسرائیل و فلسطین نیست. ایالات متحده همچنین ارسال کمک های نظامی به اسرائیل را متوقف نکرده است و به ارسال تجهیزات نظامی به اسراییل ادامه می دهد. جان کربی، سخنگوی کاخ سفید، در همان روز تصویب قطعنامه به خبرنگاران گفت: «رای ما نشان دهنده تغییر در سیاست ما نسبت به اسراییل نیست –  تکرار می‌کنم که نیست».

تحلیلگران معتقدند که تصویب قطعنامه، نشان دهنده آرزوی مشترک جامعه بین المللی برای آتش بس است و همچنین شرایطی را برای کمک های بشردوستانه و میانجیگری بیشتر ایجاد می کند. با این حال، اجرای قطعنامه ممکن است آسان نباشد. اگر اسرائیل تصمیم بگیرد که بی توجهی خود نسبت به خواست جامعه جهانی  ادامه دهد، با انزوای دیپلماتیک عمیق‌تری مواجه خواهد شد که در نهایت ممکن است به بی‌ثباتی سیاسی داخلی این رژیم منجر شود. [2]

این قطعنامه همچنین باعث افزایش تنش بین اسرائیل و آمریکا شده است. به گفته مقامات اسرائیلی، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، سفر هیئتی به واشنگتن برای گفتگو درباره عملیات نظامی برنامه ریزی شده اسرائیل در رفح را لغو کرده است، زیرا واشنگتن به نظر وی آمریکا از موضع اصولی خود عقب نشینی کرده است. متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، این لغو را "غافلگیر کننده و تاسف بار" خواند. به گزارش سی ان ان، حتی برخی از مقامات گفتند که واکنش اسرائیل بیش از حد بوده است.

تصمیم ایالات متحده برای رای ممتنع در زمانی اتخاذ شد که تنش‌های فزاینده میان دولت جو بایدن و نتانیاهو بر سر پیگرد جنایات جنگی توسط اسرائیل، تعداد بالای تلفات غیرنظامیان فلسطینی و مقادیر محدود کمک‌های بشردوستانه به غزه، بالا گرفته است. دو کشور همچنین بر سر مخالفت نتانیاهو با تشکیل کشور فلسطینی، خشونت شهرک نشینان یهودی علیه فلسطینی ها در کرانه باختری اشغالی و گسترش شهرک سازی در آنجا با هم اختلاف نظر دارند. [3]

علاوه بر این، خصومت شناخته شده بین نتانیاهو و بایدن - که از دوران تصدی بایدن به عنوان معاون رئیس جمهور آغاز می شود - پس از اینکه بایدن استراتژی اسرائیل در مبارزه با حماس را زیر سوال برد، عمیق تر شد. کارشناسان همچنین انتخابات پیش روی آمریکا را در این جریان دخیل دانسته و معتقدند آمریکا نمی‌خواهد تمام شهرت و منافع خود را در حمایت از حملات وحشیانه اسرائیل قربانی کند.

قطعنامه تصویب شده روز دوشنبه خواستار آزادی گروگان ها است اما آن را شرط آتش بس در ماه رمضان که در ماه آوریل به پایان می رسد، قرار نمی دهد. علاوه بر آن، در این قطعنامه، حماس محکوم نشده است. اسراییلی ها به استناد به این دو مورد و بهانه های دیگر، زیر بار آتش بس نخواهند رفت. [4]

درهرصورت امید چندانی به پایبندی رژیم‌صهیونیستی به اجرای این قطعنامه مانند قطعنامه‌های متعدد گذشته در زمینه حقوق مسلم فلسطینیان وجود ندارد. این قطعنامه منجر به فشارهای بین المللی بیشتر بر اسرائیل می شود. در بهترین حالت، آتش بسی نیم بند در دو هفته باقی مانده از ماه رمضان برقرار می شود اما پس از آن با توجه به رفتار و انتخاب های اسرائیل و همچنین رویکرد دوگانه و منافقانه آمریکا، فاجعه انسانی در غزه احتمالا ادامه خواهد داشت.

[1] https://www.aljazeera.com/news/2024/3/26/will-the-un-ceasefire-resolution-stop-israels-war-on-gaza

[2] https://www.globaltimes.cn/page/202403/1309573.shtml

[3] https://www.japantimes.co.jp/news/2024/03/27/world/politics/un-security-council-gaza-ceasefire/

[4] https://apnews.com/article/un-gaza-ceasefire-resolution-vote-ramadan-b7985fede65e5477aba2c8d2e62a6632