ضعف امدادرسانی به زلزله‌زدگان در ترکیه
در حالی که چندین روز از وقوع زلزله ویرانگر در مرکز و جنوب ترکیه می‌گذرد نتنها ضعف امداد و نجات و خدمت‌رسانی به زلزله‌زدگان و بی‌عدالتی در ارائه خدمات به وضوح دیده می‌شود، بلکه رجب طیب اردوغان ریاست جمهوری ترکیه منتقدین این وضعیت را دروغگو خوانده[1] و آنها را تهدید کرده است شخصاً به سراغ‌شان خواهد رفت![2]
خبرگزاری رویترز طی گزارشی مبسوط از نارضایتی مردم مناطق زلزله زده جنوب ترکیه، از ضعف در نحوه امداد و خدمت‌رسانی دولت به رهبری اردوغان خبر داده است. رویترز در گزارش خود از مواردی چون اهمال در رسیدگی به وضعیت زلزله‌زدگان، اعزام دیرهنگام امدادگران و کمبود شدید تجهیزات برای نجات قربانیان یاد کرده است. این خبرگزاری با اشاره به زیان‌های انسانی و مالی زلزله مرگبار ترکیه که تعداد کشته‌شدگان و صدمه‌دیدگان آن از بیست هزار نفر عبور کرده است، به کاهش محبوبیت اردوغان، آنهم در زمانی کوتاه نسبت به برگزاری انتخابات سراسری ترکیه خبر داده است.[3]
وضعیت ضعیف امدادرسانی به گونه‌ای است که حتی خبرنگاران شبکه رئال تی‌وی جمهوری آذربایجان –به عنوان حامی اردوغان- در گزارشی از هاتای، ضمن نمایش اجساد کشته‌شدگان و مدفونان در خرابه‌های شهر و زیر انبوهی از آوارها به نبود امکانات مناسب جهت اقدامات امدادی اشاره کرده و به مصاحبه با ساکنان شهر پرداخته و از فراموش شدن این افراد سخن گفته است.[4] در همین حال، رسانه‌های ترکیه‌ای با انتشار تصاویری از شهرهای مختلفی خبر دادند که شماری از شهروندان این کشور برای تأمین مایحتاج ضروری و مواد غذایی خود در مناطق زلزله‌زده به فروشگاه‌ها حمله کرده‌اند.[5]
پیش از این رسانه‌ها در گزارش‌هایی از مناطق زلزله‌زده در جنوب ترکیه از کندی دولت این کشور در رسیدگی به بازماندگان و مشکلاتی نظیر قطعی آب و نبودن امکانات اولیه در هوای سرد این روزهای ترکیه خبر داده بودند.«خبرگزاری بلغارستان» روز چهارشنبه در گزارشی از مناطق زلزله‌زده نوشته بود که ده‌ها هزار نفر یک شب دیگر را در شهر «نورداغی»، دراستان «غازی آنتپ» در جنوب ترکیه، در فضای باز سپری کردند.«خبرگزاری فرانسه» نیز در مطلبی در این باره نوشته بود که ساکنان مناطق زلزله‌زده، دولت را به دلیل آنچه که به‌عنوان «واکنش کند» به بزرگترین فاجعه دهه‌های اخیر ترکیه می‌دانند، به باد انتقاد می‌گیرند.این خبرگزاری به نقل از خبرنگاران خود در ترکیه گزارش داده بود که در مناطق زلزله‌زده گروه‌هایی از بازماندگان، بدون اینکه هیچ غذا، کمک‌های پزشکی یا سایر حمایت‌ها را از جانب دولت ترکیه دریافت کرده باشند، مشاهده شدند.[6] این درحالی است که در رسانه‌های طرفدار دولت اردوغان از انبوه کمک‌های برنامه‌ریزی شده دولتی خبر می‌دهند ولی در میدان عمل واکنش ضعیف و کند مسؤلان و نیز ضعف‌ها و بی‌برنامه‌گی‌ها در مدیریت بحران بشدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
لازم به یادآوری است که پس از وقوع زلزله بزرگ در شمال غرب ترکیه در سال 1999 از واکنش رقت‌انگیز و بسیار ضعیف دولت ائتلافی وقت در این کشور به عنوان یک عامل اصلی در ظهور حزب عدالت و توسعه و شروع دوران حکومت اردوغان یاد می‌شود. در آن زمان ضعف خدمات امدادی و خدماتی به گونه‌ای بود که حتی ارتش به شدت ضداسلامی که کشور را از پشت صحنه اداره می‌کرد، برای نجات دولت ائتلافی وقت ترکیه که اتفاقاً حامی آن هم بودند، کمکی نکرده و در نهایت پس از گذشت چند سال، شاهد سقوط دولت وقت و سربرآوردن حزب عدالت و توسعه و زمامداری اردوغان شدند. حال با یادآوری آن زمان و این که دولت اردوغان پس از سال‌ها حکومت بی‌چون و چرای خود چگونه با یکی از بزرگترین بحران های دوران ریاست جمهوری خود برخورد می‌کند می‌تواند آزمونی برای ادامه حیات آن باشد. درخصوص عدم مداخله مستقیم ارتش برای امدادرسانی و نجات شهروندان، علی نصوح ماهروکی ، بنیانگذار یک گروه جستجو و نجات در زلزله سال 1999 که منجر به کشته شدن بیش از 17000 نفر شد، گفت که ارتش بزودی و مستقلاً نمی‌تواند عمل کند، چراکه دولت اردوغان قوانینی را لغو کرد که به آنها امکان می‌داد بدون دستور، مداخله کرده و در شرایط بحرانی نقش‌آفرینی کنند، درحالیکه اردوغان به دلایل مختلف در دوره حاکمیت خود از اختیارات سایر نهادها و ارتش کاسته و عملاً با ایجاد محدوده‌ای امن برای خود و همراهانش، برای دیگر ساختارهای قدرت در ترکیه محدودیت‌های بسیاری وضع نموده است.[7]
در این وضعیت نابسامان،کارشناسان و تحلیل‌گران در حال ارزیابی تأثیر احتمالی زلزله بر سیاست ترکیه هستند. نقطه ابهام اصلی که در این شرایط بنظر می‌رسد این است که آیا انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه طبق برنامه در 14 ماه می(24اردیبهشت) برگزار می‌شود یا خیر؟ هرچند این مسئله به دو عامل بستگی دارد: اینکه آیا شرایط فیزیکی برای برگزاری انتخابات نزدیک به زمان تعیین شده وجود دارد یا خیر و اینکه آیا اردوغان با اعلام حالت فوق العاده، دوره زمامداری خود را تا روز 18 ژوئن که پایان مهلت قانونی برگزاری انتخابات است، تمدید کرده و از این وضعیت برای استفاده حداکثری از قدرت و اختیارات خود بهره‌مند خواهد شد یا خیر؟درهر صورت می‌توان به سادگی تصور نمود که اردوغان و حزب مطبوعش با یادآوری خاطره برسرکار آمدن خویش،تا زمانیکه موفق به ترمیم افکار عمومی نشده و از غم و اندوه وقوع این حادثه دلخراش گذر نکرده اند به آسانی تن به انتخاباتی با کمترین مقبولیت نخواهند داد و به نظر می‌رسد اردوغان در اولین فرصت اقدام به تعویق انتخابات خواهد نمود.صد‌البته مشخص نیست که چه خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود شاید این بار اردوغان و یارانش از این بحران پیروزمندانه خارج نشوند و غائله را با تمام زر و زوری که دارند،به منتقدان و مخالفانشان ببازند.برای دانستن این مسأله باید در حدود چهار ماه صبر کرده و منتظر رسیدن زمان نهائی انتخابات آتی ترکیه مانده و شرایط را نظاره‌گر شد...
نوید دانشور
[1] https://www.reuters.com/world/middle-east/erdogan-condemns-criticism-turkeys-quake-response-2023-02-08/
[2] hamshahrionline.ir/x8jvn
[3] https://www.reuters.com/world/middle-east/erdogan-faces-crescendo-criticism-over-quake-response-2023-02-08/
[4] https://www.instagram.com/reel/CocShTlpqkN/?igshid=NjcyZGVjMzk=
[5] https://sputniknews.com/20230210/live-updates-turkiye-and-syria-quake-death-toll-nears-20000-1107289095.html
[6] http://fna.ir/1u7mdj
[7] https://www.reuters.com/world/middle-east/erdogan-faces-crescendo-criticism-over-quake-response-2023-02-08/
