شطرنج ایتالیا در آسیای جنوب غربی
یکی از اهداف اصلی سفر ملونی، تقویت همکاری اقتصادی و دفاعی با عربستان سعودی بود. توافق ۱۰ میلیارد دلاری شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، حوزه انرژی و همکاری نظامی است که نشان دهنده‌ی یک مشارکت قوی بین دو کشور است.
سفر اخیر نخست‌وزیر ایتالیا، جورجیا ملونی، به عربستان سعودی، نشانگر تغییر قابل توجهی در سیاست خارجی ایتالیا و منعکس کننده جاه‌طلبی رو به رشد این کشور برای تقویت روابط اقتصادی و دفاعی با کشورهای منطقه‌ی خلیج فارس است. ملونی در جریان سفر خود، از استراتژی جدیدی برای افزایش همکاری با عربستان سعودی خبر داد که منجر به توافق‌نامه‌هایی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار شد. این اقدام بر پیگیری سیاست‌های مستقل ایتالیا، و دوری از رویکرد سنتی اتحادیه اروپا در قبال آسیای جنوب غربی و کشورهای حوزه خلیج فارس تأکید دارد. ملونی با ایجاد روابط نزدیک‌تر با عربستان سعودی، به دنبال تثبیت کشورش به عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه، به ویژه در زمینه‌های دفاعی، زیرساخت و امنیت انرژی است.
یکی از اهداف اصلی سفر ملونی، تقویت همکاری اقتصادی و دفاعی با عربستان سعودی بود. توافق ۱۰ میلیارد دلاری شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، حوزه انرژی و همکاری نظامی است که نشان دهنده‌ی یک مشارکت قوی بین دو کشور است. این معامله با چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی، که به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد فراتر از نفت است، همسو است. ایتالیا نیز به نوبه‌ی خود از دسترسی به قراردادهای پرسود، بازارهای جدید و نفوذ گسترده‌تر در منطقه بهره‌مند می‌شود.
علاوه بر این در اقدامی که چرخش راهبردی ایتالیا را برجسته می‌کند، ملونی در ماه مه ۲۰۲۳ تحریم تسلیحاتی عربستان سعودی را لغو کرد. این تحریم در ابتدا به دلیل دخالت عربستان در جنگ یمن وضع شده بود. ملونی با لغو این سیاست، رویکردی عملگرایانه در روابط بین‌الملل را نشان داده و منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایتالیا را بر ملاحظات اخلاقی قبلی اولویت بخشیده است. این تصمیم یکی از نقاط دوری ایتالیا از سیاست‌های کلان اتحادیه اروپا بود که بار دیگر نشان داد که اتحادیه اروپا بیش ازپیش متزلزل است.
یکی دیگر از جنبه‌های کلیدی تعامل ایتالیا با عربستان سعودی، مشارکت آن در طرح ماتئی است، که به عنوان سنگ بنای استراتژی جدید خاورمیانه‌ای ایتالیا، نشان دهنده یک رویکرد جامع برای تأمین منابع انرژی و گسترش نفوذ ایتالیا در سراسر منطقه است. از طریق این ابتکار، ایتالیا خود را به عنوان پلی بین اروپا و آسیای جنوب غربی قرار می‌دهد.
همچنین ایتالیا از طریق این طرح، به دنبال تنوع بخشی بیشتر به منابع تامین انرژی خود و در عین حال تقویت روابط راهبردی با کشورهای غنی از انرژی مانند عربستان سعودی است. با توجه به افزایش نوسانات در بازارهای جهانی انرژی، تعامل پویای ایتالیا با کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، عزم این کشور را برای تضمین امنیت بلندمدت انرژی نشان می‌دهد.
در کنار آن مشارکت ایتالیا در پروژه‌های زیربنایی عربستان سعودی، این نگاه و مشارکت راهبردی را بیشتر تثبیت می‌کند. برنامه‌های توسعه زیربنایی بلندپروازانه عربستان سعودی، از جمله مگاشهر نئوم و سایر پروژه‌های برجسته، فرصت‌های قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاری و همکاری شرکت‌های ایتالیایی فراهم می‌کند. ایتالیا با همسو کردن خود با تحول اقتصادی عربستان سعودی، در تلاش است خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در مسیر توسعه‌ی منطقه تعریف کند و از این طریق نفوذ خود را افزایش دهد.
فشار ملونی برای ایجاد روابط دوجانبه قوی‌تر با عربستان سعودی، همچنین نشان دهنده‌ی تغییر گسترده ایتالیا از سیاست‌های اتحادیه اروپا است. اتحادیه اروپا به طور سنتی رویکردی محتاطانه در قبال عربستان سعودی داشته و اغلب بر نگرانی‌های حقوق بشر و ملاحظات اخلاقی در تعاملات دیپلماتیک خود تأکید کرده است. موضع مستقل ایتالیا - که مزایای اقتصادی و استراتژیک را بر اجماع اتحادیه اروپا اولویت می‌دهد - نشان دهنده‌ی تغییر به سوی یک سیاست خارجی مستقل‌تر است.
این تغییر می‌تواند پیامدهای قابل توجهی برای روابط ایتالیا با سایر کشورهای اروپایی داشته باشد. در حالی که ایتالیا همچنان عضو اتحادیه اروپا است، تمایل آن به ایجاد مشارکت‌های مستقل می‌تواند روابط آن را با بروکسل به چالش بکشد. سایر کشورهای اروپایی ممکن است رویکرد ایتالیا را انحرافی از منافع جمعی اروپا بدانند که به طور بالقوه منجر به اصطکاک دیپلماتیک می‌شود. با این حال، تعامل اقتصادی رو به رشد ایتالیا با کشورهای حوزه خلیج فارس می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر کشورهای اتحادیه اروپا که به دنبال تنوع بخشیدن به استراتژی‌های ژئوپلیتیکی خود هستند، عمل کند.
روابط عمیق‌تر ایتالیا با عربستان سعودی منعکس کننده دیدگاه گسترده‌تر ملونی برای قرار دادن ایتالیا به عنوان یک بازیگر اصلی ژئوپلیتیکی در نظام رو به تغییر بین‌الملل است. ایتالیا با ایجاد روابط قوی با کشورهای کلیدی حوزه خلیج فارس، قصد دارد نفوذ اقتصادی و استراتژیک خود را فراتر از چارچوب اتحادیه اروپا افزایش دهد. این رویکرد ممکن است مزایای قابل توجهی از جمله افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی، افزایش امنیت انرژی و فرصت‌های بیشتر برای صنایع ایتالیایی داشته باشد.
با این حال، مسیر مستقل سیاست خارجی ایتالیا نیز با خطراتی همراه است. فاصله آن از سیاست‌های اتحادیه اروپا می‌تواند منجر به تنش‌هایی در داخل بلوک شود، به ویژه اگر اقدامات ایتالیا به عنوان تضعیف وحدت اروپا تلقی شود. علاوه بر این، روابط نزدیک‌تر ایتالیا با عربستان سعودی ممکن است این کشور را در معرض چالش‌های ژئوپلیتیکی و امنیتی قرار دهد.
در نهایت می‌توان گفت سفر اخیر ملونی به عربستان سعودی بر تغییر استراتژی ایتالیا به سمت یک سیاست خارجی مستقل و عملگرایانه تأکید دارد. ایتالیا با اولویت دادن به همکاری اقتصادی و دفاعی با عربستان سعودی، خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه، جدا از رویکرد گسترده‌تر اروپا، قرار می‌دهد. در حالی که این حرکت مزایای اقتصادی و ژئوپلیتیکی قابل توجهی را ارائه می‌دهد، این مسئله سؤالاتی را در مورد رابطه آینده ایتالیا با اتحادیه اروپا نیز مطرح می‌کند که می‌تواند آینده ایتالیا را تحت الشعاع قرار دهد.
