سند امنیت ملی لتونی و اهمیت بازنگری در آن
رویکرد لتونی به امنیت ملی باید به عنوان بخشی از معماری امنیتی شمال اروپا و بالتیک و به این ترتیب، بخش مهمی از امنیت گسترده‌تر یورو آتلانتیک در نظر گرفته شود. بنابراین بررسی مفهوم جدید امنیت ملی در زمینه تهدیدات شناخته شده منطقه ای، جهانی و محلی این کشور حائز اهمیت است.
رویکرد لتونی به امنیت ملی باید به عنوان بخشی از معماری امنیتی شمال اروپا و بالتیک و به این ترتیب، بخش مهمی از امنیت گسترده‌تر یورو آتلانتیک در نظر گرفته شود. بنابراین بررسی مفهوم جدید امنیت ملی در زمینه تهدیدات شناخته شده منطقه ای، جهانی و محلی این کشور حائز اهمیت است. با توجه به موقعیت جغرافیایی لتونی و موقعیت سیاسی فعلی، جای تعجب نخواهد بود که روسیه و به طور فزاینده بلاروس به عنوان تهدیدهای اصلی از سوی این کشور شناخته شوند. زیرساخت اینترنتی پیچیده لتونی نیز در بخش تازه و مفصلی درباره تهدیدات سایبری هشدار داده است.
اولویت‌ها برای تقویت امنیت ملی در سند امنیت ملی لتونی شامل تقویت مستمر قابلیت های نظامی و همکاری با ناتو و همچنین افزایش مقاومت در برابر عملیات های نفوذ روسیه به عنوان یک تهدید بالقوه است. این مفهوم تاب‌آوری اجتماعی گسترده تر را در تضمین امنیت ملی برجسته می کند و به عوامل داخلی مختلفی اشاره می‌کند که تاب آوری اجتماعی را به چالش می‌کشد، از افول جمعیتی و نابرابری اجتماعی تا رادیکال شدن برخی گروه های قومیتی.
با توجه به گستره تهدیدات ترکیبی، این تحلیل به جامعه مدنی و نهادها و نیاز به شناسایی و مقابله با آسیب‌پذیری‌ها اشاره می‌کند. در این بیانیه آمده است: «موثرترین راه برای مقابله با تهدیدات ترکیبی، تقویت تاب آوری ملی و جمعی است. تهدیدات ترکیبی هم به دولت و هم جامعه مدنی مربوط می‌شود، به همین دلیل است که رویکرد تقویت تاب‌آوری باید شامل تمام مدیریت دولتی و همه جامعه باشد.»[1].
با این حال، دقیقاً در برخورد با تاب آوری اجتماعی است که این مفهوم ناقص به نظر می‌رسد. در حالی که تجزیه و تحلیل تهدیدات جهانی و منطقه ای در این سند دقیق است، اما اولویت ها برای پرداختن به آنها به روشی رسمی و سنتی ساختار یافته است. در این سند به مسائل نظامی و اطلاعاتی به اندازه کافی پرداخته می‌شود، اما زمانی که نوبت به پاسخ های کلیدی به ریسک هیبریدی می رسد، دچار تزلزل و کاستی می شود.
در تحلیل گروه بازتاب ناتو موسوم به ناتو 2030 به این مسئله پرداخته شده است که، رژیم های اقتدارگرا جوامع دموکراتیک را هدف قرار می دهند و محیط اطلاعاتی را مخدوش می کنند تا اعتماد به نهادهای دموکراتیک را تضعیف کنند.[2] این دقیقا همان نکته ای است که لتونی انتظار دارد در شرایط بحرانی روسیه یا بلاروس علیه این کشور از آن استفاده کنند، یعنی با انتشار اطلاعات نادرست یا استفاده از اخبار و اطلاعات نیمه درست مردم این کشور را تحت تاثیر قرار دهند.
البته نباید روسیه را مقصر تمام عیار دانست و از اقدامات تحریک آمیز لتونی چشم پوشی کرد، به هرحال روسیه برای حفظ نفوذ خود و داشتن فضای حیاتی در غرب خود بیکار نخواهد نشست.
با توجه به این محیط بسیار پیچیده تهدیدات ترکیبی، اقدامات متقابل پیشنهاد شده توسط دولت لتونی ساده‌انگارانه و تا حدودی یک طرفه است. این کشور محل زندگی اقلیت روسی زبان است که حدود یک چهارم جمعیت را تشکیل می دهند و خطر دوقطبی شدن قومی در این سند ذکر شده است. اما به جای مقابله با تهدید از طریق ایجاد اعتماد بین جوامع مختلف زبانی و ایجاد هویت مثبت لتونی در میان روسی زبانان، یکنواختی و یکسان شدن تحمیلی را پیشنهاد می کند. روش‌های پیشنهادی شامل افزایش حضور در بناهای تاریخی ملی، برای تجلیل از شخصیت‌های مهم تاریخ لتونی در فضاهای عمومی و اطمینان از اینکه فضای اجتماعی و فضای مجازی لتونی به طور فزاینده‌ای از زبان روسی عاری است. سند امنیت ملی لتونی حتی به تعطیلی پخش تبلیغات عمومی لتونی در روسیه تا سال 2026 اشاره می کند - پیشنهادی که قبلاً در میان مفسران روسی زبان سر و صدای زیادی برانگیخته است[3].
این دقیقا همان اشتباه رایجی است که اکثر دولتها دچارش میشوند، یعنی از یک فضای به ظاهر تهدید آمیز نمی‌توانند فرصت سازی کنند. دولت لتونی اگر به دنبال بهبود شرایط خود و افزایش سطح امنیت است باید به مسئله روس زبان‌ها به عنوان یک فرصت برای همکاری و بهبود روابط هم با روسیه و هم در داخل کشور توجه کند. شاید نکته مثبتی که وجود دارد امکان اصلاح این سند باشد که دولت میانه رو جدید لتونی میتواند آنرا انجام دهد. در واقع عدم اصلاح به موقع این سند میتواند زمینه‌ساز چالش‌های جدی بین روسیه و کشورهای بالتیک شود، این همان نقطه حساس و مهم است که باید دولت‌های غربی و ناتو به لتونی متذکر شوند که از بین بردن سنت و فرهنگ چندساله روسی در این منطقه یک اقدام کاملا تحریک آمیز است و روسیه حق پاسخگویی را برای خود محفوظ میدارد. بنظر لتونی میتواند به جای رویکرد تقابلی به تعامل روی آورد و با حفظ سنت ها و زبان روسی و به جای تلاش برای یکسان سازی فرهنگی، فضای چند فرهنگی موجود را بپذیرد و در راستای حفظ این چند فرهنگی تلاش کند تا از یک چالش بزرگ دیگر در منطقه یورو جلوگیری شود.
[1] tapportals.mk.gov.lv
[2] www.nato.int
[3] cepa.org
